کشاورزی
ماجرای سیب‌زمینی اسیدی
کشاورزان کرمانشاهی علت پاشیدن اسید را هزینه زیاد تهیه کود می‌دانند
مرضیه قاسمی | کرمانشاه- خبرنگار:
طی روزهای اخیر گزارشی با عنوان «سیب‌زمینی‌های سمی» از صدا و سیمای مرکز کرمانشاه پخش شد و موجی از نگرانی را در مردم کرمانشاه به وجود آورد. با وجود انکار مسئولان دانشگاه علوم پزشکی و جهاد کشاورزی اما صدا و سیما معتقد بود که تولید سیب‌زمینی با مقدار بالای نیترات همراه است.
یک کشاورز کرمانشاهی در ان زمینه به همشهری می‌گوید: بیشتر کشاورزها اسیدی را در زمین خود می‌پاشند که غده سیب‌زمینی را بزرگ می‌کند. غده سیب‌زمینی که بزرگ‌تر می‌شود برداشت آن نیز بیشتر می‌شود. به‌جز نیترات و ازته، اسیدی پاشیده می‌شود. اسید با آب مخلوط می‌شود و آن را روی برگ‌ها می‌پاشند و غده سیب‌زمینی را
بزرگ‌تر می‌کند.
همه مزارع استان اسید می‌پاشند
این کشاورز که نخواست اسمش فاش شود در ادامه بیان می‌کند: کشاورزها در مناطقی چون «میان دربند» و بیشتر مزارع استان اسید می‌پاشند. من با چشم خودم دیده‌ام که اسید را می‌پاشند اما تا حالا ندیده‌ام که برای پیاز این کار صورت گیرد.
وی علت پاشیدن اسید را هزینه زیاد تهیه کود می‌داند و بیان می‌کند: سال گذشته 165 میلیون تومان کود حیوانی خریداری کرده‌ام. هر کشاورزی توان پرداخت این رقم را ندارد، در نتیجه به سمت این اسیدها که هزینه کمتری دارد، می‌روند.
وی اضافه می‌کند: کود مرغی هر تن حدود 500 هزار تومان است و حداقل باید 5 تا 6 تن از آن پاشیده شود تا کشاورز جواب بگیرد.
این کشاورز با بیان این‌که جهاد کشاورزی هم از کشاورزها حمایت‌کافی نمی‌کند، اظهار می‌کند: کود فسفات برای محصول ضروری است اما در کرمانشاه این کود حتی به مقدار کم نیز یافت نمی‌شود، چون آن را صادر می‌کنند. برخی کشاورزان به‌ناچار به شیوه‌های غیرقانونی همچون افزایش نیترات و ازته و اسید روی می‌آورند. این اسید نوعی اسید خوراکی است و در بازار هست، اما برخی کشاورزان بیش از حد اسید می‌زنند که برای سلامتی زیان‌بار است.
وی ادامه می‌دهد: این قضیه نه‌تنها در کرمانشاه بلکه در دیگر شهرها از جمله همدان، شیراز و اصفهان و... عمومیت دارد. برخی سیب‌زمینی‌ها خیلی بزرگند و معلوم است که غیرعادی هستند. سیب‌زمینی با وزن 300 یا 400 گرم غیرعادی است و بر اثر این مواد غیرقانونی به عمل آمده‌اند.
وی می‌گوید: امسال من ندیده‌ام که کشاورزان این مواد غیرقانونی را بپاشند چون وجدان خیلی از آنها اجازه این کار را نمی‌دهد.
برخی محصولات نیترات طبیعی وارد خاک می‌کنند
«حامد رضایی» کارشناس و دانشجوی دکترای بیوتکنولوژی درباره نیترات در محصولات به همشهری می‌گوید: شما اگر محصولاتی مثل یونجه، باقلا، ماش و از این قبیل گیاهان لگومینوزه بکارید خودشان نیترات وارد خاک می‌کنند و آمونیوم لازم تامین می‌شود و مقدار کمتری مصرف ازته برای سال‌های بعدی دارید.
