اصفهان هر روز پیرتر می‌شود

نفیسه زمانی‌نژاد|   اصفهان- خبرنگار: 

روند کاهشی آهنگ رشد جمعیت در استان اصفهان به میزانی شدت یافته که مسئولان استانی شرایط کنونی زاد و ولد را نگران‌کننده و کمتر از میانگین کشوری عنوان می‌کنند و هشدار می‌دهند در صورت ادامه روند کنونی زاد و ولدها، تا سال 1415 شاهد توقف کامل رشد جمعیت در این استان خواهیم بود.


توقف جمعیت اصفهان تا چند سال دیگر

افزایش و کاهش جمعیت همواره از موضوعات قابل بحثی به شمار می‌رفته که نسبت قابل ملاحظه‌ای با توسعه‌ کشورها دارد و بر تمامی ‌بخش‌های اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی کشورها تاثیرگذار است. گفتنی است که در شرایط فعلی بیشتر کشورهای جهان در وضعیت عدم تعادل جمعیتی به سر می‌برند. از یک‌ سو اغلب کشورهای در حال توسعه با مشکلات رشد بی‌رویه جمعیت دست و پنجه نرم می‌کنند و از سوی دیگر، جوامع توسعه‌یافته گرفتار نتایج منفی شدن رشد جمعیت و سالخوردگی هستند. به این ترتیب، نبود تعادل جمعیتی به مسئله‌ای جهانی تبدیل شده است و دولت‌ها و کشورها سیاست‌های گوناگونی را برای مواجهه و عبور از آن اتخاذ می‌کنند.

در ایران نیز آمارها حاکی از کاهش آمار باروری و زاد و ولد است که به تبع آن سالخوردگی را برای جامعه به همراه خواهد داشت و سالخوردگی هم تبعات منفی و چالش‌برانگیز دیگری دارد.
مسئله این است که در استان پرجمعیتی چون اصفهان که سومین شهر پرجمعیت کشور بعد از تهران و مشهد معرفی می‌شود، با چه شرایط جمعیتی مواجه هستیم. استانی که در روزگاری نه چندان دور از قطب‌های جمعیتی کشور محسوب می‌شد امروز مشکل روند کاهشی جمعیت در آن باعث   نگرانی مسئولان از آینده این استان شده است.


پیر شدن جمعیت استان

مدیر کل ثبت احوال استان اصفهان می‌گوید: در صورت ادامه روند کنونی زاد و ولدها، تا سال 1415 شاهد توقف کامل رشد جمعیت در استان خواهیم بود.
«حسین غفرانی» با اشاره به وجود جمعیتی بالغ بر ۲ میلیون و ۲۴۳ هزار و ۲۴۹ نفر در شهر اصفهان و جمعیت بیش از ۵ میلیون و ۱۲۰ هزار نفر در استان می‌افزاید: ۴۴ درصد جمعیت استان در شهرستان اصفهان و ۴۰ درصد در شهر اصفهان ساکن هستند. به گفته این مسئول، حدود 7 درصد از جمعیت استان متعلق به جمعیت ۶۵ سال به بالاست که 161 هزار و ۲۵۸ نفر می‌شوند. 

وی ادامه می‌دهد: با توجه به انفجار جمعیت در سال 65، در سال 72 سیاست‌های کاهش جمعیتی پیش گرفته شد و اکنون جمعیت استان اصفهان به زیر یک درصد یعنی ۹/۸   درصد کل کشور رسیده است. از این رو با توجه به پایین بودن آمار رشد جمعیت استان نسبت به کشور، در مورد پیر شدن جمعیت استان نگرانی وجود دارد.

غفرانی ادامه این روند را خطری جدی برای این استان می‌داند و معتقد است تداوم این شرایط تا سال 1430، استان اصفهان را با کمبود شدید جمعیت روبه‌رو می‌کند که مشکلات بسیاری برای کشور به دنبال خواهد داشت.
این مسئول عنوان می‌کند: آمار زاد و ولد سال جاری در استان اصفهان نزدیک به 97/0 درصد است که باید این آمار با ارائه راهکارهایی به 1/2 درصد و حتی بالاتر برسد. 

