فشار فقر

مرکز پژوهش‌های مجلس گزارش خط فقر را برای یک خانواده 4نفره در تهران 2میلیون و 728هزار تومان اعلام و پیش‌بینی کرد این رقم تا پایان سال با افزایش بیشتری مواجه شود.

به گزارش همشهری، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی برآورد خط فقر 6‌ماه اول سال 97را اعلام کرد. مطابق محاسبات انجام شده هم‌اکنون خط فقر مطلق برای یک خانواده 4نفره در شهرها بین یک‌ میلیون و 331‌هزار تومان تا 2میلیون و 728هزار تومان و در روستاها بین 781هزار تومان تا یک‌ میلیون و 578 هزار تومان است.

البته این ارقام در نقاط مختلف کشور متفاوت است و بیشترین رقم خط فقر در تهران به ثبت رسیده است. با ‌وجود این، اطلاعات مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد افزایش قابل‌توجه تورم در سال‌جاری موجب شده خط فقر و هزینه‌های فقرا به‌شدت افزایش یابد. خط فقر در بهار‌97 نسبت به بهار 96 در مناطق مختلف بین 9 تا 11درصد رشد داشته و این رشد در تابستان 97 نسبت به تابستان‌96 بین 22 تا 25درصد افزایش پیدا کرده است.

به‌این‌ترتیب با توجه به رشد خط فقر درحالی‌که درآمد خانوار ثابت است، می‌توان انتظار داشت که درصد بیشتری از افراد جامعه به زیر خط فقر رفته باشند و پوشش 15درصدی خط فقر در سال 95 که جمعیتی بالغ‌ بر 12میلیون نفر را شامل می‌شد، با افزایش بیشتری مواجه شده باشد. همچنین با توجه به افزایش سرعت رشد قیمت‌ها، برآورد می‌شود تا پایان سال نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه به حدود 40تا 50درصد برسد و تحت‌تأثیر آن خانوارهای بیشتری به زیر خط فقر بروند. نکته قابل‌توجه آن است که خط فقر در تابستان امسال نسبت به بهار نیز رشد قابل‌ملاحظه‌ای داشته و در تهران 11درصد و در برخی از شهرها بیش از 13درصد افزایش پیدا کرده است. درحالی‌که در این دوره به‌طور معمول درآمد خانوار در بهترین حالت ثابت بوده یا حتی به‌واسطه از دست دادن شغل ممکن است با کاهش نیز مواجه شده باشد.

خط فقر شهری

تهران بالاترین خط فقر ماهانه در میان همه شهرها را در اختیار دارد به‌طوری‌که خط فقر مطلق یک خانواده 4نفره در تهران هم‌اکنون 2میلیون و 728هزار تومان است. نکته قابل‌توجه آنکه خط فقر تهران فقط در تابستان امسال نسبت به بهار، 300هزار تومان افزایش یافته که این موضوع می‌تواند نشان‌دهنده قرار گرفتن افراد بیشتری زیر خط فقر باشد.

با توجه به اینکه فقرا سهم بیشتری از هزینه‌های خود را به گروه خوراکی‌ها تخصیص می‌دهند، پیش‌بینی می‌شود به‌دلیل افزایش قابل‌توجه قیمت خوراکی‌ها در سال‌جاری خط فقر نیز تا پایان سال با رشد بیشتری مواجه شود و تا پایان سال افراد بیشتری به زیر خط فقر سقوط کنند.

بعد از تهران، 8 شهرستان بزرگ که جمعیت بالای یک‌میلیون نفر دارند با اختلاف نسبتاً زیادی در رده بعدی قرار گرفته‌اند. در این شهرستان‌ها، خط فقر در تابستان امسال یک‌میلیون و810 هزار تومان برای خانوار 4 نفره برآورد شده که نسبت به بهار حدود 200هزار تومان افزایش داشته است. باید توجه داشت که 200هزار تومان افزایش در هزینه سبد خط فقر، برای فقرا رقم قابل‌توجهی است زیرا به‌طور معمول مشاغل این گروه‌های درآمدی در دسته مشاغل با بهره‌وری پایین و با درآمد ثابت قرار دارد که به‌سختی افزایش می‌یابد.

خط فقر روستایی

خط فقر در مناطق روستایی اختلاف معناداری با مناطق شهری دارد. بیشترین خط فقر در مناطق روستایی مربوط به روستاهای تهران و البرز با یک‌میلیون و 578 هزار تومان محاسبه شده و بعد از آن برای مناطق روستایی زنجان، کرمانشاه، اصفهان، قم و قزوین رقم 539 هزار تومان برای خانوار 4 نفره محاسبه شده است. نکته قابل‌توجه درخصوص مقایسه خط فقر روستایی و شهری آن است که خط فقر روستایی در تمام بخش‌ها در تابستان امسال نسبت به‌ مدت مشابه سال قبل، رشد بیشتری نسبت به خط فقر شهری داشته است. این موضوع می‌تواند نشان‌دهنده افزایش شدت فقر در این مناطق باشد.



  افزایش حقوق و دستمزد

به ‌نظر می‌رسد با توجه به افزایش خط فقر و سرعت شتابان رشد نرخ تورم، اجرای سیاست‌های حمایتی ازجمله افزایش حقوق و دستمزد الزامی است؛ با این‌ حال باید توجه کرد رقم خط فقر در کل کشور پراکندگی زیادی دارد به‌طوری‌که برای مثال خط فقر در تهران 3.5برابر خط فقر در نقاط روستایی استان‌های سیستان و بلوچستان، کهگیلویه و بویراحمد و ایلام است؛ ازاین‌رو سیاست‌های حمایتی نیز باید برای نقاط مختلف متفاوت باشد. درعین‌حال باید توجه داشت با توجه به افزایش قابل‌توجه قیمت‌ها، رفاه از دست رفته خانواده‌ها بر اثر افزایش قابل‌توجه تورم و همچنین بالا رفتن خط فقر، فقط از طریق دستمزدها قابل جبران نیست و الزام واحدهای تولیدی به افزایش شدید دستمزدها در شرایط فعلی نیز می‌تواند منجر به بدتر شدن وضعیت تولید و تعطیلی واحدهای تولیدی شود.