وقتی هاشمی پشت فرمان پراید نشست

سروش خسروی|  دبیر گروه اقتصاد و بورس

شهریور سال 72 است. هفته دولت آغاز شده، اکبر هاشمی‌رفسنجانی که به‌تازگی و برای بار دوم و در یک رقابت سخت و پرتنش، در انتخابات ریاست‌جمهوری پیروز شده، برنامه‌ای فشرده دارد؛ هفته‌ای پر از افتتاح طرح‌های به اتمام‌رسیده و نیمه‌تمام. در چند‌ماه گذشته منتقدان سیاست تعدیل اقتصادی، حسابی از خجالت او در انتخابات درآمده‌اند. احمد توکلی رقیب انتخاباتی هاشمی، تند‌ترین انتقادها را علیه او مطرح کرده است. در لایه‌های زیرین اجتماع هم روند توسعه شتابان اقتصاد، پس از 8سال جنگ، برگرده اقشار ضعیف سنگینی می‌کند، چنان‌که یک سال پیش از آن شورش حاشیه‌نشینان در کوی طلاب مشهد، سردار سازندگی را چند روزی دچار شوک کرده بودند. اقتصاد ایران به آرامی روی موج تورم حرکت می‌کند، موج افزایش قیمت‌ها بی‌سابقه‌ترین نرخ تورم را پس از شهریور 1320 به ثبت می‌رساند. هاشمی تحت فشارهای سیاسی و اجتماعی به آرامی از مواضعش در آزادسازی اقتصادی کوتاه آمده اما تلاش می‌کند در مقابل هر گامی که به پس می‌رود 2گام را به پیش براند.

چهارشنبه 3شهریور 1372، او در دفتر معروف خاطراتش می‌نویسد: «ساعت 8 صبح به کارخانه خودروسازی سایپا رفتم. آقای هادی‌ نژادحسینیان -وزیر صنایع سنگین و مدیرعامل سایپا- توضیحات  ارائه دادند. مخصوصا در مورد 2 اتومبیل کوچک جدید به نام‌های صبا و نسیم، یا همان پراید، که با تکنولوژی شرکت کیای کره‌جنوبی با 50درصد تولید داخلی ساخته‌اند؛ با سوخت 6/3لیتر در 100کیلومتر. ماشین خوب و ارزانی است...».

در زمانی که هاشمی این نکات را در دفترش یادداشت می‌کرد، یعنی در سال‌های آغازین دهه 70 خورشیدی، بازارخودروی ایران، بازار چندان متنوعی نبود. در آن روزگار کل خودروهای سواری ساخت داخل محدود می‌شد به پیکان در 2مدل 1600سی‌سی و پیکان موتور پژویی، رنو 5 و 2مدل پاترول. البته از 3-2 سال پیش‌تر هم فرانسوی‌ها با پژو 405 و رنو‌21 نقشی کمرنگ در خیابان‌های تهران و جاده‌های ایران برای خود دست و پا کرده بودند. حالا هاشمی برای نخستین‌بار به وزیران صنعتی‌اش ماموریتی عجیب را محول می‌کند. او از آنها می‌خواهد باب همکاری با یک شریک تازه‌نفس و البته ناشناخته در بازار جهانی خودرو را باز کنند. کره‌جنوبی پای میز مذاکره می‌آید. هاشمی خود برای چشم بادامی‌ها سنگ‌تمام می‌گذارد. او روز سه‌شنبه 23شهریور 1372 در دفتر خاطراتش می‌نویسد: «رئیس شرکت کیا از کره‌جنوبی آمد. درباره خودروهای ساخت شرکتش که پراید است و در ایران هم به نام نسیم و صبا مونتاژ می‌شود، توضیح داد. 10دستگاه آمبولانس به ایران هدیه کرد و گفت که 300 نفر نیروی کار متخصص برای ما تربیت می‌کنند؛ با آنها گرم گرفتیم». کره‌ای‌ها آشکارا از اشتیاق سیاستمدار زیرک ایرانی برای همکاری اقتصادی به وجد آمده‌اند  و برهمین مبنا مسیر را برای افزایش سطح تولید داخل پراید در ایران باز‌می‌کنند. درپی مذاکره مستقیم مدیران کیا با رئیس‌جمهور، پیش‌فروش 2مدل پراید هاچ‌بک و صندوق‌دار آغاز می‌شود. نخستین مدل‌های پراید که در کره‌جنوبی مونتاژ شده بودند از سال ۱۳۷۲ وارد ایران می‌شود اما از سال 73 پراید مونتاژ داخل با نام‌های نسیم و صبا فول و با قیمت پایه یک‌میلیون و 870هزار تومان به خریداران تحویل داده می‌شود؛ قیمتی که در زمان خود چندان هم ارزان به‌نظر نمی‌رسید. در همان زمان پیکان صفرکیلومتر 5/1میلیون تومان قیمت داشت و پژو 405 معادل 2میلیون تومان فروخته می‌شد. گران‌ترین خودروی صفر کیلومتر هم پاترول 4در بود با قیمت 3/3میلیون تومان. البته پراید امکاناتی داشت که در زمان خود برای ایرانی‌ها جالب توجه بود.