رضایی می‌افزاید: برای تشکیل دانه در گیاه کود فسفاته و پتاسه می‌دهند، اما برای رشد رویشی گیاه از ازت استفاده می‌کنند. سیب‌زمینی گیاهی غده‌ای است و غده هم جز بخش‌های رویشی گیاه است نه زایشی. با دادن کود ازته در واقع غده‌ها رشد بیشتری می‌کنند. اما اگر شما در تناوب با سیب‌زمینی بیایید گیاهان لگوم بکارید می‌توانید مقدار زیادی نیترات طبیعی را وارد خاک کنید و این بسیار ارزشمند است. منظور از تناوب یعنی امسال که سیب‌زمینی کشت کردیم سال بعد یونجه کشت کنیم و سال بعدش باقلا و سال بعد از آن باز سیب‌زمینی کشت کنیم. یعنی 2 سال پیاپی یک محصول را کشت نکنیم.
حد مجاز نیترات صفر تا 7/3 میلی‌گرم است
این کارشناس درباره حد مجاز نیترات می‌گوید: نیترات مضرات فراوانی دارد، حتی برای خود گیاه سم است. طبق پژوهش‌های صورت گرفته مقدار مجاز جذب روزانه نیترات به ازای هر کیلوگرم بدن هر انسان صفر تا 7/3 میلی‌گرم است. برای نیترات نیتروژن این مقدار 6/1 میلی‌گرم است.
وی می‌افزاید: حد بحرانی مجاز نیترات را 290 میلی‌گرم در کیلوگرم بر مبنای وزن خشک و 60 میلی‌گرم در کیلوگرم بر مبنای وزن تر اعلام کرده‌اند. در کشورهای اروپایی نظیر لهستان و آلمان که مصرف روزانه سیب‌زمینی بسیار بیشتر از کشور ماست (500 گرم در برابر 100 گرم مصرف روزانه) حد بحرانی غلظت نیترات در سیب‌زمینی را 150میلی‌گرم در کیلوگرم بر مبنای وزن خشک گزارش کرده‌اند. این در حالی است که به عنوان مثال حد مجاز غلظت نیترات در گوجه‌فرنگی حدود 660 میلی‌گرم بر کیلوگرم بر حسب وزن خشک است.
سرطانی بودن غلظت بالای نیترات
رضایی درباره مضرات بالا بودن غلظت نیترات و خطرات آن بر سلامتی افراد اظهار می‌کند: بالا بودن غلظت نیترات در اندام‌های قابل مصرف سبزی‌ها و علوفه و در آب آشامیدنی، انواعی از مسمومیت‌ها را تا حد مرگ در دام‌ها، بیماری کم‌خونی هموگلوبین (Methmoglobinemia) در اطفال و نیتروزامین (که ماده سرطان‌زایی است) را در بزرگسالان به وجود می‌آورد.
وی می‌گوید: نیترات‌ها می‌توانند با آمینو اسیدها واکنش نشان دهند و به تشکیل نیروز آمین منجر شوند که سرطان‌زاست؛ سرطان‌هایی مانند مری، مثانه، روده بزرگ و پروستات می‌شود. طبق مطالعات، در افرادی که به واسطه شغلشون با کود ازته زیاد سر و کار دارند، سرطان معده شایع است.
پاسخ مسئول
استفاده از اسید منع ندارد
رئیس جهاد کشاورزی استان کرمانشاه با اشاره به استفاده از اسید در خاک به همشهری می‌گوید: ما منعی برای استفاده از اسید ایجاد نمی‌کنیم، ولی اگر هر ماده شیمیایی در زمین و آب و خاک برای محیط زیست مضر باشد توسط سازمان محیط زیست از آلودگی‌های آن جلوگیری می‌شود.
«خسرو شهبازی» ادامه می‌دهد: معمولا در خاک‌های قلیایی از کودهای اسیدی استفاده می‌شود، به این دلیل که عمده خاک‌های ایران - غیر از منطقه شمال کشور - PH آنها بالای 7 است. در PH7 به بالا ما 3 ماده داریم به نام ماکروالمان‌ها و 16 ماده به نام میکروالمان‌ها مانند آهن، روی، منگنز، برن و... این مواد در PH بالای 7 داخل خاک تصویب می‌شوند ولی اگر PH خاک پایین بیاید، اینها قابلیت آزاد‌سازی دارند و در دسترس گیاه قرار می‌گیرند. به همین دلیل ما توصیه می‌کنیم که در خاک‌های قلیایی از کودهای اسیدی استفاده شود.
