پرونده
تولد پاییزی شهر گنبدهای فیروزه‌ای
پرونده‌ای برای یکم آذرماه، روزی به نام اصفهان
تولد پاییزی شهر گنبدهای فیروزه‌ای
طرح ثبت ملی روزی به نام اصفهان در شورای این شهر به تصویب رسید
مهسا پاکروان| اصفهان- خبرنگار:
سرانجام پس از 13 سال، روز اصفهان ثبت ملی و نشان قوس (آذر ماه) به عنوان نماد اصفهان پذیرفته شد؛ نمادی که از دوره دیلمیان و آل‌بویه به یادگار مانده و بر سردر بازار قیصریه نشسته است.
آذر یا اردیبهشت؟ مسئله این است
دقیقا از سال 84 تا امروز شهرداری اصفهان و اصفهان‌شناسان قدیمی برای تعیین روزی به نام اصفهان اختلاف داشتند. شهرداری این شهر چون معتقد است اصفهان در اردیبهشت زیباترین جلوه خود را به نمایش می‌گذارد و سوم اردیبهشت نیز روز میلاد شیخ بهایی است، مراسم روز اصفهان باید در اردیبهشت ماه برگزار شود. از آنجا که هزینه بالای برنامه‌های اجرایی در شهر باید از سوی ارگانی قدرتمند تامین شود، شهرداری اصفهان اردیبهشت هر سال شهر را آذین می‌بست. البته مورخان معتقدند بر اساس کتیبه کاشی‌کاری‌های دیوار مقبره شیخ بهایی، او متولد ۲۶ ذی‌حجه سال ۹۵۳ هجری قمری برابر با پنج‌شنبه ۸ اسفند سال ۹۲۵ هجری خورشیدی در بعلبک لبنان است و تاریخ درگذشت وی نیز ۱۲ شوال سال ۱۰۳۰ هجری قمری برابر با دوشنبه ۸ شهریور سال ۱۰۰۰ هجری خورشیدی در اصفهان است. با این حال، شهرداری اصفهان سال‌هاست روز اصفهان را در اردیبهشت برگزار می‌کند. حالا اما بالاخره پس از 13 سال اصفهان‌شناسان، مورخان و چهره‌های برجسته فرهنگی و هنری توانستند شورای شهر اصفهان را قانع کنند که تاریخ انتخاب‌شده ناصحیح است و روز اصفهان باید در اول آذرماه ثبت شود.
چرا آذر ماه؟
در دوران باستان رسم بر این بود که کشورهای متمدن برای شهرهای خود یک روز را به عنوان طالع شهر انتخاب کنند. برای این کار آنها صور فلکی را از زمین می‌دیدند و بعد از انتخاب طالع، آن را روی بناهای تاریخی خود ثبت می‌کردند. از دوره دیلمیان و آل‌بویه نیز برج قوس (آذر ماه) نماد شهر اصفهان است. این برج نیم‌تنه مردی با پوشش رایج دوران صفوی است که به پشت برگشته و به سمت دهان اژدها که نماد تیرگی و بدی‌هاست، تیراندازی می‌کند.
این نماد طالع تولد شهر اصفهان است که در کمتر از 10 شهر جهان دیده شده و در اصفهان نیز بر اساس اعتقادی که از دیرباز وجود داشته است، بر اساس حرکت خورشید و ماه و تقارن ستارگان و پس از دوره دیلمی که اصفهان به اوج و شکوفایی خود می‌رسد، برج و باروی اصفهان را در اول برج قوس یا همان آذر ماه بنا می‌کنند.
روزی که باید ملی باشد
اعضای شورای شهر اصفهان بر ملی شدن روز تولد یا نکوداشت اصفهان تاکید دارند و از تلاش و رایزنی برای ثبت این روز در تقویم ملی خبر می‌دهند.
«مهدی مقدری» عضو کمیسیون فرهنگی شورای اسلامی شهر اصفهان، در این باره می‌گوید: بر اساس مصوبه کمیسیون تلفیق، شهردار اصفهان باید در شورای فرهنگ عمومی پیگیری‌های قانونی برای ثبت روز ملی اصفهان را در دستور کار خود قرار دهد.
