ازدواج به وقت کودکی

 جواد افتخاری|  خراسان رضوی ـ خبرنگار: 


این سال‌ها پدیده کودک‌همسری در کاشمر دیده می‌شود. طی سال گذشته در کاشمر 1531 واقعه ازدواج و 440 واقعه طلاق به ثبت رسیده که در این میان آمار ازدواج کودکان قابل توجه بوده است. در این مدت در گروه سنی 10 تا 19 سال حدود هزار ازدواج به ثبت رسیده است. 

در این خصوص دادستان کاشمر ازدواج‌های زودرس را یکی از مهم‌ترین مشکلات جامعه امروزی می‌داند و می‌گوید: در ازدواج‌های زودهنگام عوامل مختلفی مانند سنت‌ها، هنجارهای اجتماعی، فرهنگی ـ محلی و مسائل کلان دیگری همانند مسائل اقتصادی دخیل هستند. 
«غلامرضا طالعی» اظهار می‌کند: شاید نتوان گفت ازدواج‌های زودهنگام رشد و روند فزاینده و رو به رشدی دارند، ولی متاسفانه چنین ازدواج‌هایی در کشور و منطقه وجود دارد. 

وی با بیان این‌که این گونه ازدواج‌ها در برخی روستاها و مناطق حاشیه‌نشین منطقه مشاهده می‌شود، می‌افزاید: ازدواج‌های زودهنگام علاوه بر آسیب‌های جسمانی و روانی که برای کودک در پی دارد، آسیب‌های اجتماعی فراوان دیگری مانند طلاق‌های زودرس، طلاق‌های عاطفی و افسردگی را به جامعه انتقال می‌دهند. 

دادستان کاشمر ادامه می‌دهد: هرچند براساس ماده یک کنوانسیون حقوق کودک مصوب 1989 میلادی افراد زیر 18 سال کودک محسوب می‌شوند، اما در نظام قضایی ما فقط افراد زیر 18 سال به لحاظ مالی غیر رشید به شمار می‌روند و اجازه دخل و تصرف در مسائل مالی خود را ندارند. 


وی با اظهار تاسف از این‌که بیشتر قربانیان ازدواج‌های زودرس دختران هستند، می‌گوید: این افراد قدرت تصمیم‌گیری کمتری دارند و پدرانشان به جای آنان تصمیم می‌گیرند و خودشان به عنوان یک فرد تصمیم‌گیرنده نیستند.  طالعی توضیح می‌دهد: طبق ماده 1041 قانون مدنی که در سال 1381 به تصویب رسیده ازدواج دختر زیر 13 سال و پسر زیر 15 سال ممنوع است مگر با اذن ولی و به شرط رعایت مصلحت و تشخیص دادگاه که تمامی این پروسه‌ها باید طی شود. 
دادستان کاشمر بیان می‌کند: اگر از سوی والدین اجباری بر ازدواج کودکان کمتر از سن قانونی صورت گیرد تخلف و جرم صورت گرفته است. 


کودک‌همسری و نادیده گرفتن حقوق اولیه

یک پژوهشگر ارشد مسائل اجتماعی می‌گوید: ازدواج زیر  سن قانونی کودک‌همسری است. «عباس عابدی» با بیان این‌که کودک‌همسری معلول فلاکت خانواده در دوره معاصر و منبع کاهش سرمایه اجتماعی است، اظهار می‌کند: خانواده‌ای که قادر نباشد فرزند خود را در زمینه‌های آموزشی، تربیتی، اقتصادی، روانی، جسمی، عاطفی، هنری، عقلی، بهداشتی و دینی توانمند کند نتیجه انضمامی آن ازدواج زیر سن قانونی می‌شود.  وی می‌افزاید: تغییر شکل کودک‌همسری در این روزگار یعنی تغییر تمایل دختر خردسال برای تجربه‌اندوزی در همسرداری که از عجایب است. چنین شکلی از ازدواج بی‌تردید سرچشمه‌ جوشان برخی آسیب‌ها از جمله  طلاق، خشم، بی‌اعتمادی، افسردگی، اختلالات ژنتیکی، مشکلات جسمی و کروموزومی و سایر عوامل است. 


بی‌توجهی به قانون

این جامعه‌شناس کودک‌همسری را زنگ خطری برای زندگی ناپایدار و پریشان‌احوال در حال و آینده و ساختاری می‌داند که حقوق کودک در آن نادیده گرفته می‌شود که غالبا و نه لزوما عایدی‌اش‌ ناهنجاری اجتماعی است. 
عابدی یادآور می‌شود: زیانبار بودن این مشکلات زمانی آشکارتر می‌شود که بزرگسالان و حتی قوانین هم به آثار سوء ازدواج در سنین خردسالگی خواسته یا ناخواسته توجهی نشان نمی‌دهند. 

پژوهشگر ارشد مسائل اجتماعی ادامه می‌دهد: دخترانی که درکودکی ازدواج می‌کنند پیوندشان بر پایه نامشترکات، ناتشابهات و نامفهومات بنا می‌شود و بیشتر ناهمسان همسرند تا همسان همسر. 
وی اضافه می‌کند: ازدواج در سنین خردسالی با هر دلیلی که صورت گیرد مثلا (فقر فرهنگی، تنگدستی، حس کنجکاوی، سختگیری‌ها و تعارضات خانوادگی، تمرین آزادی و رهاشدگی، فشارها و الزامات محیطی، تاثیر پذیرفتن از گروه همسالان، همنشینی با دوستان و پیوندهای افتراقی، فضاهای مجازی و دیگر عوامل) و با هر نیتی که صورت پذیرد با وجود ساختارهای فرهنگی ـ اجتماعی و اقتصادی موجود، مزه ازدواج مدرن از آن چشیده نمی‌شود. 


کودک ‌همسری در خراسان‌رضوی و کاشمر

 فرماندار کاشمر می‌گوید: ازدواج‌های زودهنگام و در سنین پایین در برخی مناطق کاشمر روندی رو به افزایش  است. «محمدعلی نبی‌پور» کودک‌همسری را یکی از معضلات اجتماعی در کل کشور از جمله منطقه ترشیز می‌داند و می‌افزاید: طی سال گذشته در گروه‌های سنی 10 تا 19 سال 948 واقعه ازدواج و 91 واقعه طلاق به ثبت رسیده است. به نظر می‌رسد باید فرهنگ‌سازی بیشتری از سوی دستگاه‌های متولی صورت گیرد، زیرا متاسفانه خراسان رضوی یکی از استان‌هایی است که بالاترین آمار کودک‌همسری را در کشور دارد. 
او بر ارائه آموزش‌های مرتبط با ازدواج تاکید می‌کند و ادامه می‌دهد: ناآگاهی جامعه باعث می‌شود خانواده‌ها کودکان خود را پای سفره عقد بنشانند و ازدواج‌ها‌ی نامناسب عمر کوتاهی داشته باشد.