گزارش
معماری بیهویت؛ وصله ناجور شهرکرد
نوع معماری و نمای ساختمان‌های شهرکرد در چند دهه اخیر دچار تحولات زیادی شده است
خاطره حسین‌زاده| شهرکرد- خبرنگار:
امروز با نگاهی به خیابانها و کوچه‌های شهرکرد، اثری از معماری تاریخی این شهر دیده نمیشود و سبکهای بی‌معنا و بیهویت جایگزین معماری سنتی شهر شده است. معماری ساختمان‌ها و سازه‌های شهری ایرانی در چند دهه اخیر، دستخوش تحولات ناخوشایندی بوده و از هویت مذهبی، تاریخی و فرهنگی خود دور شده و شهرکرد یکی از این شهرهاست و نوع معماری و نمای ساختمان‌های آن همانند دیگر شهرهای تاریخی دچار تغییرات زیادی شده.
برخی از ساختمان‌های مسکونی و تجاری شهر که بیشتر در مرکز و جنوب شهر قرار دارد، بدون توجه به هویت بافت تاریخی، در معرض نابودی و فرسودگی قرار دارند و سیمای نازیبایی از شهر در این مناطق مشاهده میشود.
سبکهای بی هویت معماری
در مناطق دیگر شهر نیز سبکهای بیهویت و یا نزدیک به معماری غربی را شاهد هستیم. آپارتمان‌‌ها و سقف‌های به‌ظاهر بلند با سبکهای متنوع معماری که هیچ گونه شباهتی به سبکهای تاریخی و سازه‌های ایرانی منطقه ندارد، در این نواحی خودنمایی می‌کند، به نحوی که در بدو ورود هر مسافر یا گردشگری به شهر احساس نمیشود که به شهر تاریخی شهرکرد سفر کرده، چراکه اثری از هیچ یک از نمادهای تاریخی و فرهنگی این شهر در سبک معماری ساختمان‌ها دیده نمیشود. البته این موضوع قابل درک است که هر شهری در مرحله گذار از سنت به مدرنیته ملزم به ایجاد تغییراتی است و بی‌شک نمیتوان از این روند جلوگیری کرد، اما با مدیریت این موضوع می‌توان به آن نه به عنوان یک آسیب یا آفت، بلکه به عنوان یک فرصت برای رشد و تکامل هنر و فرهنگ تاریخی و بومی خود بهره گرفت.
رشد روزافزون شهر
یک کارشناس اقتصاد شهری با اشاره به این موضوع می‌گوید: با توجه به این‌که شهرکرد به عنوان مرکز استان چهارمحال و بختیاری دارای جایگاه سیاسی است، ساکنان شهرستان‌های دیگر استان تمایل به سکونت در این شهر دارند و همین امر سبب رشد روزافزون جمعیت در شهرکرد شده است.
«وحید یگانگی» می‌افزاید: جمعیت رو به افزایش و نیاز به مسکن سبب شده که مسکن به یک کالای سرمایه‌ای تبدیل شود و از آنجا که بازار مسکن و زمین سودآوری زیادی دارد، دلالان بسیاری وارد این بازار شده‌اند و با کمترین هزینه قصد دارند بیشترین سود را نصیب خود کنند.
وی با بیان این‌که بازار مسکن در سال‌های گذشته یکی از سودآورترین عرصه‌های اقتصادی کشور بوده است تصریح می‌کند: این موضوع سبب شده که با موج گسترده‌ای از انبوه‌سازان مسکن مواجه شویم و افراد بسیاری برای کسب سود وارد بازار زمین و مسکن شوند. به گفته این استاد دانشگاه، انبوه‌سازان به مسکن به عنوان یک کالا نگاه می‌کنند و برایشان کسب سود مهم‌تر از سبک و نوع معماری و حتی مصالح به کار رفته در ساختمان است. یگانگی ادامه می‌دهد: همین امر سبب شده تا ما امروز با انبوهی از آپارتمان‌های بیهویت و بدون سبک و معماری بومی مواجه شویم.
