چتر کتمان آماری بالای سر بانک‌مرکزی

  خبر: پس از توقف انتشار نرخ تورم از سوی بانک مرکزی، این نهاد از انتشار گزارش‌های آماری دیگر ازجمله شاخص بهای هفتگی کالاها و خوراکی‌ها خودداری کرده و به‌نظر می‌رسد دامنه کتمان آماری در هفته‌های آینده به میزانی افزایش یابد که بانک مرکزی دیگر اجازه انتشار آمارها را نداشته باشد.

  نقد: گذشته از اختلاف‌نظر بین مرکز آمار ایران و بانک مرکزی در روش محاسبه شاخص‌های کلان اقتصادی، جلوگیری‌ از انتشار آمارهای بانک مرکزی یادآور معمای کتمان شاخص‌های کلان از سوی این نهاد در روزهای پرالتهاب ارزی در دولت محمود احمدی‌نژاد است که انتقادهای زیادی را به همراه داشت. در این میان کمیسیون تخصصی شورای‌عالی آمار رأی بر حذف موازی‌کاری آماری داد و بر این اساس بانک مرکزی از انتشار آمارهای مربوط به تورم، رشد اقتصادی و حساب‌های ملی منع شد. جای شگفتی است که مرکز آمار ایران که چندسالی است در انتشار آمارهای اقتصادی سرعت به خرج می‌دهد، مدعی شده که آمارهای مربوط به تورم و رشد اقتصادی آمارهای تخصصی بانک مرکزی نیست که آنها را اعلام و منتشر کند. استناد مرکز آمار ایران و کمیسیون تخصصی که حکم به کتمان آمارهای بانک مرکزی داده، به راهبردهای کلان برنامه ملی آمار است که بر رفع موازی‌کاری در تولید و انتشار آمارهای رسمی تأکید دارد؛ حال آنکه ریشه این اختلاف در حکم قانونی است که در دولت و مجلس گذشته به وقت تصویب برنامه پنجم توسعه گنجانده شد. ماده 54 قانون یادشده تأکید دارد که مرکز آمار ایران مرجع رسمی تهیه، اعلام و انتشار آمارهای رسمی کشور است و البته قانونگذار به صراحت اعلام کرده به دستگاه‌های اجرایی اجازه داده می‌شود در حدود وظایف قانونی خود و در چارچوب ضوابط و استانداردهای مورد تأیید شورای‌عالی آمار نسبت به تولید آمار تخصصی حوزه مربوط به‌ خود اقدام کنند. برون‌رفت از چالش آماری ایجادشده بیش از آنکه در نتیجه تقابل پنهان و آشکار بانک مرکزی نتیجه دهد، بستگی به اراده سران قوا و تصمیم مشترک مجلس و دولت دارد تا افکار عمومی از شائبه دولتی شدن آمارها جلوگیری کنند. آمار در واقع باید آیینه تمام‌‌نمای واقعیت‌های اقتصادی باشد و نهاد آماری رسمی کشور هم نباید متاثر از فرمان‌های دولت‌ها تصمیم بگیرد. نباید فراموش کرد که وقتی آیینه غبارآلود باشد، واقعیت‌ها دیده نمی‌شود و شائبه‌ها و شایعه‌ها تعیین‌کننده خواهند بود؛ چه اینکه گفته‌اند: آیینه چون نقش تو بنمود راست، خود شکن، آیینه شکستن خطاست.