فرهنگ
کتابخانه‌های بدون متولی در مدارس اردبیل
مدیرکل آموزش و پرورش استان: استفاده از کتابداران در کتابخانه‌های مدارس نیازمند ردیف استخدامی است
رباب سعادتی| اردبیل- خبرنگار:
اردبیل محروم از توسعه فرهنگی و اجتماعی است و بررسی شاخص‌های اجتماعی نشان می‌دهد در زمینه توسعه فرهنگی استان باید اقدامات اساسی صورت گیرد. یکی از اقدامات فرهنگی افزایش سرانه مطالعه است، چراکه کارشناسان کتاب را درمان بسیاری از آسیب‌ها مانند مقابله با خشونت می‌دانند که در اردبیل بیشترین میزان پرونده قضایی را به خود اختصاص داده است.
ایجاد انگیزه و تمرین مطالعه باید در سنین پایین انجام شود، اما به دلیل حذف ردیف استخدامی کتابداری در کتابخانه‌های مدارس این انگیزه تا حدود زیادی به‌درستی هدایت نمی‌شود.
حذف کتابداران از کتابخانه‌های مدارس باعث رکود مطالعه در بین دانش‌آموزان شده و این در حالی است که اگر بخواهیم دانش‌آموزانی کتابخوان داشته باشیم و آنها را از تک‌بعدی بودن نجات دهیم، بهتر است کتابخانه‌های مدارس را به کتابداران متخصص بسپاریم تا با استفاده از تخصص خود میل به مطالعه و حضور مستمر در کتابخانه را در بین دانش‌آموزان افزایش دهند.
سردرگمی دانش‌آموزان
«اسرا سیفی» دانش‌آموز پایه نهم می‌گوید: من به خاطر علاقه به کتاب در زنگ‌های تفریح به مربی پرورشی کمک می‌کنم، ولی اگر کسانی که کتابداری خوانده‌اند بیایند و مسئولیت کتابخانه‌ها را برعهده بگیرند، حتما بهتر و بیشتر می‌توانند دانش‌آموزان را در انتخاب کتاب کمک کنند.
«فاطمه محمدی» دانش‌آموز پایه دهم هم عنوان می‌کند: من همیشه در انتخاب کتاب دچار مشکل می‌شوم و گاهی نمی‌توانم به دوستانی که کتابخانه مدرسه‌مان را مدیریت می‌کنند منظورم را برسانم یا آنها مرا خوب راهنمایی کنند. وقتی کتاب‌هایی انتخاب می‌کنم که مطابق سلیقه و علاقه من نیستند انگیزه مطالعه را از دست می‌دهم. اگر واقعا کتابداران متخصص این وظیفه را برعهده بگیرند و ما را راهنمایی کنند، دانش‌آموزان هم مطمئنا علاقهمند مطالعه خواهند شد.
حذف کتابداران از مدارس
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی اردبیل با بیان این‌که از سال 89 کتابدار از کتابخانه‌های مدارس حذف شده است، عنوان می‌کند: این حذف شدن خیلی به کتابخوانی دانش‌آموزان ضربه زد، چون مسئولیت کتابخانه‌ها را دانش‌آموزان یا معلمانی برعهده گرفتند که هیچ کدام متخصص نیستند.
«رباب عزیزخانی» درباره حضور کتابداران متخصص در کتابخانه‌های مدارس می‌گوید: اگر نیازی احساس می‌شود که دانش‌آموزان ما به مدرسه بروند پس باید یاد بگیرند که همه چیز را درک کنند. برای این درک مهم باید از کتاب کمک بگیریم که این امر نیز با حضور کتابداران محقق می‌شود. عزیزخانی می‌افزاید: در دنیا این نیاز را احساس کرده‌اند. به طور مثال در کشور فنلاند بیشترین عضو کتابخانه وجود دارد و این کشور بهترین آموزش و کتابخانه‌ها را دارد و به تبع آن، آمار آرامش در آن کشور زیاد و خشونت نیز کم است. این در حالی است که در استانی مانند اردبیل که بیشتر درگیر چنین پرونده‌هایی است باید به این موضوع بیشتر اهمیت داده شود.
