میراث
بافت‌های تاریخی در جدال با فراموشی
مدیر کل میراث فرهنگی استان :حفاظت و حراست از این بافت‌های ارزشمند تاریخی نیازمند اعتبار مجزایی است
سارا گلابگیریان| یزد- خبرنگار:
بافت‌های تاریخی منحصر به فرد استان یزد در شهرستان‌های یزد، اردکان، میبد، ابرکوه مهریز بسیار تماشایی است، اما برخی از آنها حال و روز خوبی ندارند. برخی عقیده دارند که تاریخ در این بافت‌های تاریخی خاک می‌خورد و تنها در و دیوار آن زیبا‌سازی شده است، اما درون بافت وضعیت نامناسبی دارد.
مشکل اصلی بافت‌های تاریخی استان ملکی بودن بسیاری از بناها و رسیدگی نکردن به آنها از سوی مالکان است. اداره کل میراث فرهنگی استان براساس ضوابط، امکان مداخله برای مرمت و ساماندهی بناهای ملکی را ندارد و این مالکان هستند که در این زمینه مسئولند و باید به املاک خود در بافت‌های تاریخی بیشتر توجه کنند.
اما این وضعیت ناراحتی بسیاری از همسایگان را نیز به دنبال دارد. آنها از این‌که خانه‌های همسایه محل تجمع زباله، نخاله، سگ‌های ولگرد و حتی مرکزی برای ترویج آسیب‌های اجتماعی هستند دلخورند و از مسئولان خواستار ساماندهی این وضعیت هستند.
نارضایتی ساکنان
یکی از ساکنان بافت تاریخی ابرکوه میگوید: بافت تاریخی ابرکوه یکی از ناامن‌ترین نقاط این شهر محسوب می‌شود، در حالی که این بافت می‌تواند به محلی برای ارتزاق ساکنان بافت تاریخی با ترویج گردشگری تبدیل شود.
«رضا فلاح‌زاده» می‌افزاید: مالکان خانه‌های قدیمی در بافت تاریخی آن را به حال خود رها کرده‌اند و مسئولان دولتی نیز برای مرمت این خانه‌ها اعتباری در اختیار ندارند. از این رو باید سازوکاری اندیشیده شود که بافت‌های تاریخی از وضعیت فعلی خارج شوند.
وی میگوید: بافت تاریخی ابرکوه بسیار ارزشمند است، اما تا زمانی که مورد توجه و رسیدگی قرار نگیرد و اعتبار ویژه‌ای برای آن هزینه نشود، این بافت ارزشمند تنها باعث مزاحمت و ایجاد دردسر برای ساکنان است.
این شهروند تاکید می‌کند: درست است که خانه‌های بافت تاریخی شخصی است و دولت اجازه مداخله در مرمت آن را ندارد، اما نباید دست روی دست گذاشت تا آن بافت به‌کلی نابود شود. اداره کل میراث فرهنگی باید الزاماتی برای مالکان خانه‌های مخروبه در بافت تاریخی در نظر بگیرد.
یکی از ساکنان بافت تاریخی یزد هم از جمله مشکلات بافت تاریخی را رها شدن خانه‌های مخروبه به حال خود می‌داند و می‌افزاید: صاحبان این خانه‌ها که در بافت تاریخی زندگی نمی‌کنند، دغدغه‌ای برای مرمت و حفاظت از آن ندارند و در حالی که مشکلات این خانه‌ها بر دوش همسایه‌ها سنگینی می‌کند.«مصطفی مروتی» ادامه می‌دهد: بافت تاریخی یزد به‌ویژه بعد از جهانی شدن بسیار مورد توجه گردشگران است، اما تنها رسیدگی به در و دیوار بافت تاریخی چاره کار نیست. باید به عمق بافت تاریخی هم توجه کرد و برای حفاظت و مرمت آن برنامه‌ای تدوین شود.
وی می‌افزاید: بافت‌های تاریخی از این نظر بسیار مهجور واقع می‌شوند، چراکه تا صحبت از مخروبه‌ها به میان می‌آید، انگشت اشاره به سمت مالکان است، در حالی که ساکنان امروز بافت تاریخی بیشترین مشکلات را با این مخروبه‌ها دارند و دولت باید برای این موضوع برنامه و قانونی در نظر بگیرد.
