یادداشت
دوچرخه، سلاح پیروزی در جنگ با تحریم و ترافیک
حسین آخانی؛ استاد دانشگاه تهران
در سال1993 که نگارنده برای تحصیل به آلمان رفتم یک دوچرخه به قیمت 80مارک خریدم. 4.5سالی که در شهر مونیخ دانشجو بودم این دوچرخه تنها وسیله نقلیه من بود. حتی مجاورت مونیخ در کنار کوه‌های آلپ و سرما و برف‌های شدید باعث نمی‌شد که به 3دلیل من لذت دوچرخه‌سواری را حتی با وسایل نقلیه کارآمد و مدرن عمومی مونیخ عوض کنم؛ اول آنکه سفر من از خوابگاه دانشگاه تا باغ گیاهشناسی با دوچرخه به‌مراتب سریع‌تر از هر وسیله نقلیه‌ای بود، دوم آنکه دوچرخه‌سواری برای من که ساعت‌ها پشت میکروسکوپ می‌نشستم و وقتی برای ورزش نداشتم، فرصتی طلایی برای مراقبت از سلامتی‌ام بود و سوم آنکه ماهانه 50مارک صرفه‌جویی می‌کردم. از 20سال پیش که به ایران آمدم سال‌ها بود که آرزوی دوچرخه‌سواری داشتم. ولی نبود زیرساخت و آماده نبودن جامعه برای پذیرش دوچرخه‌سوار باعث شد که مانند همه مردم به وسیله نقلیه شخصی رو آورم. حتی از سال گذشته که وسیله نقلیه مناسب و با کیفیت هیبریدی خریدم، دیدم که ترافیک هر روز بر روح و روان و سلامتم تأثیر منفی دارد. پارکینگ دانشگاه تهران پر شده است از خودرو. وقتی از ساعت 9صبح به بعد می‌آیی حتی جایی برای پارک کردن نیست. استفاده از حمل‌ونقل عمومی هم به‌دلیل ناکارآمدی تقریبا امکان‌پذیر نیست؛ به همین دلیل از ابتدای مهر که از سفر علمی خود به ایران برگشتم تصمیم گرفتم دوچرخه برقی بخرم و با خودرو برای همیشه خداحافظی کنم.
هر روز که از بالاترین نقطه گیشا به دانشگاه تهران می‌آیم، با وجود مشکلاتی که در بعضی نقاط مانند عبور از پل گیشا دارم، بار دیگر از لذت دوچرخه‌سواری بهره‌مند می‌شوم. آنچه در این مدت به آن رسیدم رها شدن از انتظار خسته‌کننده در ترافیک است. صبح‌ها به‌دلیل سرازیری به‌راحتی با عبور از خیابان گیشا، پل گیشا، امیرآباد و پارک لاله در مدت 20دقیقه به دانشگاه می‌رسم. درصورتی که برای پیمودن این مسیر با خودروی شخصی و یا تاکسی حدود دو برابر این زمان نیاز است. تا پیش از استفاده از دوچرخه عصرها به‌دلیل ترافیک، گاهی با یک ساعت زمان به منزل می‌رسیدم اما اکنون با دوچرخه در کمتر از نیم‌ساعت به خانه می‌رسم و خوشحالم که فرزندم وقت بیشتری برای دیدار با من دارد. به‌دلیل سوار شدن بر دوچرخه احساس شادابی و سلامت بیشتری دارم. تعداد دوچرخه‌سوارهای پردیس علوم دانشگاه تهران هر روز بیشتر می‌شود و روزنه امید برای زندگی سالم در شهر آلوده تهران هر روز بازتر می‌شود.
دیروز سه‌شنبه 11دی‌ماه را روز پیروزی خود می‌دانم، چون افتخار داشتم که همرکاب شهردار پیروز تهران باشم. وقتی کاروان دوچرخه‌سواران همراه شهردار به راه افتاد حس کردم فرصتی پیش آمده که شهر را از چنگ وسایل موتوری و دودزا خارج کنیم. وقتی بالاترین مقام مدیریتی شهر و چندین معاون وزیر با سربلندی پا به رکاب شده‌اند، این آرزو بیش از هر زمان دیگری دست‌یافتنی است.
در این زمان که دولت ترامپ درصدد است کشور ما را زیر تحریم له کند، شاید بهترین راه مقاومت با این بی‌رحمی پا به رکاب شدن است. وقتی که ما رکاب می‌زنیم سلامت خود را بازمی‌یابیم و دیگر به دارو و درمان نیاز نداریم. وقتی رکاب می‌زنیم دیگر نیازی به ورود خودرو و لوازم آن نداریم، بنابراین کسی نمی‌تواند با تحریم ما را بشکند. وقتی رکاب می‌زنیم به اقتصاد خانواده کمک می‌کنیم و دیگر بالا و پایین شدن ارز بر زندگی ما تأثیر کمتری دارد. از همه مهم‌تر وقتی رکاب می‌زنیم باهم دوست‌تر و مهربان‌تر می‌شویم، اعصابمان راحت‌تر است و حداقل مدتی سرمان در موبایل و بالا و پایین کردن صفحات مجازی مشغول نیست.
وقتی می‌دانیم که دوچرخه‌سواری دارای این همه مواهب است، عقل حکم می‌کند که هرچه زودتر خطوط امن دوچرخه‌سواری گسترش داده شود، برای خرید دوچرخه وام بدون بهره تامین شود، از کارخانه‌های ساخت دوچرخه حمایت کنیم تا مشاغل جدیدی درست شود، اجازه بدهیم دوچرخه‌های برقی برای شهرهای پرشیبی مانند تهران بدون عوارض سنگین وارد و یا صنعت ساخت آنها در کشور فعال شود.
در برنامه‌ای که 10نفر از متخصصان محیط‌زیست اخیرا به شورای شهر داده‌اند و 10هزار شهروند هم آن را امضا کرده‌اند، پیشنهاد شده که کریدور دوچرخه‌سواری بین پارک‌ها به‌عنوان سیاستی کارآمد و سریع در برنامه سوم توسعه شهری و در بودجه سال1398 گنجانده شود. با همت شورای شهر تهران و شهرداری به‌راحتی می‌توان از فرحزاد تا پارک ولایت را به طول 25کیلومتر متصل کرد. 15کیلومتر این مسیر پارک است. فقط با ایجاد 7کیلومتر می‌توان نخستین خط پیوسته دوچرخه از شمال به جنوب تهران را در سال1398 احداث کرد و برای احداث خطوط دیگر نیز به‌طور همزمان و یا در سال‌های بعد برنامه‌ریزی کرد. فراموش نکنیم که شورای امید برای حفظ امید شهروندان تهرانی فقط دو و نیم سال زمان دارد. در این زمان کوتاه ولی طلایی می‌توان با مدیریت شهردار پیروز تهران مسیر نادرست مدیریت بتن‌محوری و خودرومحوری را به ریل شهری انسان‌محور و قابل زیست برگرداند.
