شکارچیان در کمین قرقاول‌های مازندران

معظمه نقی‌پور|  ساری - خبرنگار:

در محیط‌زیست به طور طبیعی شاهد چرخه‌های مختلفی هستیم که بین جانوران در یک اکوسیستم برقرار است. زمانی این چرخه‌ها دچار تغییر می‌شود که معمولا انسان ورود پیدا می‌کند و باعث تغییرات در محیط زندگی آنان شده یا با پدیده‌ای به نام شکار، تعادل جمعیتی جانوران را برهم می‌زند. اگرچه گاهی به بهانه ایجاد تعادل در محیط‌زیست مجوز شکار داده می‌شود، ولی بیشتر شاهد پدیده زشت شکار غیرمجاز هستیم که بسیاری از گونه‌های جانوری را تا مرز انقراض می‌کشاند.

قرقاول گونه وحشی و بومی جنگل‌های مازندران مدت‌هاست اما در سوادکوه اغلب طعمه شکارچیان متخلف می‌شود. با این‌که شکار این گونه جانوری در تمام فصول سال ممنوع است، ولی شکار بی‌رویه و غیرقانونی این پرنده انجام می‌شود و شکارچیان هم کمتر در دام ماموران محیط‌زیست گرفتار می‌شوند.


متخلفان زیر سایه قانون

بعضی‌ها با مجوز و برخی هم بدون مجوز با تفنگ بلای جان پرندگان می‌شوند. آمارهایی که مدیر کل حفاظت محیط‌زیست مازندران اخیرا اعلام کرده نشان می‌دهد سهم شکارچیان دارای مجوز در شکار پرندگان بیشتر از شکارچیان غیرمجاز است. به گفته «حسینعلی ابراهیمی کارنامی» نزدیک به 30 درصد از پرندگان زمستان‌گذران در مازندران به دست شکارچیان غیرمجاز شکار می‌شوند و 70 درصد دیگر را شکارچیانی که مجوز شکار دارند از ادامه زندگی بازمی‌دارند.

یک جوان علاقه‌مند به شکار که نخواست نامش برده شود، درباره شکار قرقاول به همشهری گفت: به دلیل این‌که جنگل‌های سوادکوه مملو از پرندگان مختلف است، گاهی به جنگل می‌رفتم و شکار می‌کردم. شکار را به خاطر هیجانی که دارد، دوست دارم. هیچ‌وقت به قرقاولی که پرواز می‌کرد، شلیک نمی‌کردم. چون لحظه پر زدن قرقاول بسیار دیدنی است و ترجیح می‌دهم در آن لحظات فقط به تماشا بنشینم.

جوان شکارچی که اطلاعی در مورد شکارممنوع بودن این پرنده ندارد، اظهار کرد: چطور نسل پرنده‌ای که سالانه حدود ۱۵ تخم می‌گذارد و ۱۰ تای آن جوجه می‌شود، در خطر قرار دارد و شکارممنوع است؟ تاکنون از چنین موضوعی اطلاع نداشتم و تصورم این بود که در فصل شکار می‌توان قرقاول شکار کرد. مدتی است که تفنگم را فروخته‌ام.
 

قرقاول؛ شکارِ شکارچیان مبتدی

ولی رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست شهرستان سوادکوه با توجه به شکارممنوع بودن قرقاول در تمامی فصول سال، به همشهری گفت: تدابیری برای مقابله با این شکارچیان در نظر گرفته شده است.
«ابراهیم فلاحی» اظهار کرد: قرقاول پرنده‌ای حمایت‌شده است. 
در گذشته متوجه شدیم نسل این گونه در حال انقراض است. بنابراین در فهرست حیوانات حفاظت شده قرار گرفت. به هیچ عنوان برای قرقاول پروانه شکار صادر نمی‌شود و در هر فصلی شکار آن ممنوع است. 