غفرانی یکی از علت‌های کاهش زاد و ولد را رسیدن سن ازدواج به 30 سال و بیشتر، تفکر فرزند کمتر بین زوج‌ها و مشکلات اقتصادی عنوان می‌کند و تاکید بر اقدامی فرهنگی و طرح‌های حمایتی برای تغییر این شرایط دارد. از طرفی، جریان رشد جدایی زوج‌های جوان نیز نگران‌کننده است و هرچند در حد بحران نیست، لازم است اقدام‌های موثری صورت گیرد.


فراهم‌ کردن  زیرساخت‌های رشد جمعیت

سالمندی جمعیت از مباحثی است که در بسیاری از کشورها مطرح است و گفته می‌شود به‌زودی این کشور‌ها باید تبدیل به وارد‌کننده جمعیت متخصص از سایر نقاط دنیا به سوی خود شوند. بنا به اذعان برخی از کارشناسان، مشکل پیر شدن جمعیت موجب کندی رشد اقتصادی خواهد شد. ولی در مقابل، جمعیت جوان بهره‌وری و قابلیت تولید بسیار بالاتری برای کشور به ارمغان خواهد آورد. به علاوه، جمعیت جوانِ بیشتر‍ تقسیم کارِ بیشتر، قدرت سیاسی و نمادین افزون‌تر و چیزهای دیگری از این دست به بار خواهد آورد. در این میان، بسیاری از تحلیلگران اقتصادی با تاکید بر مشکلات اقتصادی موجود در جوامع امروز معتقدند افزایش جمعیت نیازمند فراهم‌سازی زیرساخت‌های لازم است. از دید این افراد، افزایش عرضه نیروی کار تنها زمانی می‌تواند موجب افزایش تولید شود که میزان نهاده‌های سرمایه مالی و فنیِ در دسترس نیز افزایش یابد. علاوه بر این، رشد بالای جمعیت به معنای استفاده از منابع محدود و امکان نداشتن افزایش ظرفیت تولید و خلق محصول اضافی است و منابع محدود موجود در کشور خرج مصارف غیرمولد فرصت‌های شغلی یا صرف کردن هزینه‌های دولت برای آموزش، بهداشت و خدمات عمومی به‌ جای تشکیل سرمایه فیزیکی می‌شود.


توانمند سازی جوانان

یک استاد اقتصاد دانشگاه اصفهان با اشاره به مهاجر‌پذیر بودن اصفهان می‌گوید:   مسئله قابل تامل پیری جمعیت این استان است و در صورت توجه به توانمند شدن جوانان امروز با سالخورده‌های توانمند در آینده روبه‌رو خواهیم بود. 

«مرتضی صامتی» بر این باور است شاید توانایی افراد در سن پیری کاهش یابد، ولی در صورت کارامدی بالا، آنها می‌توانند انتقال‌دهنده دانش و تجربیات خود باشند و به این ترتیب، مشکل پیری جمعیت دغدغه نخواهد بود.

 به گفته صامتی، قطعا کمبود نیروی کار به اقتصاد آسیبی وارد نمی‌کند، بلکه کاهش کارایی آسیب‌رسان است. اگر جوانان امروز با توانمندی بالایی تربیت شوند، در آینده جبران کمبود نیروی کار را خواهند کرد. 
از دیدگاه این کارشناس، به جای نگرانی برای کمبود نیروی کار در آینده بهتر است به جمعیت جوان فعلی پرداخته شود، اشتغال آنها حل شود و سپس به آموزش‌ ضمن خدمت برای آنها پرداخته شود تا با جمعیتی پرتوان از لحاظ علمی و شغلی مواجه باشیم.


جهان رو به پیری

این‌که جمعیت ایران و استان اصفهان در حال پیر شدن است واقعیتی انکارناپذیر است. البته در نیمه دوم قرن بیست و یکم ساختار سنی همه کشورهای جهان سالخورده خواهد بود که ایران هم از این امر مستثنا نیست. وجود این شرایط نشان‌دهنده افزایش امید به زندگی و افزایش زنده ماندن سالخوردگان است و جای امیدواری دارد و نباید به چشم یک بحران به آن نگاه شود. از طرف دیگر، باید راهکارهایی مدبرانه برای عبور از این وضعیت اندیشیده شود.