
گزارش اقلیت
اسکار چگونه تغییر مسیر داد؟

سعید مروتی-روزنامهنگار
برنده نخل طلای جشنواره کن،فاتح اسکار شد.نمودی مشخص از تغییر مسیر اسکار در سالهای اخیر که انتخاب هایش در رشته های اصلی، ربطی به روال سال های نه چندان دور مهم ترین ضیافت سینمایی سال ندارد؛مراسمی که هنوز پر زرق و برق برگزار می شود و همچنان یک نمایش بزرگ با حضور ستارگان مطرح است ولی راهش را آن قدر عوض کرده که خروجی اش بیشتر شبیه جشنواره های اروپایی است.«آنورا» با بردن نخل طلای کن،مسیری را در پیش گرفت که در نهایت به موفقیتی بزرگ در اسکار منتهی شد.
«آنورا» برگزیده اسکار۲۰۲۵ و برنده نخل طلای کن فیلمی جشنوارهای است که حالا با تغییر رویکرد آکادمی اسکار تبدیل به فیلمی اسکاری شده است. این معیارها یکشبه عوض نشده و اسکار امروز چیزی را نمایندگی میکند که تا دیروز نقطه مقابلش را بازتاب میداد و ستایش میکرد. اسکار که سالهای سال در خدمت سنتهای نمایش هالیوود، صنعت سرگرمیسازی و قصهگویی و راوی رؤیای آمریکایی بود، حالا به شکلی آشکار و عیان مبلغ گرایش اقلیت است، گرایشی روشنفکرانه و سینمایی که تعمدا قصهگویی را کنار میزند و درام را به فراموشی میسپارد تا به هرچه مستند و واقعی به نظر میرسد وفادار بماند. این نوع سینما که بیشتر منتقدپسند است تا تماشاگرپسند، حالا اسکاری را فتح کرده که از «رانندهتاکسی» به نفع «راکی» عبور میکرد و «محرمانه لسآنجلس» را نادیده میگرفت تا «تایتانیک» در صدر بنشیند.
اسکار هرچه بود، کن ، ونیز و برلین نبود. فیلم فاتح نخل طلا معمولا در رشته فیلم غیرانگلیسیزبان بخت برگزیده شدن داشت. اسکار با تمام تغییرات، تمام تحولات و تمام فراز و نشیبها و چپ زدنها و مخالفخوانیهایش در نهایت به قواعدی احترام میگذاشت که وجه تمایزش با سلیقه جشنوارهای و محفلی بود. اما با گذشت زمان، دیوارها ترک برداشت و حالا سقف پایین آمده است. اقلیتهای نژادی، مکزیکیتبارها، رنگینپوستان، دگرباشان، فمینیستها، سیاهان و آسیاییها تبدیل به گرایش غالب اسکار شدهاند.
یکسال کارگردان فاتح اسکار کرهای بود و سالی دیگر فیلمسازی چینی. این میزان توجه به هر آنچه غیرآمریکایی است، هر مضمون اجتماعی و نگاه رادیکالی و هر آنچه متعلق به سینمای جریان اصلی نیست اسکار را بیشتر از همیشه شبیه جشنوارههای سینمایی روشنفکرانه
کرده است.
وقتی اسکار۲۰۱۵ اسکار سفیدها نام گرفت و نادیده گرفته شدن رنگینپوستان با اعتراضهای گسترده روزنامهنگاران و منتقدان مواجه شد، درست یک سال بعد فیلم «مهتاب» از راه رسید و اسکار بهترین فیلم سال۲۰۱۶ را دریافت کرد؛ فیلمی با محوریت سیاهپوستان و با موضعی همدلانه به دگرباشی. موفقیت «مهتاب» نه اتفاقی واکنشی، بلکه یک روند بود. تغییرات گستردهای با دعوت از سینماگرانی که با ترکیب کلاسیک اعضای آکادمی همخوانی نداشت آغاز شد و در چند سال اخیر، بیش از ۵هزار نفر با این هدف عضو آکادمی شدهاند و تعداد افرادی را که اقلیتها را نمایندگی میکنند افزایش دادهاند.
با تغییر هدفمند اعضای آکادمی طبیعی است که جهتگیری اسکار هم متحول شود. ترکیب بیشتر آمریکایی، بیشتر مرد و بیشتر سفیدپوست آکادمی حالا کمرنگتر از همیشه شده است. با این ترکیب دیگر خیلی عجیب نیست که محصولاتی که زیر سقف سینمای مستقل قرار میگیرند بیشتر مورد توجه واقع شوند.