قدرت مردم را باور کنیم

پریسا امیرقاسم‌خانی/خبرنگار

مدیران شهری برای اداره امور، نیازمند مشارکت مردم هستند. وقتی صحبت از مردم می‌شود، مجموعه‌ای از علایق و سلایق متفاوت مدنظر است که وجه قانونی و عرفی داشته باشند. این مشارکت تنها زمانی اتفاق می‌افتد که صدای عموم مردم از یک بلندگو شنیده شود. در کشور ما مشارکت اجتماعی با موانع بی‌شماری روبه‌رو است که در نتایج نهایی یا اتفاق نمی‌افتد یا اگر هم بیفتد مقطعی و ناپایدار است. کشورهای توسعه‌یافته دنیا هزینه‌های بسیاری صرف ایجاد مشارکت اجتماعی می‌کنند. چون معتقد هستند چندین برابر آن به شهر باز خواهد گشت. نظر کارشناسان برای ایجاد مشارکت اجتماعی پایدار در تهران متفاوت است. 

نیاز به شهردار محلی
  حسین ایمانی‌جاجرمی، ‌عضو هیأت علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران 

مشارکت اجتماعی زمانی اتفاق می‌افتد که فضا امنیتی و پلیسی نباشد. تجربه نشان داده در کشورهایی که غالب فضا سیاسی است، مردم کمتر تمایل به مشارکت اجتماعی دارند. در این کشورها مردم از مشارکت اجتماعی احساس خطر می‌کنند. چون چارچوب قانونی برای تجمع آنها وجود ندارد و حق اعتراض‌شان به رسمیت شناخته نمی‌شود. ما در این کشورها ممکن است نمایش مشارکت داشته باشیم، ولی مشارکت واقعی وجود ندارد. فقط آزاد هستیم با سیاست‌های دولت همراهی کنیم. در کشور خودمان نمی‌توانیم مدل‌های واقعی مشارکت اجتماعی را پیاده کنیم. مشارکت اجتماعی زمانی شروع می‌شود که ابتدا نهادهای سیاسی بی‌طرف باشند و دومین مسئله که بسیار حائز اهمیت است، بحث اعتماد است. باید بین مردم و دولت اعتماد وجود داشته باشد. اکنون این سؤال پیش می‌آید که به‌عنوان مثال چطور می‌توانیم تهران را مانند شهرهای توسعه‌یافته و در عین حال با هویت دنیا ازجمله پاریس و لندن معرفی کنیم؟ تنها راهکار این است که همه مردم دور هم جمع شوند و یک کار مشارکتی، به‌عنوان یک اقدام مثبت انجام بدهند. باید قبول کنیم شورای کلانشهر تهران نمی‌تواند معجزه کند. ما در سطح محلات باید کاری انجام بدهیم. اگر شهردار محلی از مردم باشد، می‌توانیم امیدوار باشیم مشارکت اجتماعی از سطح محلات شروع خواهد شد.

درد گروه‌های مختلف مردم را ببینیم
ساحل زارعی، مدیرعامل مؤسسه توسعه و توانمند‌سازی‌ ژیار 

وجود NGOهای محلی در جوامع یکی از نشانه‌های مشارکت اجتماعی پایدار است. هیچ‌کس نمی‌تواند کتمان کند مشارکت اجتماعی در ارتقای کیفیت و بهبود زندگی مؤثر است. باید در جوامع افرادی باشند که بخواهند در ارتقای شرایط معشیتی خود نقشی داشته باشند تا منجر به بهبود زندگی آنها شود. مشکلی که وجود دارد این است ما می‌دانیم که نیازمند تغییر هستیم، ولی نمی‌دانیم این تغییر چگونه و به چه صورت امکان‌پذیر خواهد بود؟ ما هنوز باور نداریم بخشی از تغییرات هستیم و قدرت خودمان را در تغییرات متوجه نمی‌شویم. تعریف ما از واقعیت مشارکت اجتماعی به ما قدرت می‌دهد که در اموری که مربوط به سرنوشت ما می‌شود مداخله کنیم و خودمان را بازیگران واقعی تحولات بدانیم. اکنون در دنیا سازمان‌های محلی قوی وجود دارند که در بخشی از مشکلات محله‌شان دخیل هستند. آنها این مشکلات را مربوط به‌خودشان می‌دانند و چون آنها را متعلق به‌خودشان می‌دانند، رهایش نمی‌کنند. در اینطور مواقع باید صدای مردم را بشنویم و درد مشترک گروه‌های مختلف مردم را ببینیم. 

مردم شعار نمی‌خواهند، آنها نتیجه مشارکت خود را می‌خواهند
نابیل حمدی، استاد دانشگاه آکسفورد بروکس

نابیل حمدی، معمار شهر‌سازی‌ است که از معماری به شهرسازی رسیده است. او معتقد است معماری زمانی موفق خواهد بود که در آن مردم دیده شوند. او کتاب‌های بی‌شماری در حوزه مشارکت اجتماعی دارد؛ از جمله در کتاب تغییرات کوچک می‌گوید هر تغییر کوچک در شهر می‌تواند باعث تغییرات مثبت و جذب مشارکت‌های اجتماعی مردم شود. ازجمله به‌وجود آوردن یک پارک کوچک، ایستگاه اتوبوس و... نابیل حمدی معتقد است مشارکت اجتماعی باید از شعار و سخنرانی بگذرد و به نتایج ملموس برسد؛ یعنی مردم شعار نمی‌خواهند، آنها می‌خواهند نتیجه مشارکت خود را ببینند؛ به‌عنوان مثال ببینند که با مشارکت آنها در نهایت یک پل ساخته شده است.