نمای نزدیک
بافت تاریخی خوزستان جان تازه می‌گیرد
دستگاه‌های دولتی و شهرداری‌های خوزستان، احیای بافت تاریخی شهرهای استان را در دستور کار خود قرار داده‌اند
سیدعلیرضا شریفی| اهواز- خبرنگار:
وسعت بافت تاریخی شهرهای خوزستان زیاد و قابل توجه است، اما سابقه پرداختن به این موضوع چندان طولانی نیست و در این زمینه از برخی شهرهای کشور نیز عقب مانده‌ایم.بنا بر آمار موجود، 447 هکتار از عرصه بافت تاریخی خوزستان در شهرهای آن وجود دارد و این عرصه شامل بخش‌هایی از بافت شهری است که قبل از سال 1300 شمسی ساخته شده و عمدتا خودسازمان‌یافته است و به آن «بافت تاریخی» گفته می‌شود.
اینگونه بافت‌ها نمایانگر هویت تاریخی شهرها و به همین دلیل دارای ارزش مکانی هستند و نه‌تنها به تخریب و بازسازی آنها نیازی نیست بلکه باید با دقت هم حفظ شوند. اغلب شهروندان و حتی مسئولان بافت کهن و تاریخی شهری را با بافت‌های فرسوده یا کهنه اشتباه می‌گیرند که گاهی نتایج خسارت‌بار و غیرقابل‌جبرانی دارد.
عزم مسئولان برای احیای بافت‌های تاریخی
در سال‌های گذشته اهمیت و ضرورت احیای بافت تاریخی در خوزستان رنگ باخته بود و به دلیل بی‌توجهی‌ها در حال تخریب تدریجی و فراموشی بود به طوری که پس از هر بارش باران، سقف تعدادی از این خانه‌های تایخی فرومی‌ریخت و دستی برای التیام زخم آنها نبود. برخی شهروندان به راحتی این بناها را تخریب می‌کردند و مسئولی این موضوع را پیگیری نمی‌کرد. همچنین به راحتی خرید و فروش می‌شدند و سنگ روی سنگ بند نبود. اما اکنون مدتی است که مسئولان خوزستان و شهرداری‌ها بر احیای بافت تاریخی تاکید دارند.
رئیس شورای شهر اهواز در این باره به خبرنگار همشهری می‌گوید: اغلب بافت تاریخی اهواز در محدوده مناطق یک و 7 شهرداری یعنی محلات نادری و عامری واقع شده‌اند.
«عبدالزهرا سنواتی» اظهار می‌کند: سال گذشته جلسات مشترکی با اداره میراث فرهنگی اهواز درباره احیای بافت‌های تاریخی برگزار کردیم و این اداره، بناهای کهن و تاریخی اهواز را به شهرداری معرفی کرد تا روند نگهداری و احیای آنها با دقت انجام شود.وی می‌گوید: بخشی از این بناها مالک شخصی دارند و به همین دلیل میراث فرهنگی اهمیت و ارزش تاریخی این منازل را به مالکان آنها اعلام کرده است و قرار شده همه آنها به تدریج احیا شوند تا از خطر تخریب دور بمانند.
میراث فرهنگی؛ متولی احیای بافت تاریخی
رئیس شورای شهر اهواز ادامه می‌دهد: شهرداری اهواز نمی‌تواند به‌تنهایی برای احیای بافت تاریخی اقدام کند و همه کارها در این زمینه باید با همکاری میراث فرهنگی انجام شود. حتی تخصیص تسهیلات برای احیای این بافت‌ها باید پس از استعلام از اداره میراث فرهنگی صورت بگیرد.
سنواتی با بیان این‌که این کلانشهر اهواز دارای 5 هکتار بافت تاریخی است، می‌افزاید: حفاظت از این بناها بر عهده اداره‌کل میراث فرهنگی است و یگان حفاظت این اداره کل روزانه از این بناها بازدید می‌کند. البته با توجه به موضوع هویتی بودن این بناها، شهرداری و شورای شهر هم به همکاری علاقه دارند.
اعتبار اجرای طرح
رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی خوزستان نیز در گفت‌وگویی با همشهری، مساحت بافت تاریخی استان را 447 هکتار عنوان می‌کند و می‌گوید: طرح بازآفرینی بافت‌های تاریخی خوزستان در 15 محله واقع در 7 شهر استان اجرا می‌شود.
