قزوین پشت ‌بن‌بست هادی‌آباد

بهناز عبداللهی| قزوین- خبرنگار:


منطقه هادی‌آباد با وجود داشتن همه مختصات یک منطقه حاشیه‌نشین نه تنها در حاشیه نیست، بلکه در بطن شهر قزوین یکی از چالش‌های بزرگ مدیریت شهری است. 
هادی‌آباد یکی از نخستین هسته‌های حاشیه‌نشینی و در نهایت بارزترین جبهه‌ تصرف و ساخت‌وساز و اسکان غیررسمی شهر قزوین است که همه خدمات شهری در بن‌بست‌های تنگ این منطقه مانده است و امروز چالش خدمات‌رسانی در مواقع اضطرار به این نقطه از شهر قزوین مهم‌ترین دغدغه مدیریت بحران در استان است. 

امروز مجموعه‌ نسبتاً بزرگی از پلاک‌های 30 تا 50 متری در کوچه و خیابان‌های ناهمگون و تراکم بالای جمعیت برای متقاضیان بازآفرینی شهری از جمله شهرداری قزوین معضل بزرگی است که این روزها می‌کوشد تا فضای تنفسی برای ورود خدمات به این بافت متراکم باز کند. 
به بهانه راه‌اندازی دفتر تسهیلگری در این بافت توسط شرکت عمران و مسکن‌سازان استان قزوین گفت‌وگویی داشتیم با مهدیه سادات میرناصری مدیرعامل این سازمان که در ادامه می‌خوانید: 


چرا طرح تحول در هادی آباد به ‌بن‌بست رسیده است؟

سال‌ها طرح‌های متفاوتی برای تحول این بافت مسکونی متراکم و فرسوده توسط مدیریت شهری مطرح شد. از بازگشایی معبر گرفته تا نوسازی پلان به پلان منطقه ولی در اجرا به دلیل نداشتن اطلاعات جامع و طرح کاربردی به ‌بن‌بست رسید. در سال 83حتی 20میلیون دلار برای تغییر بافت این منطقه از سوی بانک جهانی مقرر شد که به دلیل نداشتن یک طرح اصولی و جامع این اعتبار از دست رفت.

آیا مقاومت ساکنین برای تغییر در این بافت عامل بازدارنده است یا شکست طرح‌ها قبلی موجب بی اعتباری طرح‌های جدید در بین اهالی شده است؟ 

بی تردید نوسازی و بهسازی بافت‌های فرسوده‌ به‌خودی‌خود مورد اعتراض نیست، مساله از جایی شکل می‌گیرد که ساکنان کنونی این بافت‌ها، اغلب از نوسازی و زیباسازی بی‌بهره می‌مانند. مثلا دراجرای طرح قبلی، ساکنین پلاک‌های تملک شده با قیمت کم ، از واحدهایی جدیدی که مقرر شد درآن‌ها سکونت کنند به دلیل اختلاف قیمت فاحش بهره نبردند و درجاهای دیگر شهر و حتی حاشیه‌ها مجبور به سکونت در فضاهای استیجاری شدند. از طرفی در این منطقه از آن‌جا که روابط نزدیکی بین افراد آن حاکم است، تفکرات آنان بسیار سریع منتقل می‌شود و این موجب مقاومت می‌شود. حالا اگر تجربه تلخی هم در گذشته وجود داشته باشد این مقاومت‌ها چند برابر است.
از سوی دیگر تجمیع پلاک‌های ریزدانه و تبدیل آن‌ها به ساختمان‌های بلندمرتبه نمی‌تواند با فرهنگ و تعبیر این اهالی از منزل شخصی همگونی داشته باشد.

