تنوع قومیتی، سرمایه اجتماعی کشورمان است

وحید شالچی،  جامعه‌شناس
تنوع قومیتی سرمایه‌ای اجتماعی برای هر کشور است. کشورمان حتی در قبل از اسلام نیز سرزمینی بوده که دارای تنوع قومیتی و تنوع فرهنگی بوده است. در زمان‌هایی که کشورمان دارای قدرت و قوت بوده و به نقطه اوج رسیده، شاهد وحدت در عین تنوع در میان اقوام مختلف بودیم، نه وحدت ناشی از یکسانی و همرنگی مردم. به همین دلیل معتقدم سیاست‌های فرهنگی مبتنی بر تنوع می‌توانند در جامعه ایران قابل کاربرد باشند. این تنوع را می‌توان در اندیشه سیاسی و فرهنگی ایران هم مشاهده کرد. هر زمانی در تاریخ کشورمان سعی شد تا تنوع قومی، ملیتی و فرهنگی از بین برود کشور دچار چالش و بحران جدی شد. همچنان که در قانون اساسی کشورمان آمده، امکان مشارکت در امور سیاسی، اجتماعی و...

باید برای تمام اقوام ایرانی فراهم باشد و این مشارکت تنها مختص امور فرهنگی نیست. پس تنها با عمل کردن به قانون اساسی و محور قرار دادن آن به‌عنوان حقوق همگانی است که وحدت ملی می‌تواند حفظ شود. به‌نظر من لازم است موانعی که ممکن است بر سر راه مشارکت شهروندان در امور مختلف وجود داشته باشد، شناخته و با آن مقابله شود. در کنار این موضوع بحث عدالت موضوع دیگری است که باید به آن توجه شود چراکه مسئله عدالت ازجمله مسائلی است که از دیرباز در قانون اساسی وجود داشته و از مطالبات مهم در انقلاب اسلامی بوده است.

به‌نظر می‌رسد یکی از شاخص‌هایی که اکنون با آن به مشکل برخورده‌ایم و مقام معظم رهبری هم به آن اذعان داشته‌اند، ‌این است که نتوانسته‌ایم عدالت را در جامعه گسترش دهیم. گاهی این عدالت در بین طبقات مختلف مردم معنا می‌شود، گاهی در بین مناطق کشور. اکنون شاخص‌های توسعه در شهرهای بزرگ تفاوت فاحشی با مناطق پیرامونی کشور دارد و همین مسئله احساس تبعیض را در میان بخشی از شهروندان به‌وجود آورده که به زیان وحدت و امنیت ملی است. وحدت و امنیت ملی موقعی تثبیت می‌شود که احساس عدالت و تلاش همگانی برای برگرداندن عدالت واقعی در جامعه را شاهد باشیم چراکه رسیدن به این نقطه نیازمند برنامه‌ریزی دولت در زمینه آمایش سرزمین و فعالیت دانشمندان و اصحاب رسانه است و همگان حق دارند از منابعی که در کشور وجود دارد به‌طور یکسان بهره‌مند شوند.

در روزهای اخیر شاهد برگزاری جشن‌های مختلفی در کشور بودیم که اقدامی شایسته و بجاست اما این مراسم‌ها اگر همراه با سیاست‌های گسترش‌دهنده عدالت باشند و وحدت را در عین تنوع گسترش دهند، مفید خواهند بود چراکه ما در سیاست‌های علمی، فرهنگی و توسعه‌ای به‌دنبال عدالت هستیم اما اگر این برنامه‌ها تنها نمایش صرف باشند، نه‌تنها مفید نیستند بلکه چالش‌ها را زیادتر هم می‌کنند. چنانچه حقوق همه اقوام براساس قانون اساسی، محترم شمرده نشود در این صورت دشمنانی که برای ایجاد تفرقه در کشور هستند و سیاست‌های رسمی اعلام‌شده‌ای هم دارند؛ همینطور دشمنان قسم‌خورده کشورمان ازجمله ایالات متحده آمریکا و برخی از متحدان آنها در منطقه از این شکاف‌ها استفاده می‌کنند. به همین دلیل گفته می‌شود مهم‌ترین راه برای مقابله با تهدیدات امنیتی دنبال کردن سیاست‌های عادلانه در بخش‌های مختلف کشور است.