گفت و گو
اردبیل در گذر از محرومیت فرهنگی
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان خواستار همکاری بیشتر شهرداری‌ها در پرداخت سهم نیم‌درصدی کتابخانه‌ها شد
پوپک قاسمی| اردبیل - خبرنگار:
استان اردبیل برای توسعه همه‌جانبه خود به توسعه فرهنگی در گام اول نیاز دارد و ترویج کتابخوانی و توسعه فضاهای مطالعه را می‌توان از ضروریات حیاتی استان عنوان کرد. در هفته بزرگداشت هفتــــه کتاب و کتابخوانی با «رباب عزیزخانی» مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان در مـــورد حال و هوای کتاب در اردبیل گفتوگو کردیم که صحبت‌هایش را در ادامه می‌خوانید.
در طول سال برای توسعه کیفی و کمی امور کتابخانه‌ها چه برنامه‌هایی داشته‌اید و این اقدامات چه تاثیری داشته است؟
با برنامه‌ریزی و نظارت، اقدامات متنوع فرهنگی‌و ترویجی در کتابخانه‌ها مانند نشست کتابخوان، مسابقات کتابخوانی، جشنواره‌های متعدد ترویج کتابخوانی مانند «جشنواره رضوی»، جلسات نقد و بررسی کتاب و برگزاری مراسم رونمایی کتاب انجام می‌شود. در سال گذشته توسعه کمی و کیفی کتابخانه‌ها در حوزه ترویج کتابخوانی در میان سایر دستگاه‌های متولی کتاب و کتابخوانی اثربخشی ملموسی داشته است.
در حال حاضر چند باب کتابخانه در استان وجود دارد و چه اقداماتی برای توسعه فضا انجام می‌شود؟
77 باب کتابخانه عمومی شامل 62 باب نهادی و 15 باب مشارکتی در استان موجود است و با استفاده از ظرفیت خیران کتابخانه‌ساز و راه‌اندازی کتابخانه‌های مشارکتی سعی می‌کنیم فضا را بیشتر توسعه دهیم. ایجاد بخش صفویه‌شناسی، به‌روزرسانی خدمات کتابخانه‌ای، تعمیر و تجهیز کتابخانه‌های عمومی (بیش از 80 درصد)، حضور در مناطق روستایی و محروم، احداث و بهره‌برداری از کتابخانه‌های جدیدالاحداث، ارتقای بخش کودک در کتابخانه‌ها و فراهم کردن سالن مطالعه برای دانشجویان و دانش‌آموزان از اقدامات انجام شده است.
به فراهم کردن سالن مطالعه برای دانش‌آموزان و دانشجویان اشاره کردید. در این زمینه قرائت‌خانه نیاز اساسی مرکز و شهرستان‌های استان است. آیا برنامه‌ای برای احداث قرائت‌خانه دارید؟
ساخت قرائت‌خانه از وظایف کتابخانه‌های عمومی نیست. نبود قرائت‌خانه موجب شده است بسیاری از مراجعان به کتابخانه‌های عمومی قشر دانش‌آموز و دانشجویانی باشند که برای مطالعه کتب درسی به این مراکز مراجعه می‌کنند.
در مورد سرانه مطالعه و سرانه فضای مطالعه در استان بگویید. سهم اهالی استان چقدر است؟
سرانه مطالعه استان را نمی‌توان با آمار دقیق اعلام کرد. حتی در کشور هم آمار مشخصی وجود ندارد. نمی‌توان گفت این سرانه بر چه اساسی اعلام می‌شود اما این آمارها دقیق نیست و ما از میزان سرانه مطالعه اطلاع دقیقی نداریم. سرانه فضای مطالعه حدود 1/3 مترمربع به ازای هر صد نفر جمعیت باسواد استان است که با بهره‌برداری از کتابخانه‌های جدید این فضا افزایش خواهد یافت. از بین شهرستان‌ها، کوثر بیشترین فضا و گرمی کمترین فضا را
دارد.