اولین سری پرایدهای وارداتی 2تیپ فول و ساده داشتند. درتیپ فول، شیشه‌بالابرها برقی بودند و خودرو به سیستم تهویه و کولر مجهز بود. قیمت پراید‌ هاچ‌بک یک‌میلیون و 870هزار تومان و قیمت پراید ساده صندوقدار یک‌میلیون و 950هزار تومان بود. در تیپ‌های فول، قیمت افزایش می‌یافت‌. پرایدهاچ‌بک فول 2میلیون و 200هزار تومان قیمت‌گذاری می‌شد و قیمت صندوقدار آن 2میلیون و 300هزار تومان بود. البته در همان زمان هم بین قیمت کارخانه و قیمت در بازارآزاد فاصله وجود داشت و قیمت گران‌‌ترین نوع پراید در بازار آزاد به مرز 3میلیون تومان هم نزدیک می‌شد. قیمت پراید 2سال بعد یعنی در سال 1375 از مرز 5/3میلیون تومان هم گذشت. در اوایل دهه 80 وقتی قیمت پراید به 7میلیون تومان رسید ماجرا به سوژه بحث رسانه‌ها تبدیل شد. پراید که در 25سال گذشته بی‌وقفه در ایران تولید شده‌ بعد از پیکان قدیمی‌ترین خودروی بازار ایران است که هنوز هم تولید می‌شود.اما جالب است بدانید این خودرو اصالتا کره‌ای نیست.

در سال‌های دهه 80 با افزایش قیمت نفت و همچنین بروز مشکلات اقتصادی در آمریکا، تمایل مصرف‌کنندگان آمریکایی به خرید خودروهای کم‌مصرف افزایش یافت و برهمین مبنا گروه خودروسازی فورد آمریکا با ژاپنی‌های حرفه‌ای‌شده در تولید خودروهای اقتصادی وارد مذاکره شد و در عرض چند‌ماه شرکت مزدای ژاپن پذیرفت که مدل مزدا 121 خود را با نام فورد فستیوا برای عرضه در بازار ایالات متحده بهینه‌سازی‌ کند. فورد فستیوا در سال 1986 در آمریکا عرضه شد و علاوه بر آمریکا، بازارهای استرالیا و ژاپن را هم هدف گرفت و به‌عنوان یک خودروی ارزان‌قیمت دانشجویی مشهور شد. ولی پس از آنکه سازمان امنیت بزرگراه‌های آمریکا جلوی تولید این خودرو را گرفت، از سال 1987 خطوط تولید آن از آمریکا به کیا موتورز کره‌جنوبی منتقل شد. تولید پراید در کره و در سال 2000 پایان یافت و حق لیسانس این محصول در سال ۲۰۰۱ به سایپا واگذار شد. پس از واگذاری حق لیسانس به سایپا، پراید در سال 1382 با همکاری زیمنس آلمان انژکتوری شد.

در 25سال گذشته 7میلیون خودروی پراید عرضه شده که در نوع خود رکوردی جالب توجه به شمار می‌آید و موجب شده نام پراید به‌عنوان پرفروش‌ترین خودروی بازار ایران ثبت ‌شود.

* چهارشنبه 3شهریور 1372- ساعت 8 صبح به کارخانه خودروسازی سایپا رفتم. آقای هادی‌ نژادحسینیان -وزیر صنایع سنگین و مدیرعامل سایپا توضیحات ارائه دادند. مخصوصا در مورد 2اتومبیل کوچک جدید به نام‌های صبا و نسیم، یا همان پراید...( از دفتر خاطرات مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی)

شیوه زندگی

آغاز عصر  بسازبفروش‌ها


اسلاید

این روزها که می‌گذرد


سیما

سلول‌های خاکستری  در سر مرد بل‍‍ژیکی 


گزارش تصویری

شکار لحظه‌ها در سال 72