ارز
3مانع در برابر ثبات ارزی
بهزاد رنجبر/ روزنامه‌نگار
رئیس‌کل بانک مرکزی ظرف 2روز گذشته در نشست‌های جداگانه‌ای از تداوم ثبات ارزی سخن گفته و اعلام کرده است: در حوزه ریالی و ارز، بانک مرکزی بر بازار ارز مسلط است. اکنون این پرسش مطرح است که آیا ثبات ارزی 2ماه گذشته تداوم خواهد یافت؟
به‌گزارش همشهری، بعد از نزول قیمت دلار تا مرز 9750تومان قیمت به هسته سختی برخورد کرد و از آن زمان تاکنون قیمت دلار در محدوده 10 تا 12هزار تومان نوسان کرده است؛ با این حال ظرف 2ماه گذشته بازار ارز وارد یک ثبات نسبی شده و از شیب صعودی قیمت‌ها دیگری خبری نیست. هم‌اکنون این شایعه مطرح است که قیمت دلار در ماه‌های پایانی سال بار دیگر رشد خواهد کرد؛ برهمین اساس این پرسش مطرح است که آیا ثبات ارزی که تحت‌تأثیر سیاست‌های بانک مرکزی به‌وجود آمده است ادامه خواهد‌یافت؟
پیش‌بینی سخت
محمدرضا انصاری، نایب‌رئیس اتاق بازرگانی ایران با توجه به ثبات نسبی شکل گرفته می‌گوید: این تصور که بازار ارز در ماه‌های منتهی به پایان سال با شوک قیمتی خاصی روبه‌رو می‌شود، سخت است و پیش‌بینی می‌شود ثبات نسبی اخیر فعلا حفظ شود.
با این حال به‌نظر می‌رسد تداوم سیاست ثبات ارزی به‌دلیل شدت گرفتن تحریم‌ها، تردید مردم نسبت به کاهش دوباره قیمت ارز و همینطور مشکلات بانک مرکزی برای بازگشت ارز صادراتی به راحتی میسر نباشد. این 3موضوع به‌ویژه با توجه به گفته‌های رئیس‌جمهوری درباره کاهش ذخایر ارزی کشور تحت‌تأثیر تحریم‌ها اهمیت زیادی پیدا کرده است. دیروز عبدالناصر همتی، رئیس‌کل بانک مرکزی در جمع اعضای فراکسیون ولایی مجلس گفت: در حوزه ریالی و ارز، بانک مرکزی بر بازار ارز مسلط است و پیش‌بینی می‌کنیم که عرضه ارز توسط صادرکنندگان غیرنفتی شتاب بیشتری به خود بگیرد.
چسبندگی قیمت‌ها
حمیدرضا حاجی‌بابایی، رئیس فراکسیون نمایندگان ولایی هم که در این نشست حضور داشت در نقل قولی از رئیس‌کل بانک مرکزی گفت: آقای همتی با اشاره به 2موضوع مهم ارز و پول در بانک مرکزی اعلام کرد با وجود مشکل تورم و معیشت، ثبات ارزی به‌وجود آمده است. اما اینکه چرا قیمت‌ها پایین نمی‌آید به‌دلیل چسبندگی است؛ البته همه فکر می‌کنند قیمت دلار دوباره افزایش پیدا می‌کند. پیش از این حمیدرضا میرمعینی یک کارشناس اقتصادی درباره دلایل مقاومت قیمت دلار برای کاهش بیشتر گفته بود: بازار عمدتا در انتظار افزایش دوباره قیمت‌هاست و باید توجه داشت چنانچه هرچه سریع‌تر مشکلات رفع نشود قیمت ارز دوباره تحت‌تأثیر محدودیت بر سر ورود ارز با رشد مواجه می‌شود. سیدبهاءالدین حسینی‌هاشمی یک کارشناس دیگر اقتصادی هم تأکید کرده بود: بازیگران و مردم نسبت به جریانات نقدی ارزی در آینده دچار تردید شده‌اند.
مشکلات بازگشت ارز صادراتی
به غیراز تردید مردم نسبت به تداوم ثبات ارزی و اعمال تحریم‌های جدید، مهم‌ترین چالش دولت برای تداوم ثبات ارزی در ماه‌های آینده بازگشت ارز حاصل از صادرات غیرنفتی است زیرا هم‌اکنون ارز حاصل از صادرات نفت به واردات کالاهای اساسی اختصاص می‌یابد و برای واردات سایر کالاها از ارز صادراتی سایر شرکت‌ها استفاده می‌شود که بخش عمده آن مربوط به شرکت‌های تولید‌کننده محصولات پتروشیمی، معدنی و فلزی است.