ما گونه‌های حمایت شده زیادی در سوادکوه داریم که از گونه‌های بارز حمایت شده قرقاول، کبک دری، همه پرندگان شکاری، سیاه‌گوش، پلنگ، مرال و شوکا هستند. تنها عاملی که باعث می‌شود گونه حیات وحش مشمول حیوانات حمایت‌شده هم بشود، جمعیت آنهاست.

وی علت شکار قرقاول را به محیط زندگی پرنده و مهارت شکارچی نسبت داد و افزود: یکسری از شکارچیان ماهر علاقه دارند پرندگانی را که سرعت بیشتری دارند، شکار کنند، مانند پرنده «ابیا» که زیگزاگی راه می‌رود یا «کبک». 

به قرقاول هلی‌کوپتر جنگل می‌گوییم، چون به سختی پرواز می‌کند و شکار آن راحت‌تر است. بسیاری از شکارچیانی که مهارت ندارند یا در جایی زندگی می‌کنند که محیط زندگی قرقاول به محل زندگی آنها نزدیک است و دسترسی راحت‌تری دارند، قرقاول را برای شکار انتخاب می‌کنند.


جریمه‌های قانونی شکار قرقاول

رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست سوادکوه با اشاره به تدابیر مختلف برای حفظ این گونه جانوری بیان کرد: همین که می‌گوییم قرقاول حمایت‌شده است و برایش پروانه شکار صادر نمی‌کنیم، یکی از تدابیر برای حفظ جمعیت آن است.
 البته مجازات‌هایی نیز در نظر گرفته شده که به مراتب سنگین‌تر از شکار یک حیوان قابل شکار مانند کبک است. 

جریمه شکار یک قرقاول از نظر زیان به محیط‌زیست ۴۰۰ هزار تومان است. در کنار آن دادگاه نیز به دلیل ارتکاب جرم از 5/2 میلیون تا ۵ میلیون تومان جریمه نقدی یا به جای آن از ۳ ماه تا ۳ سال حبس در نظر می‌گیرد.
فلاحی با توجه به در نظر گرفتن محیط زندگی قرقاول، همیاری بومیان برای حفاظت بیشتر از این گونه را مؤثر دانست و افزود: تعدادی از بومیان را به عنوان همیاران محیط‌زیست انتخاب کرده‌ایم که در مناطق مختلف تخلفات را گزارش می‌دهند.

با توجه به این‌که محل زندگی قرقاول در بوته‌زارهای حاشیه جنگل و روستاهاست یا در زمین زراعی و بوته‌های تمشک تخمگذاری می‌کند، به همین دلیل کسی که به شکار قرقاول می‌رود، سریع‌تر از شکارچیان کبک که باید به دل کوهستان‌ها بروند، شناسایی می‌شود. کمک بومیان برای شناسایی شکارچیان قرقاول بسیار موثر است.


آگاه‌سازی جامعه بومی

اگر روند شکار قرقاول که مورد توجه شکارچیان قرار دارد، به همین صورت پیش برود، خطرات بیشتری جمعیت این گونه جانوری را تهدید می‌کند. برخی شکارچیان در تمام فصول به شکار قرقاول مشغولند. شاید لازم باشد برای چنین گونه‌هایی که این شرایط را دارند، گشت‌های محیط‌زیستی در نوبت‌های بیشتری حضور داشته باشند و صرفاً منتظر اطلاع بومیان منطقه نمانند؛ چراکه حتی احساس حضورداشتن مامور حفاظت محیط‌زیست برای شکارچی نوعی ناامنی ایجاد می‌کند. از طرفی آگاهی نداشتن برخی از شکارچیان درباره این‌که قرقاول تحت هیچ شرایطی در هیچ فصلی قابل شکار نیست، خطری برای جمعیت این گونه است. بنابراین در کنار تدابیر قانونی، به نظر می‌رسد باید نسبت به آگاه‌سازی جامعه بومی در همین زمینه اقدامات گسترده‌تری انجام شود.