انصراف اکثریت در اعتراض به اقلیت

مرتضی کاردر /روزنامه‌نگار

بازار کتاب روزهای خوبی را نمی‌گذراند؛ از یک‌سو با مسئله کتاب‌های قاچاق درگیر است که بازار را فلج کرده و روزی نیست که خبر کشف انبار تازه‌ای به گوش نرسد، از سوی دیگر نوسانات قیمت کاغذ و چندبرابر شدن قیمت آن سبب شده که بسیاری از ناشران کوچک و بزرگ برای تهیه کاغذ روزمره‌شان تحت فشار باشند و قیمت کتاب چندبرابر و به تبع آن مخاطبان کتاب کمتر شوند؛ فارغ از اینها، گاه و بیگاه خبر خاموشی کتابفروشی‌های محلی کوچک می‌آید که سال‌ها در قلب منطقه‌ای جا خوش کرده بودند و هویت فرهنگی محله‌ها به‌حساب می‌آمدند. مجموعه این مسائل سبب شده که روزگار کتاب و کتابفروشی روزگار خوبی نباشد.

حالا کمتر از 20روز تا انتخابات اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران مانده است؛ اتحادیه‌ای که عمده‌ترین تصمیم‌های مسائل حوزه کتاب و نشر و کتابفروشی‌ها در آنجا اتخاذ می‌شود و در سال‌های اخیر نقشی تعیین ‌کننده در مسائل این حوزه داشته است. اما در آستانه انتخابات 5نفر از اعضای هیأت‌مدیره فعلی در اعتراض به ریاست اتحادیه، انصراف داده‌اند. در بیانیه‌ای که به امضای یحیی دهقانی، محمدرضا توکل صدیقی، فتح‌الله فروغی، مسعود پایدار، سیدعباس حسینی‌نیک، عبدالعظیم فریدون و فرهاد تیمورزاده منتشر شده، آمده است: «با نگاهی اجمالی به دوره‌های گذشته این اتحادیه، نام‌ بزرگانی را به‌ویژه در سِمَت رؤسای هیأت‌مدیره‌ها ملاحظه می‌کنید که هویت، قدمت، سندیت و اعتبار صنفی ما را نمایندگی کرده‌اند. آنها از هیچ تلاشی برای انسجام رسته‌ها و حوزه‌های گوناگون صنف دریغ نکرده‌اند بلکه در طرح و تحقق دیدگاه‌های درون هیأت‌مدیره‌های اتحادیه و تقویت عزم مدیران و اعضای صنف برای وفاق و آرامش و غلبه بر مشکلات صنفی بسیار کوشیده‌اند.

.... رئیس هیأت‌مدیره با بزرگنمایی و انتقال اختلاف‌نظرها به بیرون از هیأت‌مدیره، موجب شد برخی از اعضای شاخص صنف که در حلقه اول ارتباط با رئیس قرار داشتند در نقطه مقابل پویایی اتحادیه قرار گیرند. به حاشیه راندن هیأت‌مدیره و تنزل جایگاه آن در برابر رئیس هیأت‌مدیره، کار را به جایی رساند که آقای رئیس، صریحاً از «حق وتوی» تصمیمات هیأت‌مدیره سخن راند. اعلام «حق وتوی» تصمیمات هیأت‌مدیره اتحادیه از سوی رئیس هیأت‌مدیره که به گفته او از حمایت‌های افراد و نهادهای بالادستی‌اش برخوردار است، نقطه‌عطفی تأمل‌برانگیز در تاریخ این اتحادیه است.

با شواهد موجود، پیش‌بینی ما از انتخابات آتی اتحادیه، تکرار وضعیت زیان‌آور موجود، تقابل و فرسایش اتحادیه خواهد بود. از این‌رو ما امضاکنندگان این نامه، برای پرهیز از تشدید خصومت و بازتولید فضای ناسالم انتخاباتی و مصلحت صنف، انصراف خود را از نامزدی چهاردهمین دوره هیأت‌مدیره اتحادیه اعلام می‌کنیم و امیدواریم در نخستین فرصت درباره موارد یادشده با اعضای صنف همفکری و چاره‌جویی کنیم.» 

بی‌توجهی به همه اعضا، تصمیم‌گیری‌های شخصی به نام هیأت‌مدیره، ترجیح منافع فردی بر منافع گروهی و به حاشیه راندن هیأت‌مدیره و تنزل جایگاه آن ازجمله موضوعاتی است که اعضای مستعفی، رئیس اتحادیه را به آن متهم کرده‌اند.
3 عضو دیگر هیأت‌مدیره نیز به این مسئله پاسخ داده‌اند. در بیانیه مشترک محمود آموزگار، مهدی فخری‌زاده و هومان حسن‌پور آمده است: «در این میان آنچه مسبوق به سابقه است و طبیعی به‌نظر می‌رسد انصراف برخی نامزدهاست. اما انصراف گروهی و ترک صحنه رقابت انتخاباتی ظاهراً سابقه‌ای در تاریخ انتخابات اتحادیه نداشته است.
اخیراً گروه 7نفره که 5تن از ایشان مسئولیت عضویت هیأت‌مدیره و بازرس دوره فعلی را به‌عهده دارند، مدعی انصراف از نامزدی شده و در ادامه برخوردهای غیرمنصفانه و تبلیغاتی خود ضمن آنکه کلیه امور مثبت انجام‌شده در این دوره را به‌حساب خود منظور کرده‌اند تمام کاستی‌ها را نیز متوجه اقلیت 3نفره هیأت‌مدیره دانسته‌اند، حال آنکه هیچ‌یک از ایشان مسئولیت اجرایی مستقیم در اداره امور اتحادیه نداشته‌اند. 

بیانیه صادره نادرست، موهن و بعضاً دارای مصادیق مجرمانه است و اقتضا دارد که در زمان لازم به همه موارد آن پاسخ داده شود. ولی با توجه به شرایط حساس کنونی و اهمیت انتخابات پیش‌رو در برخورد با مشکلات صنفی همانگونه که با وجود همه سنگ‌اندازی‌ها در 2سال گذشته مانع توقف امور اجرایی اتحادیه شدیم، بر خود واجب می‌دانیم که از حواشی پرهیز کرده و برگزاری انتخابات با مشارکت حداکثری را وجهه همت خود قرار دهیم. حضور اعضای آگاه و شریف صنف در پای صندوق رأی پاسخ نهایی به تمام ادعاهاست.»  نگاهی به عملکرد اتحادیه ناشران در دوره گذشته نشان می‌دهد که تلاش اتحادیه در راستای حل و فصل مسائل نشر بوده است. تلاش رئیس اتحادیه برای حل معضلاتی مثل کتاب قاچاق و تعامل و همکاری با نهادهای دیگر مثل وزارت ارشاد و نیروی انتظامی برای حل این مسئله سبب شده که فعالیت‌های اتحادیه ناشران بیشتر از گذشته به چشم بیاید. اما در عین حال مسائلی مثل کنترل بازار کاغذ و قاچاق کاغذ نیز بوده است که هنوز اتحادیه ناشران نتوانسته در کنترل آن موفق باشد.

با این همه، آیا انصراف اعضا می‌تواند راهکار خوبی برای حل مسائل احتمالی باشد؟ اعتراضی که دوگانگی و شکاف در میان اعضای صنف را عمیق‌تر و مشکلات را دامنه‌دارتر می‌کند.