«امید حاجتی» درباره اعتبار اجرای طرح اظهار می‌کند: میزان اعتباری که برای اجرای این طرح اختصاص یافته، 3839 میلیارد و 300 میلیون ریال است.
حاجتی می‌گوید: بازآفرینی شهری پایدار خوزستان شامل 15 محله بافت تاریخی در شهرهای اهواز، دزفول، شوش، شوشتر، بهبهان، رامهرمز و آبادان است.وی می‌افزاید: بیشترین مساحت و منابع مالی در اجرای این طرح مربوط به شهرستان شوشتر با 221 هکتار و اعتباری معادل 1697 میلیارد ریال است.به گفته رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی خوزستان، با اجرای این طرح در شوشتر، هم بافت تاریخی این شهرستان احیا می‌شود و هم 3174 فرصت شغلی در آن به وجود می‌آید.
سهم 6 درصدی خوزستان
این مسئول درباره بناهایی که قرار است در قالب طرح بازآفرینی شهری مورد توجه قرار گیرند، توضیح می‌دهد: سرای معین‌التجار و بازار کاوه در اهواز؛ سیاه‌پوشان، پل قدیم، بازار و لوریان در دزفول؛ خیابان امام(ره) در شوش؛ امامزاده عبدالله(ع)، اشکفتی، دل‌دل و محلات غرب گرگر و کندال در شوشتر؛ راسته‌بازار در بهبهان؛ بازار رامهرمز و خیابان امیری در آبادان با مجموع 32 هزار و 116 نفر جمعیت، محله‌های هدف طرح بازآفرینی شهری در خوزستان هستند.
حاجتی می‌گوید: برنامه بازآفرینی پایدار بافت تاریخی کشور شامل 426 محله می‌شود که خوزستان با 29 محله، سهم 6 درصدی را از این برنامه به خود اختصاص داده است.
رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی خوزستان با اشاره به این‌که 15 محله در بافت تاریخی، 9 محله در سکونتگاه‌های غیررسمی و 5 محله دیگر در بافت ناکارآمد شهری قرار دارد، عنوان می‌کند: برای اجرای این طرح در استان 10 هزار و 397 میلیارد ریال اعتبار در نظر گرفته شده است.
به گفته حاجتی، منابع مالی این طرح‌ها از محل تبصره 18 قانون بودجه سال 1397 در جهت اجرای برنامه روبنایی، زیربنایی و توانمندسازی و همچنین اجرای برنامه نوسازی مسکن اختصاص یافته است.
بافت تاریخی در مسیر احیا
نماینده مردم اهواز در مجلس شورای اسلامی نیز با اشاره به این‌که خوزستان پر از مکانهای تاریخی است، می‌گوید: متاسفانه چالشهای فراوان اعم از جنگ و غیر جنگ به نوعی روی بافت تاریخی استان تاثیرگذار بوده و باعث مغفول ماندن آن شده است.«علی ساری» با بیان این‌که خوشبختانه در طول یک سال گذشته اقدامات خوبی برای حفاظت از بافت تاریخی شهرهای خوزستان و به‌ویژه اهواز انجام شده است، عنوان می‌کند: همچنین قرار شده به چند خانه تاریخی که در مسیر گردشگری منطقه عامری اهواز هستند، به صورت پایلوت رسیدگی شود.
ساری می‌گوید: اخیرا جلسه‌ای با مدیرکل میراث فرهنگی خوزستان داشتم که وی احیای معماری اصیل اهواز را جزو اهداف آن سازمان دانست که در این زمینه برای منطقه عامری اهواز و سایر محورهایی که دارای بافت باارزش هستند، در حال برنامه‌ریزی است.
نماینده اهواز اظهار می‌کند: با توجه به هماهنگی به عمل آمده، در وهله اول طرحی از سوی اداره‌کل میراث فرهنگی استان برای منطقه عامری تهیه خواهد شد تا براساس آن هزینهها ارزیابی شوند و در نهایت بتوانیم از حوزههای مختلف متصدی ازجمله راه و شهرسازی پیگیریهای لازم را انجام دهیم.
***
احیای بافت تاریخی در خوزستان، علاوه بر این‌که از جنبه فرهنگسازی و آشتی با فرهنگ پیشینیان در حوزه شهر اهواز ارزشمند است، میتواند این بافت را به یک مقصد و مکانی برای پر کردن اوقات گردشگران تبدیل کند، به ویژه در کلانشهر اهواز که شهروندان و مهمانان آنها همیشه برای گذراندن اوقات خود با کمبود اماکن تفریحی مواجه هستند.
