نشست حساس آژانس

«نشست حساس نوامبر»؛ این واژه‌ای است که رسانه‌ها و کارشناسان برای تبیین اهمیت نشست آتی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی‌اتمی انتخاب کرده‌اند؛ عنوانی که پیش از هر چیز با توجه به تحولات ماه‌های اخیر انتخاب شده‌است و از اهمیت دوچندان تصمیم‌های این نشست حکایت دارد.
در شرایطی که براساس برنامه اعلام شده، قرار است نشست آتی شورای‌حکام طی روزهای ۲۸ تا ۳۰ آبان‌ماه (19تا 21نوامبر) در وین برگزار شود، تحولات پیش از نشست در کانون توجه رسانه‌های بین‌المللی قرار گرفته است؛ تحولاتی که پیش از هر چیز گواه تحرکات ضدایرانی محور غربی است.
این درحالی است که طی روزهای اخیر براساس دستورکار اعلامی ازسوی آژانس، قرار است با پایان ماموریت آژانس ذیل قطعنامه ۲۲۳۱ شورای‌امنیت، برنامه هسته‌ای ایران صرفا در چارچوب توافق جامع پادمان بررسی شود. در چنین شرایطی نحوه مواجهه آژانس با حقوق هسته‌ای ایران، نخستین نشست شورای‌حکام پس از پایان برجام را به یکی از حساس‌ترین نشست‌های این شورا تبدیل کرده و کارشناسان معتقدند ترسیم‌کننده چشم‌انداز شفاف‌تری درباره تحولات جاری در این حوزه خواهد بود.

مواضع تازه آژانس درباره ایران
یکی از گزاره‌های محوری درباره نشست روزهای آینده شورای‌حکام، گزارش مدیرکل آژانس و رویکرد این نهاد در مواجهه با تحولات هسته‌ای اخیر است. رافائل گروسی در روزهای اخیر (12نوامبر / 21آبان) درباره ایران گزارشی ارائه کرد که بخش‌هایی از آن ازسوی برخی رسانه‌های غربی منتشر شد که مهم‌ترین محورهای آن را می‌خوانید:
ذخایر اورانیوم ایران: گروسی در این گزارش عنوان کرده که از زمان جنگ ۱۲روزه، قادر به تأیید وضعیت ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران نبوده‌ است.
تأکید بر عدم‌دسترسی: این گزارش تأکید دارد که عدم‌دسترسی به مواد هسته‌ای برای 5ماه، روند بررسی را برای زمان قابل‌توجهی به تأخیر انداخته و تداوم دانش و اشراف آژانس درباره موجودی‌های قبلی مواد هسته‌ای ایران را از بین برده‌ است.
درخواست فوری: آژانس همچنین خواستار «دسترسی فوری» به ذخایر مواد هسته‌ای، به‌ویژه اورانیوم با غنای بالای ایران شده‌است.
تأکید بر اجرای پادمان: این نهاد بین‌المللی از ایران خواسته فعالیت‌های پادمانی را براساس معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (ان‌پی‌تی) ازسر بگیرد.
میزان ذخایر اورانیوم ایران: در گزارش سپتامبر ۲۰۲۵ آژانس تأکید شده که ایران دارای ۴۴۰.۹ کیلوگرم (۹۷۲پوند) اورانیوم غنی‌شده تا سطح ۶۰درصد است. آژانس معتقد است ایران با این میزان مواد، تنها یک گام فنی کوتاه تا سطح غنی‌سازی ۹۰درصد (سطح مورد نیاز برای سلاح هسته‌ای) فاصله دارد.

مواضع ایران
یکی از گزاره‌های محوری در فهم تحولات آتی، بررسی مواضع ایران در آستانه نشست روزهای آینده شورای‌حکام است؛ از جمله:
  هشدار درباره تحمیل گزارش‌دهی به گروسی براساس قطعنامه‌های منقضی شده شورای‌امنیت
  تأکید بر سوءاستفاده از سازوکارهای بین‌المللی برای تحمیل دیدگاه‌های قلدرمآبانه به ایران
  هشدار به غربی‌ها در زدن «ضربه‌ای دیگر» به دیپلماسی
  تأکید بر عدم‌تسلیم ایران در برابر تهدید یا اجبار 
  عدم‌چشم‌پوشی تهران از حقوق مشروع و قانونی خود
  تأکید بر بی‌تأثیر بودن فشارها بر وضعیت فعلی اجرای پادمان در ایران

