شهری
رسانه‌هایی که شهر را می‌سازند
مدیرعامل سازمان بهسازی اطراف حرم مطهر حضرت معصومهس: نقش رسانه در شناساندن قم و ابعاد مختلف این شهر بسیار مهم است
فاطمه امامی| قم- خبرنگار:
نخستین نشست از سلسله نشست‌های گرامیداشت روز جهانی شهرساز در فرهنگسرای جوان قم با موضوع نقش رسانه در توسعه شهری و به همت جامعه مهندسان شهرساز استان قم و همکاری نظام مهندسی ساختمان و موسسه آموزش عالی پویش برگزار شد.
برنامه آغازین این نشست اکران یک فیلم مستند بود. فیلمی که به نقش جین جیکوبز، خبرنگار آمریکایی در مقاومت با سیاست‌های سودگرانه شهرسازی و مسکن در آمریکا پرداخته بود. جین جیکوبز، منتقد معماری و شهرسازی آمریکایی و نویسنده کتاب جنجال‌برانگیز مرگ و زندگی شهرهای بزرگ آمریکا، یک خبرنگار بود که با نگاه تیزبین و تلاش بی‌وقفه‌اش تاریخ معماری و شهرسازی آمریکا را تکان داد.
رئیس اداره شهرسازی و معماری اداره کل راه و شهرسازی استان قم در سخنانی به توضیحاتی درباره نقش جین جیکوبز در بیدار ساختن تفکرات نسبت به آینده زندگی شهرنشینی در آمریکا پرداخت و این‌که زن بودن و مادر بودن این خبرنگار موجب شد به نقش زندگی در شهر توجه کند و این موضوع را به جامعه نیز انتقال دهد.
«محمد رضایی‌ندوشن» معتقد است اگر سیستم قضایی آمریکا و نحوه انتخاب اعضای شورای اسلامی شهر به صورت محله‌ای نبود، جین جیکوبز نمی‌توانست جلوی اجرای طرح‌های بزرگ تخریب بافت و مسکن‌سازی عظیم یا بزرگراه‌سازی بی‌امان در دوران مدرنیسم آمریکا را بگیرد.
شجاعت متخصصان
مدیرعامل خانه مطبوعات استان قم سخنران دیگر این همایش بود که از نقش شجاعت متخصصان شهری در جلوگیری از ایجاد مصیبت‌های بزرگ مانند منوریل صحبت کرد. «مرتضی داستانی» اظهار کرد: به خبرنگاران و روزنامه‌نگاران می‌گوییم رسالت آن‌ها حل مشکلات شهر نیست؛ چراکه عمده رسالت خبرنگار طرح مشکل است.
وی اضافه کرد: سال‌هاست نیروهای متخصص ما در عرصه شهرسازی در ارائه نظر خود ملاحظه‌کاری می‌کنند و حاضر نیستند نظر کارشناسی خود را شجاعانه اعلام کنند.
طرح بلوار پیامبر اعظم(ص) و طرح مجتمع تجاری غدیر از دیگر طرح‌هایی بودند که داستانی به عنوان نمونه پیگیری رسانه‌ای نام برد که متخصصان حاضر به حمایت کافی از آن نشدند و راه به جایی نبرد. طرح‌هایی که ناکارآمد بودنشان امروز برای همه روشن شده است. مدیرعامل خانه مطبوعات استان قم با بیان این‌که توسعه شهر قم به صورت نامتوازن است، افزود: بخش زیادی از برنامه‌ریزی شهری قم رهاست و از گذشته تاکنون فکر و ایده خاصی پشت آن نبوده است.
بی‌توجهی به نحوه تصویرسازی قم
«زینب آخوندی»، خبرنگار حوزه شهری، هم در این نشست به مسأله برندسازی شهرها به عنوان یکی از مهم‌ترین جلوه‌های همکاری مدیریت شهری و رسانه‌ها در دنیا پرداخت و از بی‌توجهی به نحوه تصویرسازی قم در رسانه‌های داخلی و خارجی انتقاد کرد.
وی گفت: امروزه حتی یک خبرنگار حوزه مدیریت شهری در قم درباره جزئیات بسیاری از تصمیم‌ها بی‌اطلاع است. سیاست‌گذاران شهری نه از ظرفیت رسانه استفاده چندانی می‌کنند و نه برنامه‌ای برای بازنمایی درست واقعیت‌های شهر قم در رسانه‌ها دارند.