باتوجه به اهمیت منطقه هادی‌آباد از نظر موقعیت قرارگیری به لحاظ فضا و مکان که قلب شهر قزوین از نظر دسترسی محسوب می‌شود در صورت بروز حادثه؛ روند نوسازی و بهسازی شهر توسط این نقطه مختل خواهد شد؛ چه راهکاری برای تسهیل خدمات رسانی در کوتاه مدت و بلند مدت در منطقه دارید؟

راهکارهای متفاوتی از دیرباز در منطقه مطرح شده و حتی در سال 80 برای اجرای طرح ویژه ای در منطقه مشاور انتخاب شد. طرح‌های تشویقی مثل رایگان شدن مجوز ساخت و عوارض همه و همه نتوانسته ساکنین را مجاب به تغییرات اساسی کند.
البته واقفیم که شرایط اقتصادی در منطقه این امکان را که خود اهالی دست به کار شوند سخت می‌کند ولی ورود بخش خصوصی نیز به معنی در حاشیه ماندن جمعیت فعلی ساکن در منطقه است.
به اعتقاد ما هر تغییری در بافت نیازمند بررسی همه زوایا وسبک زندگی محلی است و همین امر کار را سخت و پیچیده می‌کند؛ لذا نیازمند برنامه بلند مدت و هم جانبه دراین منطقه هستیم.

آیا فرسودگی فقط جنبه کالبدی ساختمان را در این منطقه در برمی گیرد؟ چرا در سایر نقاط شهر که دارای بافت فرسوده هستیم این حساسیت کمتر دیده می‌شود؟

خطر فرسودگی به 3 بخش تقسیم می‌شود. فرسودگی کالبدی؛ که جنبه کالبدی ساختمان مد نظر است. برای مثال در هنگام وقوع زلزله کالبد بنا دچار آسیب می‌شود. دوم خطر فرسودگی اقتصادی که نرخ پایین بیکاری و مشاغل مزاحم را شامل می‌شود و در نهایت خطر فرسودگی اجتماعی، اعم از شاخص جرم و طلاق و توانمندی‌های اجتماعی است که در این منطقه هر 3 عامل فرسودگی وجود دارد و همین موضوع را حساس‌تر می‌کند.
در سایر بافت‌های فرسوده شاید فرسودگی کالبدی بیشتر دیده می‌شود که به دلیل شرایط اقتصادی مطلوب توسط خود ساکنین به بهترین شیوه رفع و رجوع می‌شود و نیازی به مداخله مستقیم نیست. موضوعی که در هادی‌آباد غیر ممکن است.

هدف از راه اندازی دفاتر تسهیلگری در این محله چیست و چه خدماتی قرار است دراین قالب به اهالی ارائه شود؟

این دفاتر بیشتر برای نیازسنجی در محلات فعال است و کار اصلی آن‌ها قرار گرفتن در بین مردم و آماده‌سازی فضای محله برای آشنایی با سبک زندگی جدید و تامین نیازهای افراد ساکن محله است که امیدواریم با خروجی دستاوردهای این دفاتر بتوانیم به مدل ایده‌آلی برای تغییرات در این بافت پیچیده شهری دست یا بیم. همچنین در کنار دفاتر تسهیلگری به دلیل ناایمن بودن فضای موجود به دنبال حضور و استقرار تیم‌هایی از دستگاه‌های فرهنگی و اجتماعی هستیم. به همین منظور خانه هلال با هماهنگی جمعیت هلال احمر با هدف ارائه آموزش‌های امدادی راه اندازی شد.

اخیرا ستاد بازآفرینی شهری با اولویت هادی‌آباد و به دستور استاندار در موضوع ورود کرده اند. خروجی این ستاد چه خواهد بود؟

 مشکل محله هادی‌آباد مساله مهمی در شهر به شمار می‌رود و باید ستاد بازآفرینی شهری درباره این محله به عنوان اولویت کاری ستاد باز آفرینی راهکارهای اجرایی ارائه دهد و به آن توجه ویژه‌ای داشته باشد. مباحث کالبدی، اجتماعی، اقتصادی، نبود دسترسی و امکان عبور و مرور بافت، نبود فاضلاب و شبکه آب‌رسانی از مشکلات این محله است که باید با جدیت دراین ستاد مورد توجه قرار گیرد.
ضمن این که برای اجرای طرح بازآفرینی محله هادی‌آباد باید بودجه اختصاص یابد؛ و طراحی و تدوین سند چشم‌انداز هادی‌آباد با همکاری راه و شهرسازی، شهرداری، تعیین تکلیف شده و ورود توسعه‌گران به طرح از ضرورت‌هایی است که باید مورد توجه قرار گیرد.