چرا نشست روزهای آینده مهم است؟
علاوه‌بر موضوع‌های مطرح شده درباره ایران در تازه‌ترین گزارش آژانس، نشست روزهای آتی آژانس به دلایل چندگانه اهمیت دوچندان یافته است، از جمله:

یک نقطه عطف
  با توجه به جنگ 12روزه و ماجرای اخیر «اسنپ‌بک» نحوه مواجهه شورای حکام با برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران، می‌تواند به‌مثابه نقطه عطفی در مناسبات ایران و آژانس و همچنین ایران و غرب در موضوع هسته‌ای مطرح شود.

همکاری ایران و آژانس
  نشست آتی، نخستین جلسه بررسی وضعیت برنامه هسته‌ای ایران پس از جنگ 12روزه محسوب می‌شود که منجر به توقف همکاری ایران و آژانس شد و اکنون می‌تواند نقشی تعیین‌کننده در آینده همکاری‌ها داشته باشد.

احیای بازرسی‌ها یا افزایش فشار بر ایران
  در شرایطی که محور غربی، همچنان در چارچوب تهدیدمحور علیه ایران فعالیت می‌کند، برخی کارشناسان معتقدند نشست آتی از یک‌سو می‌تواند زمینه‌ساز احیای بازرسی‌ها از ایران شود و در مقابل ممکن است با افزایش فشارها بر ایران 
همراه باشد.

تصمیم‌گیری ضدایرانی
  با توجه به اقدام خصمانه تروئیکای اروپایی در فعال‌سازی «اسنپ‌بک» متهم کردن ایران به «نقض جدی تعهدها» در نشست آتی شورای‌حکام و به‌دنبال آن، ارجاع پرونده ایران به شورای‌امنیت، به تنش‌های موجود دراین حوزه دامن خواهد زد.

پیامدهای رویکرد خصمانه
  بسیاری از کارشناسان معتقدند اتخاذ رویکرد خصمانه علیه ایران در نشست‌آتی شورای‌حکام، ازجمله ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت، می‌تواند تأثیرهای اقتصادی و ژئوپلیتیک مخربی داشته باشد.

چشم‌انداز مذاکرات
  یکی از حوزه‌های متاثر از نشست آتی شورای‌حکام، «آینده مذاکرات» است. برخی معتقدند اقدام خصمانه علیه ایران استمرار روند مذاکرات ایران و غرب را با چالش‌های اساسی مواجه خواهد کرد.

گمانه‌زنی‌ها
در روزهای اخیر گمانه‌‌زنی‌های مختلفی درباره نتیجه نشست آتی شورای‌حکام، ازجمله ازسوی لارنس نومن، خبرنگار روزنامه آمریکایی 
«وال استریت ژورنال»‌ مطرح شده است که برخی از آنها را می‌خوانید:
  بعید است پرونده فعالیت‌های هسته‌ای ایران به شورای امنیت ارجاع شود.
  احتمال تصویب قطعنامه‌ای با محوریت ملزم کردن مدیرکل آژانس به گزارش‌دهی مستمر درباره ایران وجود دارد.
  رویکرد احتمالی شورای حکام، نبستن فضای دیپلماسی در موضوع ایران خواهد بود.
  یکی از احتمال‌های قوی، استمرار رویکرد «فشار و دیپلماسی» ازسوی آژانس و محور غربی در مواجهه با ایران خواهد بود.
  بسیاری از کارشناسان معتقدند محور غربی تلاش دارد تهدید «ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت» را به‌عنوان ابزاری برای دستیابی به امتیاز «دسترسی بیشتر» به تاسیسات هسته‌ای ایران به‌کار گیرد.