وی عنوان می‌کند: از آنجا که بیشترین تاثیرگذاری هر فردی در مدارس شکل می‌گیرد، باید کتابداری در مدارس داشته باشیم تا بتواند با یک سیاستگذاری، دنبال خرید و تهیه و برنامهریزی و وجین کتاب باشد و یک مجموعه منسجم را به وجود بیاورد. حتی بعضی از کلاس‌های درس مثل انشا و هدیه‌های آسمانی و... را در کتابخانه‌ها برگزار کنند. عزیزخانی درباره این‌که آیا جذب کتابداران در آموزشگاه‌های مدارس قابل اجراست، می‌گوید: اگر در گذشته از حضور کتابدار در مدارس استفاده می‌شد، پس این اتفاق می‌تواند دوباره شکل بگیرد. حذف کتابدار از کتابخانه‌های مدارس بزرگ‌ترین آفت را به کتابخوانی زده است و البته ناگفته نماند اگر قرار باشد که دوباره کتابدار به مدارس ما راه پیدا کند، لازم است که در برنامه‌های درسی ما بازنگری‌هایی اتفاق بیفتد. باید در کنار کتابخانه‌های مدارس، کتابخانه‌های کلاس‌ها هم شکل بگیرد و زمانی را هم به زنگ مطالعه در مدارس اختصاص بدهند. وی در مورد استخدام کتابداران می‌گوید: اخیرا نهاد کتابخانه‌ها سیاستی در پیش گرفته است که فقط رشته‌های کتابداری را در آزمون استخدام می‌کند. ما هم تمام سعی‌مان بر این است که در هر استخدامی اولویتمان رشته کتابداری باشد و چون کتابداری یک رشته میان‌رشته‌ای است، می‌توان از فارغ‌التحصیلان آن در بانک‌ها، سازمان‌ها، مدارس و دانشگاه‌ها نیز استفاده کرد.
سرانه کتاب برای هر دانش‌آموز ۸ کتاب است
مدیر کل آموزش و پرورش استان اردبیل هم در گفت‌وگو با همشهری درباره وضعیت کتابخانه‌های مدارس و آموزشگاه‌های استان اظهار می‌کند: سرانه کتاب برای هر دانش‌آموز ۸ کتاب است. در حال حاضر ۶۵۸ باب کتابخانه مستقل (در مدارس متوسطه اول و دوم) و هزار و ۲۶۷ باب کتابخانه مشترک و چندمنظوره در مدارس اردبیل وجود دارد و تقریبا همه کلاس‌ها به‌خصوص کلاس‌های ابتدایی کتابخانه کلاسی دارند.
«احمد ناصری» درباره تمایل دانش‌آموزان به کتابخوانی اظهار می‌کند: دانش‌آموزان بیشتر به کتب علمی تمایل دارند و البته کتب غیردرسی که به فرایند آموزشی‌شان کمک کند. در چند سال اخیر به دلیل قدیمی و کهنه بودن کتاب‌ها، اقدام به به‌روز‌رسانی آنها با استفاده از ظرفیت خانواده‌ها (جشن اهدای کتاب در هفته کتاب)، کتب اهدایی اداره کل ارشاد و کتابخانه عمومی و... همچنین کتب اهدایی موسسه منادی تربیت وزارت آموزش و پرورش کردیم.
