گزارش
70 سال موحد
امروز از مقام علمی محمدعلی موحد در دانشگاه تهران تجلیل می‌شود
مرتضی کاردر/روزنامه‌نگار
از آغاز فعالیت علمی و انتشار نخستین کتاب محمدعلی موحد تا به امروز نزدیک به 7دهه می‌گذرد. آنچه در طول همه این سال‌ها از او منتشر و در 2دهه اخیر به‌درستی ارائه شده و مورد توجه و اقبال بیشتر مخاطبان ایرانی قرار گرفته است محصول سال‌ها پژوهش در حوزه‌های مختلف است؛ از ترجمه و تصحیح متون کهن و ترجمه رساله‌های آیزیا برلین و متون کهن هندو گرفته تا تألیف در حوزه ملی شدن صنعت‌نفت و کودتا و...
خواب آشفته نفت
نزدیک به 70سال از ملی‌شدن صنعت‌نفت و سقوط دولت محمد مصدق می‌گذرد اما بحث درباره ماجرا هنوز ادامه دارد و روایت‌های گوناگون از ملی‌شدن صنعت‌نفت تا سقوط مصدق هنوز طرفداران خودش را دارد. یکی از معتبرترین روایت‌ها درباره ملی‌شدن صنعت‌نفت مجموعه خواب آشفته نفت محمدعلی موحد است. ماجرای ملی‌شدن صنعت‌نفت همواره یکی از دغدغه‌های او بوده است؛ چراکه موحد در سال‌های ملی شدن صنعت‌نفت یکی از کارشناسان حقوقی وزارت نفت بود و در سال‌های نخست تأسیس اوپک یکی از کارشناسان اوپک. از این جهت روایت او از ماجرا روایتی دست اول است. مجموعه مقاله‌ها و کتاب‌های محمدعلی موحد از گذشته تا امروز در سال‌های اخیر در مجموعه خواب آشفته سامان یافته و تا‌کنون 4جلد از آن منتشر شده است. مجموعه خواب آشفته فارغ از موافقان و مخالفانی که دارد روایتی دست اول از ماجراست که تلاش کرده همه ابعاد واقعه را تصویر کند.
محمدعلی موحد دانش‌آموخته حقوق است و در دهه‌های 20 و 30 شمسی تحصیلات خود را در رشته حقوق خصوصی و حقوق بین‌الملل در ایران و انگلستان تا دکتری ادامه داد. ترجمه 4مقاله درباره آزادی از آیزیا برلین، در هوای حق و عدالت و ترجمه رساله حقوق بشر ازجمله ترجمه‌ها و تألیف‌هایی است که در حوزه حقوق انجام داده است.
قصه شمس و مولانا
اما اصلی‌ترین حوزه تلاش‌های او را باید حوزه شمس و مولانا دانست. علاقه‌مندان به حوزه مولوی‌پژوهی سال‌ها او را با تصحیح «مقالات شمس» می‌شناختند تا زمانی که کتاب «شمس تبریزی» در مجموعه بنیانگذاران فرهنگ امروز منتشر شد. پس از آن بود که به‌مرور آثار دیگر ایشان مورد توجه و اقبال عمومی قرار گرفت. مثل «قصه قصه‌ها» که کهن‌ترین روایت از ماجرای شمس و مولاناست، «رساله در مناقب خداوندگار» که دومین مرجع معتبر درباره مولوی است به قلم احمد سپهسالار، «ابتدانامه» که به قلم سلطان ولد فرزند مولاناست و «باغ سبز» که مجموعه مقالات ایشان در این حوزه است. اصلی‌ترین وجه تمایز نوشته‌های موحد درباره شمس و مولانا این است که برخلاف بیشتر نوشته‌ها و پژوهش‌های ایرانی شناخت مخاطبان از ماجرای شمس و مولانا را پیش‌فرض نگرفته و به‌گونه‌ای است که عموم مخاطبان نیز می‌توانند از آن بهره ببرند.
«ابن‌عربی» به زبان فارسی
به‌جز اینها یکی دیگر آثار او که مثل دیگر آثار حاصل سال‌ها انس و پژوهش و کوشش عالمانه است، ترجمه فصوص‌الحکم ابن عربی است که در سال‌های نه‌چندان درازی که از انتشارش می‌گذرد با استقبال مخاطبان ایرانی مواجه و سبب شده است که بسیاری برای نخستین‌بار بتوانند مهم‌ترین متن ابن‌عربی را به زبان فارسی بخوانند.
ترجمه ابن‌عربی آشنایی و تسلط او بر عرفان اسلامی را نشان می‌دهد همچنان‌که ترجمه ابن‌بطوطه نیز از تسلط او بر زبان عربی حکایت می‌کند. او یکی از آخرین بازماندگان نسل دانشمندانی است که همزمان دانش سنتی و علم امروز را در کنار هم ادامه داده‌اند و به کمال رسانده‌اند.
اینها بخشی از کارنامه پربرگ‌وبار استاد محمدعلی موحد است. ترجمه‌ها و رساله‌ها و تألیف‌های دیگری نیز هستند که در این مرور جا مانده‌اند. آخرین کار او در حوزه مولوی‌پژوهی تصحیح او از مثنوی معنوی است که کمتر از یک‌سال از انتشار آن می‌گذرد و در همین زمان اندک با استقبال مولوی‌دوستان در ایران و دیگر نقاط جهان مواجه شده است.
عصر امروز به مناسبت رونمایی از ترجمه مقالات شمس به تصحیح استاد موحد به زبان فرانسه که هانری دوفوشه کور انجام داده است، آیین نکوداشتی برای استاد محمدعلی موحد در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران برگزار می‌شود.
در همینه زمینه :
یادداشت