شهبازی با بیان این‌که بهترین کودی که استفاده می‌شود کود گوگردی است، تصریح می‌کند: توصیه ما برای استان کودهای گوگردی است، با استفاده از باکتری‌ها که بتوانند حالت قلیایی خاک را پایین بیاورند و نیتروالمان‌ها در دسترس گیاه قرار گیرند و گیاه بتواند از مواد داخل خاک استفاده کند.
وی می‌گوید: گاهی اوقات کشاورزها می‌توانند از اسیدها استفاده کنند، با غلظت پایین و به اندازه توصیه‌شده. اما توصیه ما برای استان استفاده از اسیدها نیست چون آنها خطرناک هستند. اگر اسید را در آب بریزیم امکان انفجار آن وجود دارد و ممکن است به صورت فرد بپاشد. کشاورزان هم از اسید استفاده نمی‌کنند. البته اگر اسید را با غلظت خیلی کم در آب بریزند و مراقبت کافی انجام دهند که باعث انفجار و آسیب دیدن آنها نشود، منعی ندارد. ولی اگر مقدار اسید زیاد باشد و آن را روی خاک بریزند، جوش می‌آید. با این کار ساختمان خاک از بین می‌رود و خاک متلاشی می‌شود. این اسید برای خاک مضر است، نه برای انسان. نام این اسید سولفوریک است.
رئیس جهاد کشاورزی استان کرمانشاه در ادامه با اشاره به این‌که حتی یک محموله هم از سیب‌زمینی صادراتی ما به خاطر بالا بودن نیترات در آن از کشور عراق برگشت نخورده است، اظهار می‌کند: ما 8300 محموله سیب‌زمینی به عراق فرستادیم و کمتر از انگشتان دست از آنها برگشت خورده است، آن هم فقط به خاطر آفات و خاک بوده است. گاهی اوقات سیب‌زمینی همراه با خاک بوده که در این صورت معمولا برگشت می‌خورد که بیاید در اینجا تمیز و دوباره ارسال شود. شهبازی ادامه می‌دهد: در کشور عراق ما مرز قرنطینه داریم. سیب‌زمینی که از مرز گذشت و تایید شد، اگر برگشت، معدومش می‌کنیم و تاکنون هیچ محموله‌ای از ما به خاطر نیترات برگشت نخورده است.
وی درباره حمایت از کشاورزان استان اظهار می‌کند: تسهیلات بانکی خاصی به کشاورزهای کرمانشاهی نمی‌دهیم و فقط کودهای یارانه‌ای در اختیارشان می‌گذاریم، آن هم صرفا کشاورزان کرمانشاهی. ما به کشاورزانی که زمین اجاره می‌کنند و از شهرهای دیگر هستند، کود چندانی نمی‌دهیم. مجموعا حدود 7 کیسه (350 کیلو) کود ازته فسفره و پتاسه به صورت یارانه‌ای در اختیار آنها قرار می‌دهیم.
این مسئول در پایان یادآور می‌شود: گزارشی که از صدا و سیما منتشر شد هیچ‌گونه اعتبار علمی نداشت. با قاطعیت می‌گویم، در ایران سالم‌ترین و بهترین سیب‌زمینی و پیاز را کرمانشاه دارد.
بیشتر سیب‌زمینی‌های ما به روسیه صادر می‌شود. ما در کرمانشاه بهترین خاک را داریم. دشت چمچمال، دشت‌های اطراف کرمانشاه، کوزران، ماهیدشت، قزانچی، دشت اسلام‌آباد و سایر دشت‌های استان بهترین و غنی‌ترین خاک‌های ایران را دارند و حتی از کود بی‌نیازند.
در همینه زمینه :
کوتاه‌تر از گزارش
کوتاه تر از گزارش