«کوروش محمدی» رئیس کمیسیون امور اجتماعی و محیط زیست شورای شهر اصفهان نیز با تاکید بر ثبت روز اصفهان در تقویم ملی ایران می‌افزاید: معرفی اصفهان به اصفهانی‌ها باید در اولویت باشد، چون هنوز بسیاری از کودکان نسل توسعه اصفهان به چهل‌ستون، میدان نقش جهان و تخت فولاد نرفته‌اند. برای این هدف باید از همراهی سازمان‌های مردم‌نهاد استفاده کنیم.
نقش پررنگ سازمان‌های مردم‌نهاد
انجمن دوستداران اصفهان شعار «اصفهان برای همیشه، برای همه» را به عنوان آرمان مشترک همه دوستداران اصفهان برگزیده است که بر پوسترهای روز اصفهان به چشم می‌خورد.
«شاهین سپنتا» فعال میراث فرهنگی و عضو انجمن دوستداران اصفهان، در این باره به همشهری می‌گوید: اختلاف نظرها درباره ماه و فصل نام‌گذاری روز اصفهان مربوط به بیش از یک دهه قبل است. خوشبختانه اکنون این اختلافات برطرف شده و مجموعه مدیریت شهری نیز مانند سازمان‌های مردم‌نهاد و کارشناسان به این باور رسیده‌اند که بهترین تاریخ برای نام‌گذاری روز اصفهان آذر ماه است.
او همراهی مدیران شهری با پیشنهاد کارشناسان را باعث دل‌گرمی و مشارکت فعالانه‌تر آنها در برگزاری همایش‌ها و برنامه‌های این مناسبت بیان می‌کند و ادامه می‌دهد: این اختلافات برای انتخاب مناسبت‌ها در همه جای دنیا وجود دارد و بهترین راهکار آن گفتوگو و تعامل است.
سپنتا از تلاش سازمان‌های مردم‌نهاد اصفهان برای جذب شهروندان به برنامه‌هایی مانند همایش‌هایی برای بررسی مشکلات و چالش‌های شهر و راهکارهای رفع آن می‌گوید و ادامه می‌دهد: 2 محور اصلی برنامه سازمان‌های مردم‌نهاد به بحران آب زاینده‌رود و پیاده‌راه‌سازی چهارباغ اختصاص دارد که تلاش می‌کنیم این دو موضوع را با حضور کارشناسان و صاحب‌نظران نقد و بررسی کنیم.
پرونده ثبت ملی روز اصفهان روی میز میراث فرهنگی
مشاور اجرایی مدیر کل و معاون سرمایه‌گذاری اداره کل میراث فرهنگی استان از تدوین پرونده روز اصفهان توسط دوستداران میراث فرهنگی اصفهان برای ثبت ملی در فهرست میراث ناملموس کشور خبر می‌دهد و می‌گوید: بررسی‌های لازم در زمینه این پرونده در نشست شورای ثبت اداره کل میراث فرهنگی استان در یک ماه گذشته انجام شده و پس از ارائه نظرهای کارشناسی با اکثریت آرا به تصویب اعضای شورا رسید و هم‌اکنون برای ثبت نهایی و دریافت شماره ثبت، به شورای ملی ثبت آثار تاریخی کشور فرستاده شد.
«سیدعلی صالح درخشان» برگزاری آیین نکوداشت روز اصفهان در اول آذر را آرزوی بسیاری از اصفهان‌شناسان و دوستداران میراث فرهنگی اصفهان در طول بیش از 2 دهه گذشته می‌داند و می‌گوید: اکنون بسیار خرسندیم که مقامات مسئول پس از بررسی‌های علمی و همچنین در نظر گرفتن نظرهای کارشناسان و دوستداران میراث فرهنگی، روز اول آذر را به عنوان روز اصفهان پذیرفته‌اند. او با اشاره به پیشینه تاریخی این مناسبت می‌افزاید: با توجه به بررسی‌های علمی اصفهان‌شناسان و دوستداران میراث فرهنگی، اداره کل میراث فرهنگی استان به این نتیجه رسید که چون پیشینیان بر اساس برنامه‌ریزی‌های علمی و با در نظر گرفتن صور فلکی، اصفهان را در برج قوس و در اولین روز از سومین ماه پاییز در بیش از چند هزار سال قبل بنا نهاده‌اند، بر اساس متون تاریخی و بررسی‌های علمی، اول آذر روز اصفهان بوده است.