ضعف آموزشی
وی افت کیفی آموزش به مهندسان عمران و معماری در سال‌های اخیر را دلیل دیگری بر شکل‌گیری ساختمان‌های بیهویت در شهرکرد می‌داند و می‌گوید: در حالی که در 10 سال گذشته دانش‌آموختگان رشته معماری در چند دانشگاه معتبر کشور و با گذراندن 6 سال تحصیلی در 2 مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد دانش‌آموخته می‌شدند، در سال‌های اخیر با راه‌اندازی دانشگاه‌های متعدد و پذیرش زیاد دانشجو، ارائه خدمات آموزشی با افت کیفیت همراه شده است. یگانگی شکل‌گیری ساختمان‌های موسوم به «دو نقشه‌ای» را از دیگر علل ساخت‌وسازهای غیراصولی در شهرکرد عنوان می‌کند و می‌افزاید: در بسیاری از مواقع افراد با ارائه یک نقشه استاندارد و اصولی مبادرت به دریافت مجوز ساخت می‌کنند، اما با دریافت مجوز، نقشه دیگری را جایگزین نقشه اول می‌کنند که این تخلف به شمار می‌رود.
این کارشناس اقتصاد شهری با بیان این‌که نظارت بر فرایند ساخت‌وسازها بر عهده 3 نهاد شهرداری، راه و شهرسازی و سازمان نظام مهندسی است اظهار می‌کند: بی‌شک هر یک از این 3 دستگاه در این زمینه کوتاهی کرده‌اند و ضروری است با دقت و شفافیت لازم در انجام وظایف نظارتی خود اهتمام بیشتری به کار گیرند.
نظارت بر ساخت و سازها
یگانگی بر نظارت سازمان بازرسی کل استان بر فرایند ساخت‌وسازها تاکید کرد و گفت: نظارت‌های موجود نتوانسته است مانع پیدایش ساختمان‌های غیراصولی شود و ضروری است سازمان بازرسی به منظور تشدید نظارت‌ها به این حوزه ورود پیدا کند.
وی با اشاره به تاسیس گروه تخصصی شهرسازی در سازمان نظام مهندسی استان اظهار می‌کند: با تشکیل شورایی متشکل از مهندسان این گروه و متخصصان نهاد شهرداری و اداره کل راه و شهرسازی می‌توان از یک سو در ارائه نقشه‌های ساختمانی متناسب با معماری بومی منطقه به متقاضیان اقدام و از سوی دیگر نظارت‌ها را به نحو صحیح‌‌تری مدیریت کرد. با این همه، اکنون مسئولان شهری باید درصدد جبران این ضایعه معماری باشند و تا به سراسر شهر تسری پیدا نکرده است، به فکر راهکارهای لازم باشند.
تخریب خانه‌های قدیمی
در سال‌های گذشته، به واسطه این‌که تلقی بسیاری از افراد و حتی مهندسان عمران شهری این بود که آپارتمانسازی با معماری سنتی در تضاد است سبکهای بی‌‌معنی و بیهویت جایگزین معماری سنتی شهر شد و امروز با نگاهی به خیابانها و کوچه‌های شهر رنگ و بویی از معماری تاریخی و بومی شهرکرد وجود ندارد و در حالی که تخریب خانه‌های قدیمی در شهرکرد رواج گرفت، رویکرد آپارتمانسازی میتوانست با الگوها و خلاقیت‌های معماری فاخر ایرانی- اسلامی همراه شود. بر این اساس، باید گفت در عصر مدرن و در شهری چون شهرکرد با فرهنگ و تمدن دیرینه و دارای معماری خاص و ویژه که هنوز آثار آن در مناطقی از شهر و حومه آن از جمله چالشتر مشاهده میشود، باید برای در امان ماندن از سبکهای غربی و بی‌هویتی که شناسنامه‌ای ندارند، الگوهای جدید مبتنی بر سبکهای ایرانی- اسلامی و متناسب با فرهنگ و هنر منطقه طراحی شود. این‌که چه دلایلی سبب فاصله‌گیری از معماری تاریخی این شهر شده و سازه‌های بیهویت و نامتناسب با اقلیم این شهر جایگزین آن شده، بی‌شک از اهمیت بالایی برخوردار است.
در همینه زمینه :
