نگاه
توسعه مترو؛ گامی در جهت تحقق شهر انسانمحور
علی امام مدیرعامل شرکت راه‌آهن شهری تهران و حومه
در سال‌های اخیر رویکرد حاکم بر شهرهای پیشرفته دنیا توجه و تأکید به «شهر انسانمحور» و به‌تبع آن «حمل‌ونقل انسانمحور» است. در راستای نگاه انسانی به شهر با محوریت «حمل‌ونقل انسانمحور» لازم است تا حمل‌ونقل عمومی مطمئن و در دسترس برای عموم مردم تدارک دیده شود تا تمامی شهروندان به سهولت از مزایای آن برخوردار شوند.
تعلق خاطر شهروندان به شهر، تعاملات اجتماعی مطلوب، رضایت از زندگی و سلامت روانی و اجتماعی افراد از شاخصه‌های شهرهای انسانمحور است و یکی از راه‌های تحقق چنین شهری برخورداری از سیستم حمل‌ونقل عمومی مطمئن و ایمن است.
26آذر، روز ملی حمل‌ونقل فرصتی است تا بار دیگر نقش و جایگاه ویژه شبکه گسترده حمل‌ونقل عمومی مورد توجه قرار گیرد، چراکه سیستم بهینه حمل‌ونقل، اصلی‌ترین نیروی محرکه توسعه محسوب می‌شود. گستردگی منحصربه‌فرد فعالیت‌های انجام‌گرفته و همچنین تحولات سریع فناوری این بخش و ارتباط آن با فرایند توسعه اقتصادی و اجتماعی به اندازه‌ای مهم است که موفقیت‌های راهبردی در زمینه رشد و توسعه اقتصادی، مدیون سرمایه‌گذاری کلان در زیرساخت‌ها، تجهیزات و مهارت ساختارهای حمل‌ونقلی است.
حمل‌ونقل انسانمحور یکی از ضرورت‌های گریزناپذیر هر اجتماع انسانی به‌شمار می‌آید و اهمیت آن در ساختار اجتماعی، اقتصادی و حتی سیاسی و نظامی جوامع به اندازه‌ای است که از آن به‌عنوان زیر بنا و یکی از ستون‌های توسعه پایدار یاد می‌کنند.
در جهان امروز مسئله حمل‌ونقل شهری و رابطه آن با محیط‌زیست ازجمله چالش‌های اساسی مدیران شهری به‌شمار می‌آید و متأسفانه آلودگی هوا در کلانشهرها که با توسعه صنعتی و گسترش شهرها همراه بوده است، زندگی موجودات زنده به‌ویژه انسان‌ها را تهدید می‌کند. بنابراین آلودگی هوا و تهدید سلامت شهروندان، ضرورت دستیابی به حمل‌ونقل پاک و تأثیر آن بر نشاط اجتماعی را دوچندان کرده‌است.
یکی از راه‌های اصلی پیشگیری و نیز درمان آلودگی هوا، در کنار بهبود کیفیت خودروها، ارتقای کیفیت سوخت و از رده خارج شدن ناوگان فرسوده؛ توسعه و گسترش حمل‌ونقل ریلی است تا شاهد رفع بخش مهمی از معضل ترافیک و آلودگی هوا باشیم.
در حقیقت راه رسیدن به شهر توسعه‌یافته، ایمن، پاک و انسانمحور این است که متولیان امر بتوانند شرایطی را فراهم کند تا مردم داوطلبانه خودروهای شخصی خود را با امنیت کنار گذاشته و مطمئن باشند که می‌توانند بدون استفاده از خودروی شخصی، ارزان‌تر، سریع‌تر و ایمن‌تر در سطح شهر رفت‌وآمد کنند.
روند رو به ازدیاد آلاینده‌های زیست‌محیطی و در عین حال نقش حمل‌ونقلی ریلی (مترو) در کاهش آلودگی هوا؛ ضرورت توجه به گسترش و تکمیل خطوط این وسیله حمل‌ونقل عمومی را بیش از پیش کرده است تا با تشریک مساعی بین نهادهای مختلف دولتی و غیردولتی از تردد خودروهای تک‌سرنشین فاصله گرفته و شاهد استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی باشیم.
در کشور ما نیز استفاده از این سیستم حمل‌ونقل عمومی می‌تواند بخش مهمی از راهکار بهبود چالش‌های اقتصادی و محیط‌زیست باشد و کیفیت بهتری از زندگی را برای مردم به ارمغان آورد. البته لازم است در کنار گسترش خطوط مترو به انواع حمل‌ونقل عمومی (اتوبوس، مینی‌بوس، خطوط ویژهBRT و...) نیز توجه شود.
سرعت، دقت، ایمنی و ظرفیت بالای جابه‌جایی مسافر در حمل‌ونقل ریلی (مترو) از اهمیت بالایی برخوردار است. به همین دلیل لازم است بیش از پیش استفاده از سیستم حمل‌ونقل ریلی درون‌شهری مورد توجه قرار گیرد.
به‌عبارتی با فرهنگسازی مناسب در راستای فراگیر‌شدن حمل‌ونقل پاک می‌توان در راستای ارتقای کیفیت زندگی، بهبود وضعیت محیط و تمرکز بر سیاست‌های انسان‌محورانه در توسعه شهرها گام برداشت.
متروی تهران امروز در 6خط اصلی در حال تردد است و افزایش کارایی این مجموعه نیازمند یکپارچگی در شبکه حمل‌ونقل عمومی است تا در سال‌های آتی لااقل شاهد استفاده 3برابری از این سیستم حمل‌ونقل باشیم.
معتقدم توسعه حمل‌ونقل عمومی پاک ازجمله مترو، برای شهر تهران اولویت بسیاری دارد تا شهروندان طعم زندگی در یک شهر پاک را بچشند و مطمئناً با رویکرد جدید مدیریت شهری درخصوص گسترش حمل‌ونقل ریلی و با تکیه بر عزم ملی کلیه مسئولان و دست‌اندرکاران در مجموعه دولت، مجلس شورای اسلامی و مدیریت شهری و با همت نیروهای متخصص بومی و به‌کار‌گیری فناوری‌های روز می‌توان گام مهم دیگری به سوی توسعه پایدار در بخش حمل‌ونقل کشور برداشت و در راستای ظهور شهر انسانی حرکت کرد؛ شهری که سهولت و راحتی در تردد، یکی از شاخصه‌های مهم آن باشد.