آشنایی با شخصیت‌های بزرگ
مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان نیز برگزاری آیین‌های بزرگداشت اصفهان را برای سرمایه‌های علمی، فرهنگی و هنری اصفهان بسیار مهم و ویژه می‌داند و می‌گوید: اصفهان شهری مهم در حوزه فرهنگی است و امروز برای این‌که آن جایگاه را به‌خوبی به نمایش بگذاریم و بتوانیم الگوسازی‌های مناسبی انجام دهیم باید از بزرگان شهرمان در عرصه‌های فرهنگی، هنری و علمی قدردانی کنیم و آنها را به عنوان الگوهایی برای نسل‌های آینده معرفی کنیم.
«فریدون اللهیاری» پایداری فرهنگی و ادامه هویت تاریخی مردم ایران را ثمره تلاش‌های فرهیختگان می‌داند و تاکید می‌کند: اصفهان و میراث آن فقط به مفهوم یک شهر نیست، بلکه یک روح است در کالبد فرهنگ و تمدن ایران زمین. پس باید بکوشیم تا عشق به فرهنگ ایرانی را به دوستدارانش بیاموزانیم.
پیش‌زمینه‌ای به یمن میلاد پیامبر (ص)
شهردار اصفهان همزمانی روز اصفهان با میلاد پیامبر اکرم (ص) را برای این مناسبت به فال نیک می‌گیرد و می‌گوید: ربیع‌الاول بهار همه ماه‌ها است، زیرا نشانه‌های رحمت الهی به‌وضوح در آن مشاهده می‌شود و تقارن این ماه با مراسم روز نکوداشت اصفهان پسندیده است. در این برهه از زمان که هفته وحدت را نیز در پیش رو داریم، بهترین فرصت برای یک رفتار عملی هماهنگ بین دستگاه‌ها برای بهتر برگزار شدن روز نکوداشت اصفهان است تا این روز به‌خوبی ارج نهاده شود. «قدرت‌الله نوروزی» اظهار امیدواری می‌کند که شهرداری و دست‌اندرکاران این آیین بتوانند در مدت 3 روز فرهنگ اصفهانی، هنر اصفهانی، زیبایی‌ها و فرصت‌های گردشگری اصفهان را به‌خوبی به دنیا معرفی کنند و تاکید می‌کند: با هم‌اندیشی‌ها و تعاملاتی که برای نکوداشت روز اصفهان میان همه دستگاه‌ها اتفاق می‌افتد و همچنین با مشارکت شهروندان می‌توانیم شهر را به دنیا معرفی کنیم.
روزی برای نصف جهان
برنامه‌های روز اصفهان اعلام شد
نفیسه زمانی‌نژاد| اصفهان- خبرنگار:
ثبت اول آذر ماه به عنوان روز ملی اصفهان با تصویب شورای اسلامی شهر اصفهان و همچنین تصویب نماد قوس برای روز نکوداشت اصفهان باعث شد که نهادهایی چون اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استان اصفهان، صدا و سیما، اتاق بازرگانی، ستاد امر به معروف و نهی از منکر، نمایندگان و فعالان مردمی و شهرداری در ابتدای آذر سعی در برنامهریزی برای رویدادهای پایدار برای نکوداشت اصفهان داشته باشند.
مهم‌ترین برنامه‌های روز اصفهان
آن گونه که رئیس سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری اصفهان بیان می‌کند، برای نام‌گذاری اول آذر به عنوان روز اصفهان تاکید و تلاش بسیاری شد و مصوبه‌ای هم در همین زمینه در شورای اسلامی شهر اصفهان به تصویب رسید.