بــراســاس تصمیم شورای‌عالی هماهنگی اقتصــادی هــمــه صادرکنندگان غیرنفتی موظفند حداکثر 3ماه بعد از صادرات، ارز حاصل از صادرات خود را در سامانه نیما عرضه کرده یا به‌ترتیبی که بانک مرکزی تعیین می‌کند، ارز حاصل از صادرات خود را به چرخه اقتصادی کشور برگردانند. رئیس‌کل بانک مرکزی شنبه شب در نشست هم‌اندیشی با هیأت رئیسه و اعضای اتاق بازرگانی ایران با محوریت بازگشت ارز حاصل از صادرات گفته بود: اگر صادرکنندگان، ارز حاصل از صادرات بیشتری را به سامانه نیما عرضه کنند، بالطبع شاهد تعادل بیشتر نرخ ارز در بازار خواهیم بود.
مشکل چیست؟
اسحاق جهانگیری، معاون رئیس‌جمهوری هم تأکید کرده است: با درآمدهای حاصل از صادرات غیرنفتی می‌توان کشور را اداره کرد، با وجود سخنان جهانگیری مشکل کار اینجاست که بخشنامه جدید بانک مرکزی برخی معافیت‌ها را برای صادرکنندگان درنظر گرفته است؛ به‌طور مثال تکالیف بانک مرکزی عمدتا شامل حال صادرکننده‌هایی می‌شود که بیش از یک میلیون دلار صادرات ارزی دارند و همین معافیت‌ها مشکلاتی را برای واردات ارز ایجاد کرده است؛ به‌طور مثال برخی تجار که بالای ۳میلیون دلار و یا ۱۰میلیون دلار ارز صادراتی دارند، با گرفتن کارت‌های اجاره‌ای این ارز‌ها را خرد کرده و از معافیت استفاده می‌کنند. در عین حال مشکل دیگر در بازگشت ارز حاصل از صادرات بحث قیمت است. صادرکنندگان به‌دنبال بازگشت ارز به قیمت آزاد هستند و بانک مرکزی به‌دنبال بازگشت با قیمت نیمایی است که اختلاف بر سر این مابه‌التفاوت موجب شده بخشی از ارز حاصل از صادرات باز نگردد.
یحیی آل‌اسحاق، رئیس پیشین اتاق بازرگانی تهران درباره علل بازنگشتن مبلغ قابل‌توجهی از ارز حاصل از صادرات می‌گوید: برخی می‌گویند صادرات با ارز نیمایی صرف نمی‌کند زیرا قیمت تمام‌شده کالای صادراتی با ارز نیمایی نیست و بالاتر از آن است؛ بنابراین لازم است ارز حاصل از صادرات تبدیل به ارز آزاد شود. آل‌اسحاق با بیان اینکه البته اینگونه صحبت کردن بی‌انصافی است، ادامه داد: آیا قیمت تمام‌شده همه کالاهای صادراتی کشور با ارز آزاد است، قطعا اینگونه نیست اما اینکه هزینه‌های متعددی دارند درست است.
هرچند عبدالناصر همتی می‌گوید بر بازار ارز مسلط است اما به باور کارشناسان چالش تحریم‌ها، انتظارات برای افزایش دوباره قیمت دلار و بازگشت ارز صادراتی، کار بانک مرکزی را برای تداوم سیاست ثبات ارزی دشوار کرده است
صادرات ریالی
یکی دیگر از اختلاف نظرهای صادرکنندگان با بانک مرکزی در ارتباط با ارز حاصل از صادرات به عراق، افغانستان و برخی کشورهای حاشیه خلیج‌فارس است؛ درآمدهای حاصل از صادرات به این کشورها از طریق صرافی‌ها به‌صورت ریال به کشور بازمی‌گردد و براساس روش فعلی صادرکننده باید آن وجوه را به ارز تبدیل و به سامانه نیما عرضه کند و طی کردن این فرایند، عقلانی به‌نظر نمی‌رسد. آل‌اسحاق با اشاره به صادرات به کشورهای عراق و افغانستان در این‌باره می‌گوید: با توجه به شرایطی که وجود دارد اعلام شد ثبت ارز حاصل از صادرات فقط در سامانه سنا، کفایت می‌کند، اما در عمل این 2کشور نیز همانند مابقی کشورها درنظر گرفته شدند؛ درحالی‌که شرایط بازار عراق به‌گونه‌ای است که یا به‌صورت ریالی خرید می‌کنند یا به‌دلیل عدم‌وجود نظام نقل و انتقالات ارزی، بانک‌ها ثبت سفارش نمی‌کنند و برگشت ارز به‌صورت رسمی امکانپذیر نیست. عضو اتاق بازرگانی ایران گفت: اگر در این رابطه تمهیداتی اندیشیده شود و به اولویت‌بندی ارز‌های صادراتی با سعه صدر نگاه شود، تا پایان سال ۱۲میلیارد دلار ارز از عراق بر می‌گردد. به این ترتیب به‌نظر می‌رسد بانک مرکزی با وجود 3چالش پیش‌رو شامل تحریم‌ها، انتظارمردم برای افزایش دوباره قیمت دلار و همینطور بازگشت ارز صادراتی راه دشواری را برای تداوم سیاست‌های ثبات ارزی در پیش داشته باشد.
در همینه زمینه :