وی با اشاره به وجود تقابل‌ها و تناقض‌های بسیار در رخدادهای شهرسازی در قم افزود: شهرسازی در قم کاملا سکولار است و حتی جایی که نهادهای مذهبی به دنبال اقدام‌های شهرسازی می‌روند باز هم سکولار عمل کرده و سود و زیان را اصل قرار می‌دهند.
این خبرنگار به مسائل قم در حوزه سیما و منظر، طرح‌های نیمه‌کاره، هویت دست‌خورده و دیگر مشکلات شهری قم اشاره کرد و گفت: هر چند ما تلاشی برای تصویرسازی مطلوب از شهر قم در اذهان انجام نمی‌دهیم، این تصویر به خودی خود در حال شکل گرفتن است اما کیفیت آن از دست ما خارج شده است.
تغییر نگاه مردم به دنبال تغییر رویکرد رسانه
مدیرعامل سازمان بهسازی، نوسازی و زیباسازی اطراف حرم مطهر حضرت معصومه(س) که این روزها به دنبال احیا و ایجاد محور فرهنگی شهر در بافت تاریخی قم است، نیز در این نشست به انتقاد از رسانه‌های قم پرداخت و گفت: نقش رسانه برای شناساندن قم و بسیاری از ابعاد این شهر مهم است که تاکنون آن‌گونه باید و شاید محقق نشده است.
«علیرضا خاکی» معتقد است در شهر قم یک نوع سرمایه‌گذارگریزی در حال وقوع است که رسانه‌ها در آن نقش دارند در حالی که بدون پشتوانه اقتصادی امکان احیای بافت وجود ندارد.
این مدیر شهرداری قم معتقد است مردم تاکنون در برخی زمینه‌ها فعالیتی از مدیریت شهری ندیده‌اند و اگر تحرک‌ها در حوزه بافت ادامه پیدا کند، نگاه مردم نسبت به زندگی در محله‌شان و نقشی که شهرداری می‌تواند ایفا کند تغییر خواهد کرد. وی همچنین ادعا کرد مدیریت شهری در قم انتقادپذیر است و هیچ خبرنگاری نبوده که بخواهد از موضوع‌های حوزه کاری وی اطلاعاتی بگیرد اما نتواند.
در ادامه این جلسه حاضران به بیان پرسش‌هایی درباره موضوعات شهری در قم پرداختند. پرسش اصلی که مدام تکرار می‌شد و پاسخ روشنی برای آن پیدا نشد این بود: «توپ در زمین چه کسی است؟» مشکلات روزافزون حوزه شهرسازی با کم‌کاری رسانه‌ها ایجاد شده؟ یا با ملاحظه‌کاری متخصصان شهری؟ یا انحصارگرایی مدیران؟
نقش رسانه در توسعه شهری
مدیر کل دفتر طرح‌های توسعه شهری شهرداری قم که در این نشست محور سخنانش را به موضوع نقش رسانه در توسعه شهری اختصاص داده بود در این مورد گفت: یکی از اصلی‌ترین کارکردهای رسانه در واقع ذائقه‌سازی برای جامعه و مخاطب است که از این طریق می‌تواند بر سبک زندگی مردم در زمینه‌های مختلف تأثیر بگذارد.
«محسن صادقی‌امینی» معتقد است ذائقه‌سازی رسانه‌ها برای جامعه می‌تواند سدی در برابر سوداگران باشد چراکه از این طریق می‌توان بینش و فرهنگ مردم را در مسیر درست هدایت کرد و مانع از آن شد تا افرادی برای کسب درآمدهای سرشار از مردم سوءاستفاده کنند؛ برای نمونه می‌توان به موضوع نماهای شهری اشاره کرد که امروز به دلیل نبود ذائقه‌سازی رسانه‌ها به ابزار و کالای سرمایه‌ای تبدیل شده است.
وی دیگر کارکرد رسانه‌ها را نظارت اجتماعی برشمرد و همچنین به نقش آینده‌پژوهی در رسانه اشاره کرد و گفت: خبرنگار باید در بین شهروندان حضور داشته باشد تا بتواند از دل مردم مشکلات را احصا و پیشنهادهایی برای حل آن‌ها ارائه دهد. مدیر کل دفتر طرح‌های توسعه شهری شهرداری قم در انتقاد به عملکرد رسانه‌ها در این زمینه این‌گونه مطرح کرد که ما رصدخانه شهری نداریم و در مدیریت شهری به روزمرگی رسیده‌ایم.