«محمد عیدی» تصریح می‌کند: امسال نخستین سالی است که برنامه روز اصفهان برگزار می‌شود، اما اصفهان پا را فراتر گذاشته و با شهرهای همجوار وارد تعامل شده و در سطح بین‌المللی نیز برنامه‌هایی تدارک دیده است. به گفته این مسئول، به مناسبت روز بزرگداشت اصفهان و میلاد پیامبر اکرم (ص) از اول تا سوم آذر، ۷۴ عنوان برنامه در شهر اصفهان برگزار می‌شود که مهم‌ترین برنامه روز بزرگداشت اصفهان با عنوان «از میدان تا میدان» است که یک سوی آن میدان امام علی (ع) و سوی دیگر آن میدان امام خمینی (ره) است.
وی توضیح می‌دهد: برنامه «از میدان تا میدان» یادآور 2 فضای تاریخی است. یکی پایتخت شدن اصفهان در زمان سلجوقیان که کالاها و محصولات هویتی و اقتصاد فرهنگ اصفهان به چین صادر می‌شد و به همین دلیل به اصفهان جهان‌شهر گفته می‌شود. یکی هم این‌که یادآور پایتخت شدن اصفهان در دوران صفویه است. در آن زمان بسیاری از گردشگرانی که به اصفهان سفر می‌کردند جهان‌شهر اصفهان را بی‌بدیل و نقطه عطفی برای ایجاد انگیزه سفر گردشگران می‌دانستند.
عیدی می‌افزاید: در رویداد از میدان تا میدان بیش از ۶۰۰ هنرمند و هنرور در این 3 روز فعالیت خواهند داشت و در این برنامه‌ها تمام گروه‌های تئاتر خیابانی، شبیه‌خوانان و نقالان شرکت خواهند کرد. همچنین بازنمایی ۴۰ بازی بومی و محلی از جمله ورزش چوگان بازتولید می‌شود و ۲۱ اجرای برنامه در ابعاد شهری خواهیم داشت و تورنمنت هندبال را که جزئی از مزیت‌های نسبی اصفهان در حوزه ورزش است، به مناسبت بزرگداشت اصفهان برگزار خواهیم کرد.
رئیس سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری اصفهان خاطرنشان می‌کند: به غیر از برنامه‌های اشاره‌شده، مناطق ۱۵گانه به مناسبت بزرگداشت اصفهان ۴۰ برنامه اجرا خواهند کرد که محوریت آنها بازنمایی هویت شهر در حوزه میراث ملموس و ناملموس است. به علاوه، این ایام اصفهان میزبان شهرداران کلان‌شهرهای کشور، سفرای خارجی و برخی از میهمانان خارجی است و امیدواریم میزبانی خود را همچون گذشته به‌خوبی انجام دهیم.
وی اظهار می‌کند: صدا و سیمای مرکز اصفهان نیز در محور چهارباغ برنامه‌هایی دارد. همچنین برنامه‌های فرهنگی در پروژه چهارباغ برگزار می‌شود. در تخت فولاد نیز برنامه‌هایی تدارک دیده شده و علاوه بر نشست فرهنگ عامه، برنامه‌ای درباره استاد «عبدالحسین سپندار» و رونمایی از مجموعه‌داستان‌های اصفهان، برنامه‌های دیگری نیز برای این روز در نظر گرفته شده است.
آنچه حوزه هنری انجام خواهد داد
رئیس حوزه هنری اصفهان درباره برنامه‌های روز نکوداشت اصفهان می‌گوید: در برنامه‌هایی که به مناسبت بزرگداشت روز اصفهان تعیین شده به همه جنبه‌هایی که اصفهان دارد پرداخته شده است. پرداختن به هنر، ادب و ارزش، ایثار، شهدا، آیین‌های مذهبی، معماری، کتاب، موسیقی، نشاط، مشاهیر، لهجه، بازار، شعر، بازی‌های قدیمی، شهرهای خواهرخوانده و مطبوعات اصفهان از جمله برنامه‌هایی است که در این مجموعه به آن پرداخته شده که تشکیل‌دهنده فرهنگ و هویت است و امیدواریم سال‌های آینده حجم گسترده‌تر و دقیق‌تری از این برنامه‌ها انجام شود.
