صنعت چاپ و نشر، زیر منگنه رکود

زینب حیدری|  قم- خبرنگار: 


پس از بروز مشکلات ارزی و اقتصادی در ماه‌های گذشته ناشران و چاپخانه‌داران نیز از ترکش‌های آن در امان نماندند. در 6 ماهه نخست امسال 4 هزار عنوان کتاب در قالب چاپ اول یا تجدید چاپ وارد بازار شد اما برخلاف تعداد بالای عنوان‌های چاپ‌شده، تیراژ کتاب‌های چاپ‌شده کاهش زیادی داشته است. همین موضوع موجب نگرانی ناشران و مردم شده است. 

یکی از مهم‌ترین مشکلات ناشران در کاهش آثار چاپی کمبود و گرانی کاغذ است. این موضوع از آن نظر اهمیت دارد که قم رتبه دوم چاپ و نشر کتاب و رتبه اول چاپ کتاب‌های دینی را در کشور دارد. در این زمینه هفته گذشته مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان قم از تأمین کاغذ برای ناشران استان با نرخ ارز دولتی خبر داد. 

تعاونی ناشران و فعالان این حوزه معطل نمانده‌اند و برای تأمین رکن اساسی صنعت چاپ، ‌ یعنی کاغذ همه تلاش خود را به کار گرفته‌اند تا کمترین آسیب‌ها متوجه مقوله کتاب و نشر در حوزه کتاب فرهنگ شود. 


نیاز چاپ و نشر قم به 10هزار تن کاغذ

مدیرعامل شرکت تعاونی ناشران قم نیاز هر ماه ناشران استان به کاغذ را حدود 800 تن عنوان کرد و گفت: تاکنون 300 تن کاغذ با ارز دولتی از کره جنوبی برای استان تأمین شده است. علاوه بر آن 200 تن کاغذ نیز در میان ناشرانی که از اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مجوز انتشار کتاب دارند توزیع می‌شود. 

 «سیدمحمود حسینی» قیمت هر بند کاغذ 500 برگی با نرخ 230 هزار تومان را مقرون به صرفه ندانست و افزود: این رقم برای ناشران و خریداران صرفه اقتصادی ندارد؛ البته کاغذ تأمین‌شده از تهران برای هر بند 160 هزار تومان است که می‌تواند به چاپ و نشر استان رونق تازه‌ای ببخشد. 
به گفته مدیرعامل شرکت تعاونی ناشران استان قم‌ در حال حاضر تلاش‌ها برای تأمین هر ماه 500 تن کاغذ برای ناشران ادامه دارد. 


روزهای سخت چاپخانه‌داران

رئیس اتحادیه چاپخانه‌داران قم هم از حال و روز ناخوش چاپخانه‌داران و تعطیلی قریب‌الوقوع 300 چاپخانه، ‌لیتوگرافی و صحافی استان خبر داد و گفت: در شرایط مطلوب سالانه بیش از 15 هزار برگ کاغذ مصرف می‌شود اما در این شرایط حتی 10 هزار برگ کاغذ هم نداریم. 
 «مجتبی محمودیان» از تلاش‌ها برای تأمین کاغذ ویژه چاپخانه‌های استان خبر داد و اظهار کرد: برای واردات کاغذ با ارز دولتی اقدامات اولیه انجام شده است. مجوز واردات هزار تن کاغذ را گرفته‌ایم و منتظر تخصیص ارز از سوی بانک مرکزی 
هستیم. 
وی به تلاش ناشران برای تأمین کاغذ اشاره کرد اما آن را ناکافی دانست و ادامه داد: حدود 20 هزار برگ کاغذ از محل کالاهای کشف‌شده توسط تعزیرات و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تامین شده که مصرف 3 روز چاپخانه‌هاست. ‌این میزان کاغذ پاسخگوی نیاز چاپخانه‌های استان نیست. 

محمودیان تأکید کرد: با وجود پیگیری‌های انجام‌شده، سازمان‌های دولتی و نهادهای مربوطه شرایط را درک نمی‌کنند. 
به گفته رئیس اتحادیه چاپخانه‌داران قم، ‌تعلل مسئولان در تأمین کاغذ ارتزاق و معیشت حدود 4 هزار خانوار از فعالان این عرصه را با مشکل جدی مواجه خواهد کرد. 
وی اظهار کرد: در حال حاضر بیشتر چاپخانه‌ها سفارش ندارند و بیکار شده‌اند. 

افزایش محسوس هزینه‌های چاپ و نشر تا پیش از این شاید زیاد نمود نداشت اما حالا با نوسان ارزی، بیشتر افراد جامعه اعم از فعالان حوزه چاپ و نشر و حتی خانواده‌های دانش‌آموزان با این مسأله دست به گریبان هستند. به گفته فعالان حوزه چاپ و نشر بسیاری از ناشران و چاپخانه‌داران فعال هم به سختی از عهده تأمین هزینه‌های تولید بر می‌آیند و اگر این روند ادامه یابد آینده روشنی برای صنعت چاپ نمی‌توان متصور شد. 


اجرای طرح‌های حمایتی

رئیس اتحادیه ناشران و کتاب‌فروشان استان قم با اشاره به کاهش چشمگیر میزان چاپ و نشر استان و همچنین افزایش قیمت چاپ اظهار کرد: در حال حاضر هزینه چاپ و نشر در مقایسه با سال‌های گذشته 3 برابر افزایش یافته است. این موضوع سبب شده ناشران و چاپخانه‌داران با مشکل مواجه شوند. 

 «حمید خرمی» با بیان این‌که تاکنون هیچ یک از واحدهای چاپی تعطیل نشده‌اند اما بیشتر آن‌ها در انتظار اجرای طرح‌های حمایتی از سوی دولت هستند، گفت: در طرح حمایتی دولت بناست کاغذ با ارز دولتی خریده شود و در اختیار ناشران قرار گیرد. در این مورد تعاونی ناشران نیز درصدد واردات کاغذ با ارز دولتی است که به زودی در اختیار ناشران قرار خواهد گرفت. 

وی با اشاره به فعالیت 1300 ناشر و 200 کتاب‌فروش در قم ادامه داد: برای حمایت از مصرف‌کنندگان قرار است طرح پاییزه کتاب با تخفیف 20 تا 25 درصد در خانه کتاب و تخفیف 10 درصدی در سایر کتاب‌فروشی‌های شهر از 24 آبان به مدت 10 روز اجرا شود. 
خرمی با بیان این‌که در 6 ماه امسال 4 هزار عنوان کتاب در انتشاراتی‌های استان چاپ شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهش نداشته است، گفت: به دلیل مسائل و مشکلات ارزی و اقتصادی میزان شمارگان کتاب‌های چاپی کاهش زیادی داشته است.