زلزله‌ای که نخستین جام‌جهانی تلویزیونی را تلخ کرد

عیسی محمدی

خرداد و تیرماه سال  1369بود. نه خبری از ماهواره بود، نه خبری از اینترنت و فضای مجازی و این سایت‌هایی که مسابقات را با اینترنت موبایل و اینترنت پرسرعت نشان می‌دهند. از ده‌ها شبکه تلویزیونی و رادیویی هم خبری نبود. کلا 2 تا شبکه تلویزیونی بود و کمتر از انگشتان یک دست شبکه رادیویی. مجلات و روزنامه‌ها هم بودند. تا اینکه آن اتفاق بزرگ افتاد؛ پخش مستقیم جام‌جهانی. یعنی باید باور می‌کردیم؟ تماشای ستارگان بزرگ آن جام‌جهانی و نیز مارادونای بزرگ در قاب جادویی؟ ظاهراً که باید باور می‌کردیم. خرداد و تیرماه داغی بود؛ آن‌قدر داغ که هنوز هم بعد از گذشت چیزی کمتر از 3دهه، طعمش را به‌خوبی زیر زبان‌مان داریم. می‌دانیم که اولین‌ها همیشه طعم خاصی دارند که ماندگارشان می‌کند. البته قبل‌تر، به سال 1978میلادی، بازی‌های ایرانی که به جام رفته بود هم پخش شد اما همه رقابت‌ها خیر. نخستین بار بود که بعد از انقلاب، می‌توانستیم این سعادت ورزشی را تجربه کنیم. تماشای جام‌جهانی از نمایشگرهای سیاه و سفید و رنگی پارس ، شارپ و... با آن موسیقی معروف آغازین برنامه، ما را به ایتالیا می‌برد؛ جایی که جام‌جهانی 90 در آن برگزار می‌شد. شاید جام جهانی 90 را بتوان آخرین جام‌جهانی کلاسیک دانست؛ چرا که قدرت‌های فوتبال جهان، یک‌جا جمع شده و 4 قدرت آلمان غربی، آرژانتین، ایتالیا و انگلیس به نیمه‌نهایی رسیده بودند. آخرین باری که این اتفاق افتاده است را یادتان می‌آید؟ خاصه اینکه یکی از 2 افسانه بزرگ تاریخ فوتبال را هم از نزدیک می‌دیدیم؛ با آن اندام تو پر، با آن موهای مجعد و آن دریبل‌های بی‌همتا و قدرت رهبری خارق‌العاده. 

آن یکی افسانه، پله بود که نه به تلویزیون‌های ما قد می‌داد و نه به سن و سال ما. در آن جام جهانی، 24تیم شرکت کردند. همه دلخوشی‌مان شده بود اینکه شب‌ از راه برسد و پای گیرنده‌هایمان بنشینیم. می‌گویند جام جهانی کسل‌کننده‌ای بود اما هنوز طعم ویژه‌نامه‌های طنز و جدی مربوط به این جام جهانی در سال 69 شمسی را به خوبی به یاد داریم؛ با آن کاریکاتورها و تفسیرهای دلچسب. یا زوج شفیع-  کوثری که ابتدا از ایتالیا اما نه از ورزشگاه بلکه از هتل و سپس از تهران مسابقات را گزارش و تفسیر می‌کردند. قسمت ما نبود که در آن جام جهانی شرکت کنیم، به‌خاطر همین با حسرت، حضور دیگران را دنبال می‌کردیم. آرژانتین در جام‌جهانی قبل قهرمان شده بود. مهر مارادونای یاغی از همان موقع بود که به طرز عجیبی در دل‌های ما ایرانیان جا گرفت. به‌خاطر همین هم دوست داشتیم که این تیم با مارادونای بزرگ قهرمان بشود. البته مارادونا و یارانش در مقابل شیرهای رام‌نشدنی کامرونی با رژ میلا در بازی اول مغلوب شدنداما خودشان را توانستند به فینال برسانند.

2 بازیکن آرژانتین هم در همان فینال اخراج شدند و می‌گویند که یک پنالتی هم به سود آرژانتین گرفته نشد. اما آلمان غربی صراحتاً تیم برتری بود با ستاره‌های دوست‌داشتنی و آن لباس معروفش سیاه و سفید با نوارهای رنگی. از ماندگارهای آن جام جهانی، باید بازی‌ آرژانتین و برزیل و نیز بازی آلمان و هلند را بدانیم. بازی آلمان و هلند حتی در نقاط مرزی این دو کشور هم تنش‌ها و زد و خوردهایی را ایجاد کرد. پل گاسکوئین آن تیم دوست‌داشتنی انگلستان و کشورهایی چون اتحاد جماهیر شوروی که آخرین حضورشان با این عنوان در جام جهانی بود، از دیگر نکات جالب این جام جهانی بودند. فرانس‌بکن‌بائر موفق شد تا در قالب مربی تیم ملی آلمان، باز هم قهرمان بشود. از دیگر ماندگارهای آن جام جهانی، یورگن کلینزمان معروف بود. وقتی که خبر وحشتناک زلزله منجیل و رودبار، هنگام تماشای بازی اسکاتلند و برزیل و بعد از به ثمر‌رسیدن نخستین گل اسکاتلند مخابره شد، او ادای احترام کرده و پیامی برای بازماندگان مخابره کرد. تصویر ستارگان این جام جهانی در کارت‌هایی که با مشخصات تیم‌ها و گل‌های زده و... چاپ می‌شد، هنوز جزو خاطرات ماندگار نوجوانان آن روزهاست؛ کارت‌هایی که دوست داشتیم سهم ما از آن، تیم‌هایی چون آلمان غربی ، برزیل ، آرژانتین و... باشد.