«مهدی احمدی‌فر» تصریح می‌کند: در روز یکم آذر نشستی با حضور پیش‌کسوتان شعر استان برگزار می‌شود. وی می‌افزاید: یکی از نکاتی که باعث افسوس ما شد خشکی زاینده‌رود است، اما نباید اجازه دهیم ذوق و علایق مردم خشک شود و به همین سبب روز یکم آذر برنامه «خواجوخوانی» در اصفهان برگزار خواهد شد. همچنین احیای مکتب نگارگری اصفهان را که مکتب سرآمدی در کشور است و سال‌هاست به دست فراموشی سپرده شده، در برنامه‌هایمان قرار داده‌ایم تا مکتب اصفهان را گسترده‌تر معرفی کنیم و همچنین به استان‌های دیگر منتقل کنیم. به مناسبت روز اصفهان همچنین 2 کنسرت از جمله کنسرت گروه مجذوب در دوم آذر در عمارت سعدی برگزار می‌شود.
تدارک ویژه صدا و سیما
معاون صدا و سیمای مرکز اصفهان درباره برنامه‌های این مرکز برای نکوداشت اصفهان می‌گوید: رادیو و رسانه‌ها نیز در هفته اصفهان فعال هستند و دوشادوش صدا و سیما وظیفه خود را انجام می‌دهند. «سید علی معصومی‌زاده» می‌افزاید: برنامه‌های این هفته در بین برنامه‌های مختلف مرکز صدا و سیمای اصفهان از جمله برنامه «هشت بهشت» پخش خواهد شد. در برنامه‌های اصفهان امروز نیز نماهنگ‌ها و مستندهای خوبی از شهر اصفهان که سال‌های گذشته ساخته شده بود، پخش می‌شود.
این مسئول خاطرنشان می‌کند: مستنداتی از هنرمندانی که به عنوان بزرگان و پیش‌کسوتان این عرصه هستند، ساخته شده و در هفته اصفهان پخش می‌شود. به علاوه، تیزر و زیرنویس اطلاع‌رسانی برنامه‌های این هفته را نیز در جدول برنامه‌های سیما قرار داده‌ایم.
اطلاع‌رسانی؛ پیش‌نیاز گردشگری پایدار
مدیر کل ارتباطات و امور بین‌الملل شهرداری اصفهان بیان می‌کند: قرار است اتفاق بزرگی بیفتد و لازم است رویدادهای پایداری را برای روز اصفهان برنامهریزی کنیم. «ایمان حجتی» می‌گوید: زمانی که از اصفهان صحبت می‌شود، باید به شیوه‌ای عمل کرد که مشارکت همگان جلب شود. روز اصفهان متعلق به رسانه‌های اصفهان نیز هست. البته شهرداری نقش مهم و پررنگی دارد، اما این‌که زمینه مشارکت فراهم نشود یا مشارکت‌ها کمرنگ باشد اتفاق خوبی نیست.
وی تصریح می‌کند: باید به فکر رویدادسازی پایدار باشیم و ایده‌هایی را که در اذهان وجود دارد مطرح کنیم تا در نهایت به یک ایده مناسب دست پیدا کنیم تا برای گردشگران جذاب باشد.
با این اوصاف دبیرخانه مشترک با حضور فعالان مردمی، روزنامه‌نگاران و همه دستگاه‌های استان تشکیل و نظر همگان برای ارتقای روز اصفهان گردآوری شد. در پایان، این مسئول یادآور می‌شود: با این‌که اصفهان در آذر ماه دارای گردشگر است این گردشگران پایدار نیستند. اما اصفهان در اردیبهشت از گردشگر پایدار برخوردار است. به عقیده من، یکی از ارزش‌های مهم انتقال این موضوع و نام‌گذاری یکم آذر به‌نام روز نکوداشت اصفهان و همچنین نام‌گذاری سوم تا نهم اردیبهشت ماه به نام هفته فرهنگی این است که در آذر که از گردشگر پایدار کمتری برخوردار هستیم، می‌توانیم با اقدامات، اطلاع‌رسانی و بازاریابی‌هایی که انجام می‌دهیم گردشگری پایداری برای شهرمان فراهم کنیم.