وی درباره برنامهریزی برای افزایش سرانه مطالعه دانش‌آموزان مدارس استان اظهار می‌کند: آمار دقیق از سرانه مطالعه دانش‌آموزان نه‌تنها در استان، بلکه در کل کشور هم در دست نیست و برخی آمارها به صورت تقریبی در نظر گرفته می‌شود. ما تفاهمنامه‌ای با اداره کل کتابخانه‌های عمومی استان امضا کرده‌ایم و همکاری‌هایی هم با اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی و کانون پرورش فکری داریم تا هر چه بیشتر میل به مطالعه را بین دانش‌آموزان افزایش دهیم. این مسئول می‌افزاید: برپایی ۴۷۸ نمایشگاه کتاب در مدارس استان، تحویل 3 هزار کتاب اهدایی موسسه منادی تربیت به مدارس در سال گذشته، برگزاری جشن اهدای کتاب به کتابخانه، برگزاری مسابقه کتابخوانی در مدارس (شامل مرحله مدرسه‌ای، منطقه‌ای، استانی و کشوری ) و برگزاری جشنواره کشوری دانایی در سال قبل و در اردوگاه تهران از جمله اقداماتی است که برای کتابخوان کردن دانش‌آموزان استان انجام شده است.
نیاز به تعریف ردیف استخدامی کتابدار
ناصری در مورد کتاب‌های موجود در کتابخانه مدارس و چگونگی استفاده دانش‌آموزان از کتاب‌های جانبی اظهار می‌کند: کتاب‌های موجود بیشتر علمی- قصه هستند. البته در زمینه‌های دیگر هم در کتابخانه‌ها کتاب موجود است و بیشتر فعالیت‌های خارج از کلاس مانند تحقیق و پروژه را به کتاب‌های غیردرسی ارجاع می‌دهیم تا مطالعه کنند و سپس مطلب در بیاورند و از کپی‌برداری از اینترنت خودداری کنند.
وی ادامه می‌دهد: البته در مورد مقطع متوسطه دوم قضیه فرق می‌کند و بچه‌ها بیشتر مطالعاتشان روی کتاب‌های کمک‌درسی مرتبط با کنکور است.
مدیرکل آموزش و پرورش درباره استفاده از دانش‌آموزان یا یکی از معلمان غیرمتخصص در کتابخانه‌های مدارس عنوان می‌کند: قبلا پست کتابدار داشتیم اما در سال‌های اخیر رد و تحویل کتب کتابخانه‌های مدارس از سوی مربیان پرورشی و خود دانش‌آموزان در زنگ تفریح انجام می‌گیرد که البته این کار بیشتر از سوی تشکل‌های دانش‌آموزی انجام می‌شود. این کار نیز نوعی فعالیت پرورشی و فرهنگی است که با هدایت مربیان، مدیران و با مشارکت خود دانش‌آموزان علاقهمند انجام می‌شود. البته در کتابخانه‌های کلاسی هم خود دانش‌آموزان می‌توانند این مساله را مدیریت کنند. آنها می‌توانند کتاب مورد علاقه‌شان را برداشته مطالعه کرده و سر جای خود بگذارند و در این مساله همیار مدرسه باشند. ناصری درباره این‌که چرا از کتابداران متخصص در کتابخانه‌های مدارس استفاده نمی‌کنید، اعلام می‌کند: استفاده از افراد متخصص و مجرب در هر رشته‌ای موجب ارتقای کارها و بالا رفتن کیفیت می‌شود که لازمه استفاده از این افراد استخدام آنها و تخصیص ردیف استخدامی است.
کتابخوانی، عامل افزایش قدرت تحلیل دانش‌آموزان
«رباب عزیزخانی» مدیر کل کتابخانه‌های عمومی اردبیل درباره اهمیت کتابخوانی دانش‌آموزان مدارس اظهار می‌کند: کتابخوانی، موضوعی خارج از برنامه درسی نیست و در کنار کتاب‌های درسی باید کتاب‌های جانبی نیز خوانده شود، چون مطالعه این کتاب‌ها می‌تواند قدرت تحلیل دانش‌آموزان را ارتقا بخشد. این اقدام تنها در صورتی میسر است که در کنار آموزش و پرورش، دانش‌آموزان را با کتابخوانی همراه کنیم.
