وضع عوارض در اختیار مجلس و شورای شهر است

سید‌محمد فخار | خبر‌نگار

شاید برای آنها که این گزارش را می‌خوانند، عجیب به‌نظر برسد اما «اخذ عوارض تردد از معابر شهری» یادگاری است که شهردار و شورای شهر پیشین مطرح کردند. 4سال پیش محمدباقر قالیباف در نامه شماره ۱۱۵۳۳۹۷ مورخ 24دی1393 لایحه‌ای را با عنوان «مجوز اخذ عوارض تردد از معابر خاص شهری» به شورای شهر ارائه کرد که در آن برای معابر پیشنهاد اخذ عوارض مطرح شده بود. لایحه اصلاحی آن نیز در تیر 1394به شماره ۴۵۵۶۸۳ به شورا فرستاده شد اما نهایتا به صحن شورا نرسید. از سویی ماده ۱۵۸ برنامه پنج‌ساله دوم شهرداری مصوب شورای شهر چهارم، شهرداری را موظف کرده که لایحه‌ای را برای اخذ هزینه‌های استفاده از زیرساخت‌های شهری همچون پل‌ها و تونل‌ها به شورا ارائه کند.بر همین اساس بود که محسن هاشمی، رئیس شورای اسلامی شهرتهران دیروز اعلام کرد که هنوز درباره عوارض تونل‌های شهری تهران فرایند کارشناسی صورت نگرفته و وضع عوارض یا هر دریافتی مشابه از شهروندان نیز در حیطه اختیارات مجلس و شورای شهر تهران است. به گفته هاشمی، انتشار مطالب بی‌استناد قانونی و گمانه‌زنی‌هایی که به تشویش اذهان عمومی و نگرانی شهروندان می‌انجامد، پذیرفته نیست. اشاره او به پیشنهادی‌بودن طرح عوارض است که با شرایط موجود، تصویب آن برای معابر ساخته شده، بعید به‌نظر می‌رسد. احمد مسجد‌جامعی دیگر عضو  شورای شهر تهران نیز درباره اخذ عوارض از تونل‌های شهری گفت: این موضوع به شورای چهارم بازمی‌گردد و آن موقع نیز روزنامه‌ها و اعضای اصلاح‌طلب شورا مانع تصویب این امر شدند و حالا مجددا این اخبار منتشر شده است که مردم واکنش خوبی به آن نشان دادند و از آنها سپاسگزارم. کسانی که آن روز با این مصوبه مخالفت کردند، امروز اکثریت شورای پنجم را تشکیل می‌دهند لذا شهروندان نگرانی از این بابت نداشته باشند.

نقض حقوق شهروندی

براساس قانون باید حق انتخاب به شهروندان در دسترسی به راه‌ها داده شود و اخذ عوارض از تونل‌ها و راه‌ها نقض حقوق شهروندی است. محمدسعید ایزدی، دبیر شورای‌عالی شهرسازی و معماری در این‌باره به مهر می‌گوید: نظام حمل‌ونقل در شهرها با نظام کاربری زمین درهم‌تنیدگی داشته و هرگونه خلل در این نظامات باعث ایجاد ناکارآمدی در شهرها می‌شود. در این باره، ایجاد محدودیت یا طبقه‌بندی خاص در شهرها نیازمند طی‌کردن مراحل قانونی خود است و شورای‌عالی شهرسازی و شورای‌عالی ترابری دو نهادی هستند که اینگونه موضوعات را بررسی می‌کنند. به گفته معاون معماری و شهرسازی وزارت راه و شهرسازی، در بحث عوارض‌گرفتن باید راه جایگزین برای شهروندان داشته باشیم و حق انتخاب به شهروندان داده شود، چرا‌که امکان مجبور‌کردن شهروندان برای تردد در یک مسیر وجود ندارد. این موضوع قابل تسری به همه کشور و حتی داخل شهرها هم هست و اگر مسیر جایگزین نداشته باشیم، اخذ عوارض می‌تواند ناقض حقوق شهروندی باشد.

اجحاف به مردم

وضع عوارض برای تونل‌ها و بزرگراه‌های شهری در این شرایط، اجحاف به مردم است. علیرضا رحیمی، نماینده مردم تهران و عضو هیأت رئیسه مجلس در این‌باره در توییتر نوشت: وضع عوارض برای تونل‌ها و بزرگراه‌های شهری در این شرایط، حتی یک ریالش هم اجحاف به مردم است. تصمیم‌سازان یا درکی از شرایط معیشتی مردم ندارند یا مدیریت توهمی را برگزیده‌اند. علاوه بر دریافت ده‌ها نوع عوارض، خلق منابع مالی ازجیب مردم راه جبران کسری بودجه شهرداری تهران نیست.

شرایط اقتصادی نامطلوب

گرفتن عوارض از تونل‌های تهران با وضعیت اقتصادی نامطلوب، موجب فشار بیش از اندازه به مردم می‌شود. پروانه سلحشوری، نماینده مردم تهران در مجلس در این‌باره اعلام کرده که حتی اگر بگوییم شرایط تمامی افراد جامعه متوسط است، باز هم نباید کمبودها را از جیب مردم جبران کنیم. به گفته سلحشوری، شاید نیت مطرح‌کنندگان از اجرای چنین طرحی، کمک به کاهش آلودگی هوا با جلوگیری از تردد خودروهای تک‌سرنشین و ترغیب به استفاده از حمل‌ونقل عمومی باشد اما میزان بودجه در اختیار شهرداری، بسیار بیشتر از وزارتخانه‌ها‌ست اما بدهی از گذشته مانده نیز اداره این سازمان را با مشکلاتی مواجه کرده که شهرداری و شورای شهر می‌توانند به جای جبران خسارت‌ها از جیب مردم و ارائه طرح‌های کارشناسی‌نشده، تکلیف حقوق‌بگیران نامعلومی که در این سازمان وجود خارجی ندارند را مشخص کنند.

   ترافیک و تونل‌های بدون جایگزین

آنچه برای تهران امروز اهمیت دارد، اینکه طرح عوارض تونلی پایتخت چه اثری بر ترافیک و آلودگی هوای شهر به‌عنوان 2بحران جدی دارد؟‌ براساس قوانین بالادستی شهری، تونل‌های شهری از بودجه عمومی شهر برای کاهش ترافیک و انتقال آن به بخش زیر‌سطحی شهر طراحی و اجرا شدند. تونل رسالت حدفاصل بزرگراه‌های حکیم و رسالت، تونل نیایش و پل صدر حدفاصل بزرگراه‌های بابایی و آیت‌الله هاشمی، تونل توحید حدفاصل بزرگراه‌های نواب و چمران، تونل شهدای غزه در منتهاالیه غربی شهر و تونل امیرکبیر حدفاصل بزرگراه امام علی تا خیابان ری در نقاطی از شهر احداث شده‌اند که بار سنگینی از ترددهای شهری را به دوش می‌کشند و هیچ‌یک جایگزین توجیه‌شده برای انتقال ترافیک به سطح شهر را ندارند. بدین‌ترتیب پولی‌شدن آنها ترافیک شهر را در محورهای مذکور تا حد گره‌های سنگین افزایش می‌دهد. از سویی، در پی گره‌خوردن آلودگی هوا به ترافیک مستمر معابر شهری تهران، بی‌شک با افزایش ترافیک می‌توان منتظر آلودگی هوای بیشتر در پی پولی‌شدن اخذ عوارض تونلی در محدوده‌های دارای تونل شهر بود.