حجامت؛ سنتی محبوب درمانی مشکوک

سمیرا رحیمی

اختلاف نظر میان متخصصان طب سنتی و علم پزشکی مدرن بر سر اثرگذار بودن درمان‌های طب سنتی و شیوه‌های درمانی جدید، سابقه‌ای طولانی دارد. حجامت در ابتدای دهه 70، به‌عنوان یکی از این درمان‌های سنتی پرطرفدار به موضوعی جنجالی تبدیل شد زیرا بسیاری باور داشتند این درمان خطرات سلامت زیادی برای انسان به‌دنبال دارد. درحالی‌که ادعای حجامتگران نشان از پرطرفدار بودن این درمان داشت؛ به گفته آنها، در سال 1370 بیش از 5 میلیون‌نفر برای حجامت به مراکز نه‌چندان بهداشتی حجامت مراجعه کرده ‌‌بودند.

حجامتگران ادعا داشتند این تکنیک باعث درمان بیماری‌هایی مانند بیماری‌های قلبی، چربی، قند‌خون، ناراحتی‌های پوستی، بیماری‌های کبدی و کلیوی، آرتروز، میگرن و سردرد‌های شدید، ناراحتی عصبی، آسم، بیماری‌های دهان و دندان و چشم می‌شود. در مقابل، پزشکان اجرای غیربهداشتی حجامت را که معمولا در مراکزی بدون تجهیزات کامل و به‌دور از اصول بهداشتی انجام می‌گرفت، عامل انتقال ویروس ایدز، هپاتیت و مالاریا می‌دانستند.

پزشکان همچنین اعتقاد داشتند خونی که از حجامت از بدن خارج می‌شود تفاوتی با خونی که از رگ گرفته می‌شود ندارد، تنها تفاوت در این است که خون حجامت دور ریخته می‌شود. کیهان در سال 1370 میزان دورریز خون در حجامت را سالانه 500هزار لیتر اعلام کرده بود. این میزان خون در شرایطی دور ریخته می‌شد که مسئولان سازمان انتقال خون، 300هزار لیتر خون را برای نجات جان ده‌ها هزار بیمار نیازمند از مرگ حتمی، کافی می‌دانستند و معتقد بودند اهدای خون بیشتر، علاوه بر فواید سلامتی برای اهداکننده، از میزان واردات 10میلیون دلاری محصولات خونی به کشور خواهد ‌کاست.

اختلاف‌نظرها و نگرانی‌ جامعه پزشکی در نهایت باعث شد رئیس‌جمهور وقت، هاشمی رفسنجانی، دستور پیگیری و تحقیق درباره حجامت را صادر کند. براساس این دستور، طرحی پژوهشی توسط معاونت آموزشی و پژوهشی سازمان انتقال خون آغاز شد تا در آن اثرات مثبت یا منفی روش درمانی سنتی حجامت با مطالعه روی 900 بیمار مورد بررسی قرار گیرد. در دستور رئیس‌جمهور درباره بررسی حجامت نوشته شده بود اگر قرار به ادامه یافتن درمان حجامت است، برنامه‌ای قابل‌قبول برای اجرای آن ارائه شود.