روی میز خبر
سهم صفر درصدی ایران از کمک‌های بین‌المللی برای کاهش گازهای گلخانه‌ای
یکی از اصلی‌ترین دلایل موافقان توافق پاریس، دریافت کمک‌های مالی بین‌المللی است، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد که جذب این کمک‌ها، با توجه به وضعیت فعلی ایران در جهان، ممکن نیست. به‌گزارش مهر، توافق تغییر اقلیم پاریس با هدف جلوگیری از افزایش دمای زمین و با تمرکز بر کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای انسان‌ساخت ازجمله دی‌اکسید کربن (CO2)، مورد اجماع کشورهای حاضر در نشست COP 21 قرار گرفت. ایران نیز به‌عنوان یکی از کشورهای حاضر در این نشست، این توافقنامه را امضا کرده و در سند تعهدات اولیه خود متعهد به کاهش ۱۲درصدی انتشار گازهای گلخانه‌ای تا سال۲۰۳۰ میلادی شده است. موافقان این توافق معتقد هستند که ایران در مقابل کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، از کمک‌های بین‌المللی بهره‌مند می‌شود. به‌عبارت دیگر، دریافت کمک‌های بین‌المللی از اصلی‌ترین دلایل موافقت آنها با پیوستن ایران به توافق پاریس است؛ درحالی‌که براساس ماده۹ این توافق، هزینه طرح‌های کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای در کشورهای درحال‌توسعه، باید از سوی کشورهای توسعه‌یافته تأمین شود. همچنین مطابق تصمیمات این توافق، کشورهای توسعه‌یافته برای جبران خسارت‌های ناشی از کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای در کشورهای در حال توسعه، موظف به کمک ۱۰۰میلیارد دلاری به‌صورت سالانه از طریق صندوق اقلیم سبز (GCF) شده‌اند. حسین نریمان پناه، کارشناس حوزه اقلیم‌شناسی در این‌باره به مهر گفت: براساس گزارش صندوق سبز اقلیم به‌عنوان نهاد توزیع‌کننده کمک‌های بین‌المللی، کمک مالی صورت‌گرفته از سوی کشورهای توسعه‌یافته به این صندوق تا به حال، فقط ۱۰میلیارد دلار بوده و این درحالی است که کشورهای آسیا-اقیانوسیه توانسته‌اند فقط ۲میلیارد دلار از این کمک‌ها را دریافت کنند و میزان دریافتی ایران از این مبلغ تا به حال، صفر بوده است.
عملکرد ضعیف ایران برای جذب کمک‌های بین‌المللی
وی افزود: تجربه پیمان کیوتو به‌عنوان نخستین توافق آب و هوایی نشان می‌دهد که ایران در جذب کمک‌های بین‌المللی، عملکرد بسیار ضعیفی داشته است. مطابق گزارش سازمان حفاظت محیط‌زیست، در جریان پیمان کیوتو از ۶۰ طرحی که در مکانیسم توسعه پاک (CDM) در سطح دنیا اجرا شد، سهم ایران تنها ۱۳طرح (۰.۲درصد از کل طرح‌ها) بود و این درحالی است که بیشترین کمک‌ها توسط کشورهای شرق آسیا جذب شد و کشورهای چین و هند با اختصاص ۶۷درصد از این طرح‌ها، بیشترین سهم از جذب این پروژه‌ها را داشتند.
تحریم‌های پولی و بانکی علیه ایران
نریمان پناه یادآورشد: وجود تحریم‌های چندجانبه در حوزه‌های پولی و بانکی به‌حدی وضعیت کشور را تحت‌تأثیر قرار داده است که حتی اجازه نقل و انتقال مالی به ایران در تأمین دارو نیز داده نمی‌شود. حال سؤال اینجاست که صندوق اقلیم سبز چگونه می‌تواند کمک‌های مالی را به ایران انتقال دهد؟ ممکن است درقبال این پرسش، شرط ایران برای کاهش انتشار مطرح شود، بدین معنی که ایران، انجام تعهدات را مشروط به رفع محدودیت‌های مالی و تکنولوژی و همچنین رفع تحریم‌های ظالمانه کرده است؛ اما بسیاری از حقوقدانان منتقد به شروط ایران در توافق پاریس معتقدند که این عبارات، کلی و قابل‌تفسیر از سوی طرف‌های مقابل است و نمی‌تواند برطرف‌کننده موانع اعطای کمک‌های بین‌المللی باشد.
اولویت داشتن کشورهای جزیره‌ای و کوچک
براساس بند۴ ماده۹ توافق پاریس، کشورهای فقیر و جزایر کوچک برای دریافت کمک‌های بین‌المللی در اولویت قرار دارند. همچنین گزارش ششم صندوق اقلیم سبز نشان می‌دهد که از ۲میلیارد دلار کمک این صندوق به کشورهای آسیا-اقیانوسیه، بیشترین کمک‌ها به جزایر کوچکی مانند کوک، نائورو، کامبوج، نیووی و تونگا اعطا شده است. از طرفی کشورهای توسعه یافته، تصمیم‌گیرنده اصلی در پرداخت کمک‌ها هستند و طبق اولویت‌بندی مدنظرشان، به کشورها کمک خواهند کرد؛ بنابراین ممکن است این کمک‌ها اصلا به کشور ما تعلق نگیرد و حتی تصمیم بگیرند که کمکی به ایران نکنند.
خروج آمریکا از توافق پاریس
خروج آمریکا از توافق پاریس به‌عنوان اصلی‌ترین تأمین‌کننده کمک‌های بین‌المللی از دیگر موانع موجود است. براساس گزارش‌های موجود، حدود ۶۰درصد تأمین هزینه‌های صندوق اقلیم سبز به‌عهده آمریکا بود که زیان مالی ناشی از این هزینه‌ها، یکی از دلایل اصلی خروج آمریکا از توافق پاریس شد. بنابراین فارغ از دیگر موانعی که در برابر جذب کمک‌های این صندوق توسط ایران وجود دارد، با کاهش چشمگیر منابع تأمین این هزینه‌ها، آیا می‌توان امیدی به حمایت‌های مالی این صندوق در آینده داشت؟ با توجه به نکات ذکرشده می‌توان گفت که موضوع دریافت کمک‌های مالی بین‌المللی از طریق پیوستن به توافق پاریس، دارای تضمین‌های قطعی و عملی نیست و به‌عبارتی، امکان‌پذیر نخواهد بود. بنابراین استدلال موافقان پیوستن ایران به این توافق، بسیار ضعیف است، ازاین‌رو با توجه به شرایط فعلی، به‌نظر می‌رسد باید دلایل حمایت خود را مشخص‌تر بیان کنند. همچنین ضروری است مجلس شورای اسلامی با درنظر گرفتن تمامی ابعاد پیوستن به این توافق، تصمیمی هوشمندانه و مطابق با منافع ملی کشور بگیرد.