همکاری شهرداری‌ها در پرداخت سهم نیم‌درصدی به کتابخانه‌ها چگونه است؟
تأمین هزینه کتابخانه‌های عمومی طبق ماده ۶ قانون تأسیس و نحوه اداره کتابخانه‌های عمومی است که حداقل 5/0درصد از درآمد شهرداری‌ها را شامل می‌شود. ماده ۶ این قانون، صراحتاً شهرداری‌ها را مکلف کرده است که حداقل 5/0درصد از درآمد خود را به منظور اداره امور کتابخانه‌ها در اختیار انجمن‌های کتابخانه‌های عمومی شهر مربوطه قرار دهند. پرداخت نیم‌درصد درآمد شهرداری‌ها به کتابخانه‌های عمومی در حوزه فرهنگ، حق مردم بوده و به عنوان حق‌الناس بر عهده شهرداری‌هاست و می‌توان گفت پرداخت این مبلغ از سوی شهرداری‌ها هزینه نیست بلکه سرمایه‌گذاری در حوزه کتابخوانی به صورت بلندمدت است. از شهرداری‌های استان اردبیل درخواست می‌کنیم برای پرداخت به‌موقع این سهم همت کنند تا در توسعه فرهنگی گام‌های جدی‌تر برداشته شود.
هزینه کتابخانه‌های عمومی آیا فقط از محل نیم درصد شهرداری‌هاست یا منابع دیگر نیز وجود دارد؟
کتابخانه‌های عمومی به عنوان نهاد عمومی غیردولتی از استقلال مالی برخوردارند و هیأت امنای انجمن‌ها و دبیرخانه‌ها از ارکان آن محسوب می‌شوند. بر اساس آیین‌نامه اجرایی قانون تأسیس و نحوه اداره کتابخانه‌های عمومی کشور ماده 16، اعتباراتی که برای تأمین منابع مالی کتابخانه‌های عمومی، همه‌ساله در بودجه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان کمک منظور می‌شود، طبق مقررات و ضوابط خاص کتابخانه‌های عمومی برای ساخت، تکمیل و تجهیز، سازماندهی، توسعه منابع انسانی، مدیریت کتابخانه‌ها، هزینه‌های اداری حوزه ستادی و دبیرخانه انجمن‌ها به مصرف می‌رسد.
آیا این قانون برای مناطق محروم مانند اردبیل اولویت‌هایی نیز دارد؟
بله. به منظور تحقق عدالت اجتماعی در قلمرو فعالیت کتابخانه‌های عمومی و عرضه عادلانه محصولات و خدمات فرهنگی، هیأت امنا منابع مالی در اختیار را با اولویت نقاط محروم در برنامه‌ها و بودجه مصوب هزینه می‌کند و تمام هزینه‌کردها در کتابخانه‌های عمومی، برابر با قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران است.
وضعیت اعتبارات اداره کل کتابخانه عمومی استان اردبیل چگونه است؟
امسال از محل اعتبارات تملک دارایی‌های سرمایه‌ای استان و سایر منابع داخلی کتابخانه‌های عمومی استان، 15 میلیارد و 556 میلیون ریال برای توسعه کتابخانه‌های عمومی هزینه شده است و این رقم نسبت به اعتبارات عمرانی سال‌های گذشته افزایش قابل توجهی را نشان می‌دهد. همچنین 640 میلیون ریال از اعتبارات برای تکمیل کتابخانه عمومی روستایی در بخش موران شهرستان گرمی و کتابخانه عمومی روستایی دولت‌آباد در شهرستان نمین، 900 میلیون ریال نیز برای بازسازی و تجهیز سالن آمفی‌تئاتر بیضاء در کتابخانه مطهری اردبیل و بیش از 14 میلیارد ریال برای تعمیر، تجهیز و بازسازی سایر کتابخانه‌های عمومی در استان هزینه شده است.
همکاری نهادهای مرتبط در زمینه توسعه کتابخانه‌ها با این اداره کل چگونه است؟
مسئولان استان و نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور به توسعه زیرساخت‌ها و بناهای کتابخانه‌های عمومی توجه ویژه دارند. شایان ذکر است که در سال 96 تمام تجهیزات مورد نیاز کتابخانه‌های عمومی تامین شده است و در تلاشیم از محل اعتبارات سال جاری در حوزه فناوری اطلاعات و توانمندسازی کتابخانه‌های عمومی، از فناوری‌های جدید در حوزه نرم‌افزاری استفاده کنیم.