فشارهای ضدایرانی محور غربی
بررسی رویکردهای محور غربی – آمریکایی در نشست آتی شورای حکام می‌تواند کلید درک روندها و تحولات در روزهای آتی باشد.
برخی منابع خبری بین‌المللی از تدوین پیش‌نویس قطعنامه اروپایی علیه ایران خبر داده‌اند که در ادامه به برخی محورهای آن اشاره می‌شود:
  موظف کردن آژانس به ارائه گزارش‌های 3ماهه درباره ایران
  ارائه گزارش‌ها درباره ایران به شورای‌امنیت
  موظف کردن آژانس به راستی‌آزمایی ذخایر اورانیوم ایران
  طرح ابراز نگرانی جدی درباره پایبندی ایران به توافق پادمان
  درخواست از ایران برای ارائه اطلاعات کامل درباره وضعیت ذخایر اورانیوم غنی‌شده و تاسیسات تحت پادمان به آژانس
  موظف کردن ایران به تعلیق همه فعالیت‌های مرتبط با غنی‌سازی و بازفرآوری، ازجمله تحقیق و توسعه و پروژه‌های مربوط به آب سنگین

انفجاری مرموز بعد از بازگشت جولانی از واشنگتن‌
شامگاه جمعه، صدای انفجاری محله المزه را لرزاند. موشک‌های کاتیوشا که از دل تاریکی شلیک شدند و کنار مسجدالرحمن فرود آمدند، جان حداقل یک زن جوان را گرفتند و زخمی‌های دیگری برجا ماندند. کسی نمی‌داند مهاجمان چه کسانی بودند. فقط یک پرتابگر متحرک و یک حمله احتمالی پهپادی درجریان بود‌.
این نخستین‌بار نبود که المزه هدف گرفته ‌شد. دمشق مدتی است هدف مشترک اسرائیل و داعش است. تابستان ۲۰۲۵ و در همان روزهایی که اسرائیل سرگرم بمباران کاخ ریاست‌جمهوری بود، به تاریخ ۱۵اوت، بمب کنار جاده‌ای جاسازی‌شده در یک خودروی قدیمی «آوستین» در همین منطقه المزه منفجر شد؛ محله‌ای که پر از سفارتخانه‌ها و ساختمان‌های حساس و محل سکونت مقامات مهم و امنیتی است. گرچه هنوز عاملان حمله اخیر مشخص نیستند، ولی داعش مسئولیت حمله تابستان را برعهده گرفته و اعلام کرده هدف‌شان یکی از نیروهای امنیتی محلی بوده است.
احمد الشرع پس از سفر اخیرش به واشنگتن و تعهدش به مبارزه با داعش در کنار آمریکا، به دمشق برگشت، ولی به‌نظر می‌رسد شگفتی جدیدی را از دوستان سابق دریافت کرده، درحالی‌که هنوز جنوب غربی کشورش زیراشغال و تهدید اسرائیل است.

شیوع انواع سرطان؛ سوغات مرگبار آمریکا 
ترامپ، پس از 3دهه توقف، دستور داد آزمایش‌های هسته‌ای آمریکا دوباره آغاز شود. او ادعا کرده این اقدام واکنشی است به روسیه و چین؛ ادعایی مبهم و غیردقیق. وقتی هم از او پرسیدند آیا انفجار واقعی با کلاهک رخ می‌دهد، پاسخ روشنی نداد. آزمایش هسته‌ای با انفجار واقعی می‌تواند ناقض پیمان جامع منع آزمایش هسته‌ای (CTBT 1992) باشد که رئیس‌جمهور وقت آمریکا، کلینتون آن را امضا کرده، ولی به‌دلیل عدم‌تصویب در کنگره ضمانت کافی اجرایی ندارد. مجالس روسیه، پاکستان، هند و کره‌شمالی هم این قانون را هنوز تصویب نکرده‌اند و آزمایش هسته‌ای آمریکا با انفجار واقعی می‌تواند دومینووار احیاگر رقابت‌های تسلیحاتی دوره جنگ سرد شود؛ چنان‌که روسیه تهدید کرده اگر آمریکا آزمایش کند، مسکو نیز پاسخ مشابه خواهد داد. این اقدامات می‌تواند در کشورهای هسته‌ای دیگر مانند چین، هند، پاکستان و حتی کره‌شمالی دنبال شود؛ چراکه این آزمایش به رقبای هسته‌ای این پیغام را می‌دهد که طرف مقابل در حال تقویت یا بهبود سلاح‌های هسته‌ای خود است و ممکن است از فناوری جدید و بازدارندگی بیشتر آن سلاح جابمانند. طبق گزارش‌های علمی آزمایش‌های هسته‌ای با انفجارهای واقعی بین سال‌های 1963تا 1993، کافی بود تا ذرات رادیواکتیو حاصل از این انفجارها در بدن میلیون‌ها نفر از ساکنان آمریکا و جهان پخش و باعث انواع سرطان و مشکلات مزمن شود.