دست‌کاری در تاریخ بافت‌های تاریخی
یکی دیگر از ساکنان بافت تاریخی به قوانین دست‌وپاگیر برای مرمت در بافت تاریخی یزد اشاره می‌کند و می‌افزاید: در شرایطی که همه ساکنان بافت تاریخی باید قوانین ساخت‌و‌ساز را رعایت کنند شاهد دست‌درازی به بناهای تاریخی هستیم.
«محمد رمضان‌زاده» ادامه می‌دهد: در برخی از نقاط بافت تاریخی شاهد اضافه کردن تاریخ به بناهای تاریخی هستیم. به طور مثال، جایی که بادگیر نبوده بادگیر ساخته می‌شود و خانه‌ای که تاریخی نبوده در حال تبدیل شدن به خانه‌های تاریخی است.وی می‌افزاید: مسئولان باید در کنار حفاظت از بافت تاریخی موجود، جلو مداخله در وضعیت بناهای تاریخی را بگیرند تا تاریخ دستخوش تغییرات من‌درآوردی نشود.
وسعت 6 هزار هکتاری بافت‌های تاریخی
مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد با اشاره به وسعت 6 هزار هکتاری بافت‌های تاریخی استان در شهرستان‌های یزد، اردکان، میبد، ابرکوه و مهریز میگوید: حفاظت و حراست از این بافت‌های ارزشمند تاریخی نیازمند اعتبار مجزایی است که هر سال به صورت مجزا به استان ابلاغ می‌شود.
«سید مصطفی فاطمی» می‌افزاید: همه بافت‌های تاریخی استان ارزشمند هستند. از این رو تمام اهتمام خود را برای حفاظت از آنها به کار بسته‌ایم، به طوری که در این مدت حتی یک مورد تخریب در بافت‌های تاریخی استان گزارش نشده است.وی با تاکید بر این‌که مردم به اهمیت بافت‌های تاریخی آگاه شده‌اند اظهار می‌کند: همراهی و همکاری مردم برای حفاظت از بافت‌های تاریخی بسیار ارزشمند است. از این رو همه تلاش خود را به کار بسته‌ایم که همراهی مردم را در کنار خود حفظ کنیم.
فاطمی با تاکید بر این‌که رسیدگی به بافت‌های تاریخی از وظایف اداره کل میراث فرهنگی است میگوید: اجازه دخالت در داخل بناهای تاریخی را که مالکیت خصوصی دارند نداریم، اما برای مرمت بافت از بیرون این املاک تلاش می‌کنیم که موفقیت‌آمیز هم بوده است.
چالش‌های پیش‌رو
مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد از چالش‌های مدیریت بافت تاریخی را ناآگاهی برخی برای رعایت ضوابط ساخت‌و‌ساز در بافت‌های تاریخی بیان می‌کند و می‌افزاید: این اقدام منجر به مرمت‌های اشتباه و ساخت‌وسازهای غیراصولی می‌شود که قطعا با آن برخورد خواهد شد.
وی یکی دیگر از مشکلات امروز بافت‌های تاریخی استان را که بسیار پررنگ شده است، اضافه کردن سازه‌های تاریخی به بناهای موجود در بافت‌های تاریخی عنوان می‌کند و میگوید: برای مثال، شاهد تغییر معماری برخی از بناها به شکل تاریخی هستیم.
فاطمی ادامه می‌دهد: مثلا خانه‌ای به سبک قاجار در نقطه‌ای از بافت تاریخی در حال مرمت است، در حالی که این محدوده از نظر تاریخی فاقد بناهایی قاجاری است.
وی این وضعیت را اضافه‌کاری تاریخی در بافت‌های تاریخی عنوان می‌کند و می‌افزاید: این وضعیت چالشی بسیار جدی برای بافت‌های تاریخی استان محسوب می‌شود. از این رو به‌شدت با این اقدامات برخورد خواهد شد.
چالش‌های بافت تاریخی و قنات‌های متروکه
مدیر کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان یزد از چالش‌های بافت‌های تاریخی را رها کردن فاضلاب در قنات‌هایی عنوان می‌کند که از زیر بافت تاریخی عبور می‌کند.
«سید مصطفی فاطمی» می‌افزاید: شاید به ظاهر قنات ارتباطی با بافت تاریخی نداشته باشد، اما به دلیل عبور از زیر بناهای تاریخی و خسارتی که متوجه آنها می‌کند باید بیش از این مورد توجه قرار گیرد.
