این محله ...
شیخ هادی محله‌ای آزادی‌خواه
سیدسروش طباطبایی‌پور
اعتبار برخی محله‌ها به در، دیوار، مسجد، مدرسه، موزه و بناهای آن است، اما برخی محله‌ها را مردمان نامی‌اش، سر زبان‌ها انداخته‌اند. محله شیخ هادی در تهران، یکی از این محله‌هاست؛ محله‌ای که به احترام «شیخ هادی نجم‌آبادی»، یکی از علمای مشروطه‌خواه و به‌خاطر مقبره او در این محله به محله شیخ هادی شهرت یافت. در اینجا گشتی در محله شیخ هادی خواهیم زد و از رازها و رمزهایش سر در خواهیم آورد.
شیخ هادی که بود؟
یکی از کسانی که در دوره مشروطه، مردم را با آزادی‌خواهی و اندیشه‌های ضد‌استبدادی آشنا کرد، شیخ هادی نجم‌آبادی بود. زندگی این روحانی بزرگ تنها به زادگاهش در روستای نجم‌آباد محدود نشد و پس از تحصیل علم از علمایی مانند شیخ مرتضی انصاری، صاحب کتاب جواهر به کشور بازگشت و تا آخرین روزهای عمر، برای پیروزی جنبش آزادی‌خواهی مردم ایران تلاش کرد. او بسیار مردمدار و خیرخواه بود و در ساخت برخی از مدارس مدرن رشدیه، بیمارستان‌هایی مثل بیمارستان امیراعلم، تعدادی حمام و دیگر مراکز عمومی نقش داشت.
خانه و مقبره شیخ هادی
برخی معتقدند خانه شیخهادی نجم‌آبادی در خیابان شیخهادی، جایی مابین بن‌بست هما و خیابان عسکر، یکی از سیاسی‌ترین و ممنوع‌ترین سخنان دوران مشروطه را شنیده است. چون زیر سقف این خانه قدیمی، بزرگانی چون
علی اکبر دهخدا، سیدجمال‌الدین اسدآبادی و جهانگیرخان صوراسرافیل رفت‌و‌آمد می‌کردند.
او تا روزهای آخر عمر در همین خانه بود و در سال 1281شمسی، یعنی چند سال قبل از پیروزی انقلاب مشروطه، درگذشت و در همین خانه به خاک سپرده شد. این روزها پس از آنکه از در چوبی این خانه قجری عبور می‌کنی، به اتاق‌هایی با وسعت 140مترمربع می‌رسی که دور یک حیاط مرکزی قرار گرفته‌اند و با طاق‌های گنبدی‌شکل و سقف‌هایی بلند در زمینی به وسعت 500مترمربع همچنان خودنمایی می‌کنند.
خانه مقدم
یکی از بناهای تاریخی و سرحال محله شیخهادی، خانه‌موزه مقدم است؛ خانه‌ای که متعلق به محمدتقی‌خان احتساب‌الملک، یکی از درباریان قاجار است و آن را پسرش، محسن مقدم، بازسازی و تبدیل به موزه کرد. مقدم در اروپا، تاریخ هنر و باستان‌شناسی خوانده و از استادان برجسته دانشگاه تهران بود. او خانه پدری را در محله شیخ هادی بازسازی و به شیوه‌ای هنرمندانه آثار و اشیای تاریخی را در آنجا جمع کرد و برای بازدید در اختیار عموم قرار داد.
مدرسه هدف یعنی هنر، دانش و فرهنگ
یکی از مدارس قدیمی و ریشه‌دار در حوالی شیخ هادی، مدرسه هدف پسران شماره 1بود که به همت احمد بیرشک و گروه فرهنگی هدف در سال 1330شمسی تاسیس شد؛ مدرسه‌ای که هر سال بیش از 1000نفر دانش‌آموز داشت و پس از انقلاب، به مدرسه علامه مجلسی تغییر نام داد. کلاس‌های استاندارد، حیاط بزرگ، آزمایشگاه و کارگاه مجهز، کتابخانه غنی و البته درخت‌های کاج قدیمی، از شاخصه‌های این مدرسه خوشنام بود، اما به اعتراف دانش‌آموزان این مدرسه، کادر مجرب و معلمان دلسوز این مدرسه قدیمی، برگ برنده روزهای درخشان این مرکز آموزشی بود. در اوایل دهه 90شمسی، ساختمان این مدرسه با همه خاطره‌های خوبش تخریب شد و حالا چند سالی است به 2 مدرسه تبدیل شده است.
این روزهایش
محله شیخ هادی، اکنون از شمال به خیابان جمهوری، از شرق به خیابان حافظ، از غرب به خیابان ولیعصر و از جنوب به خیابان امام خمینی محدود می‌شود، اما در گذشته، جنوبی‌ترین بخش آن، به خیابان ابوسعید هم می‌رسید. این محله قدیمی، همراه با مغازه‌ها، کوچه‌ها و مردمان باصفایش، حالا یکی از محله‌های اصیل تهران است.
