سهم خودروهای چینی از زیاندهی ایران‌خودرو

جمشید ایمانی/عضو سابق هیات‌مدیره ایران‌خودرو

تازه‌ترین آمار صورت‌های مالی شرکت ایران‌خودرو در دوره 6‌ماهه منتهی به 31 شهریورماه امسال نشان می‌دهد این شرکت در دوره مذکور زیان 2‌هزار‌و‌567‌میلیارد تومانی را شناسایی کرده است. بررسی جزئیات صورت‌های مالی‌، نشان می‌دهد خودروهایی که سهم ساخت داخلشان کم است یا به اصطلاح فول سی‌کی‌دی تولید(مونتاژ) می‌شوند، بالاترین زیان را به ایران‌خودرو و سهامداران آن تحمیل کرده‌اند. به طور نمونه در بین خودروهای چینی، خودروی H30 کراس دانگ فنگ پیشتاز این زیان‌آوری بوده است. بنابر آمارهای مذکور، میانگین قیمت تمام‌شده خودروی H30 کراس دانگ فنگ در 6 ماه نخست امسال، طبق یادداشت 3-21 صورت‌های مالی ایران‌خودرو 614 میلیون ریال بوده در حالی که بر اساس همین گزارش، میانگین قیمت فروش این خودرو در همین دوره 420 میلیون ریال اعلام شده که با این روند فروش خودروی مذکور با حاشیه زیان 47درصدی صورت گرفته است. بررسی خالص هزینه‌های توزیع و فروش، عمومی و اداری و همچنین خالص هزینه‌های مالی نسبت به بهای تمام‌شده خودروهای فروخته شده نیز نشان می‌دهد ایران‌خودرو به ازای فروش هر دستگاه خودروی H30 کراس دانگ فنگ 79 میلیون ریال زیان متحمل شده است. به عبارت دیگر هر دستگاه از این خودرو در نهایت 693 میلیون ریال برای ایران‌خودرو هزینه داشته و لذا زیان هر دستگاه از خودروی مذکور برای ایران‌خودرو 273‌میلیون ریال یعنی معادل 65 درصد قیمت تمام‌شده آن بوده و ایران‌خودرو در تولید و عرضه این خودرو عملا یارانه پرداخت می‌کند.
توجه داشته باشیم خودروی مذکور مشمول ضوابط‌ و دستورالعمل قیمت‌گذاری شورای رقابت نیست و چالش‌کمتری برای واقعی‌سازی قیمت تمام شده و فروش دارد. زیان‌آوری این محصول چینی برای ایران‌خودرو، چرایی مونتاژ‌کاری خودروهای خارجی به‌خصوص محصولات چینی برای عرضه به مشتریان به عنوان محصول جدید را در شرایطی به ذهن متبادر می‌سازد که دست‌اندرکاران صنعت خودرو همواره در زمان رونمایی از خودروهای جدید خارجی، بر داخلی‌سازی حداقل ۴۰درصدی قطعات این خودروها تاکید کرده‌اند. این موضوع از جمله الزامات وزارت صنعت در شروع تولید خودروهای مونتاژی است، با این وجود، این الزام ساخت داخل به دلایل نا‌معلومی محقق نشده و وزارت صنعت نیز اقبال یا اصرار چندانی برای تحقق این هدف ندارد. واقعیت آن است که متاسفانه نگاه به بیرون مدیران صنعت خودرو در کنار ضعف مدیریت در حوزه ساخت داخل قطعات، موجب افزایش ارزبری خودروسازان شده و روز به روز سهم بازار قطعه‌سازان داخلی را کاهش داده است، در نتیجه توان مالی قطعه‌سازان به دلیل فراهم نبودن شرایط بهره‌برداری از سرمایه‌گذاری‌های صورت گرفته کاهش یافته و با این روند صنعت قطعه‌سازی ایران رو به نابودی خواهد رفت؛ در حالی که اصولا باید قطعه‌سازان، در حین مذاکرات توسعه محصولات خودروسازان، مشارکت داشته باشند و برای تامین قطعات برنامه‌ریزی کنند.
با توجه به آنچه گفته شد، تحمیل زیان ناشی از تولید و عرضه محصول چینی H30 کراس به ایران خودرو، پرسش‌های بی‌پاسخی را پیش روی دست‌اندرکاران صنعت خودرو قرار داده است. یکی از پرسش‌ها این است که چرا باید خودرویی چینی به صورت کاملا مونتاژ تولید و با  65درصد زیان نسبت به قیمت تمام شده  و 50درصد قیمت بازار عرضه شود؟