بالا دست برنج می‌کارند؛‌پایین دست تشنگی درو می‌کنند

وحید استرون/ خبرنگار:

  خشکسالی‌ برای مردم استان فارس در چند سال اخیر واژه‌ای آشناست.

زیر ضرب خشکسالی، بسیاری از زمین‌های حاصلخیز استان از مدت‌ها پیش خالی از کشت و کار شده است؛ زمین‌هایی که روزگاری شالیزار بود یا یکی از پهنه‌های تولید گندم کشور، حالا به حال خود رها شده‌اند.

گواه این صحبت در اظهار نظر فرماندار شهرستان جهرم هم دیده می‌شود.

او گفته بود: یک چاه به عمق 520 متر برای استخراج آب آشامیدنی در جهرم حفر شد. به نظر می‌رسد این چاه عمیق‌ترین چاه آب آشامیدنی کشور باشد. شاید تا چند روز آینده خبر حفر چاه‌های یک کیلومتری هم از این شهرستان به گوش برسد؛ چاه‌هایی که نه برای زمین‌های کشاورزی بلکه برای تداوم حیات و خالی نشدن روستاها از سکنه حفر می‌شوند.

زغفران و گلرنگ بکارید

حالا سوال اینجاست که چطور می‌توان زمین‌های کشاورزی و حاصلخیز فارس را از نابودی نجات داد و جلوی خالی از سکنه شدن روستاها را گرفت؟

سوال مهمی که مدیرکل جهاد کشاورزی فارس این گونه به آن پاسخ می‌دهد: برخی کشاورزان در استان به کشت دیم روی آورده‌‌اند یا با کشت گیاهانی چون گلرنگ و زعفران که به آب کمتری نیاز دارند، سعی می‌کنند زندگی خود را با کشاورزی ادامه دهند. سال گذشته حدود 14 هزار هکتار زمین زیر کشت گیاهان دارویی رفت و امسال این میزان تا 20 هزار هکتار هم رسیده است.

محمد مهدی قاسمی توضیح می‌دهد: استان در گذشته 2/3 میلیون هکتار اراضی مستعد کشت داشت که به دلیل کمبود آب، امروز فقط 2/1 میلیون هکتار آن زیر کشت است. در سال‌های اخیر هم 150 هزار هکتار زمین در مناطق مختلف از جمله آبخور در شهرستان درودزن بدون استفاده باقی مانده است.

 گفتیم چاه غیرمجاز نزنید

مهدی فرهانی یکی از کشاورزان شهرستان درودزن است که می‌گوید: شغل اجدادی ما کشاورزی است. آرزو داشتم فرزندم هم کشاورز شود، اما یک سال است رنگ زمینم را ندیده‌ام. یعنی جرات نمی‌کنم به سراغ آن بروم و زمینی را که سال‌ها منبع درآمد خانواده‌ام بود این طور پر از خار و ریگ بیابان ببینم.

او می‌افزاید: ما با زمین زندگی می‌کنیم، اما بی‌آبی زمین‌های ما را از بین برد. صدها بار گفتیم چاه عمیق بدون مجوز نزنید و اهالی روستا دائما به جهاد کشاورزی گزارش می‌دادند که فلان کشاورز چاه غیرمجاز زده است، اما گوش کسی بدهکار نبود.

 البته فقط دولت مقصر نیست. هنوز در روستاهای بالادست که دسترسی به آب رودخانه دارند برنج کشت می‌شود و شالیزار دارند، اما آب به مناطق ما نمی‌رسد.

اگر اینطور بماند، مجبوریم کوچ کنیم. کامران کاظمی هم یکی از کشاورزان جهرمی است که درباره بیکاری خود می‌گوید: تا چند سال پیش وضع کشاورزی خوب بود و به غیر از زمین‌های خودمان، زمین اجاره می‌کردیم. حالا 2-3 سالی است بیکار هستیم و حتی کشت دیم گندم هم پاسخگو نیست و خالی گذاشتن زمین صرف بیشتری دارد.

او ادامه می‌دهد: مسئولان به ما کشت‌های گلخانه‌ای و گیاهان دارویی را توصیه می‌کنند، اما ما هزینه درست کردن گلخانه را نداریم.

کشت زعفران را بلد نیستیم و نمی‌دانیم آیا بازاری برای این گیاهان هست یا نه؟  علیرضا صحراییان، معاون استاندار فارس و فرماندار ویژه جهرم، هم نظری مشابه این کشاورز دارد. از او دلایل کم‌آبی و نابودی کشاورزی را وجود 2 هزار و 700 چاه غیرمجاز در این شهرستان می‌داند که معادل چاه‌های غیرمجاز 6 استان کشور است.

معاون حفاظت و بهره‌برداری سازمان آب منطقه‌ای فارس هم با اشاره به برداشت 80 درصد منابع آب تجدیدپذیر در جهرم می‌گوید: از 120 چاه صنعتی در جهرم 100 برابر حد مجاز برداشت می‌شود.

2 سد بی‌استفاده

این گلایه‌ها در شرایطی مطرح می‌شود که چند روز پیش استاندار فارس از 2 سد کوار و درودزن در این استان خبر داد که با وجود آبگیری به دلیل نداشتن خط انتقال، امکان استفاده از آب آنها وجود ندارد. این در حالی است که آب ذخیره شده پشت این سدها شاید بتواند گره کور کشاورزی در استان را باز کند.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای فارس در این باره به همشهری می‌گوید: بیشترین مشکل کم‌آبی و زمین‌های بدون استفاده در حوزه شبکه‌های آبرسانی شهرستان درودزن است. البته بخشی از خط آب تحت فشار سد درودزن برای آشامیدن و صنعت منطقه استفاده می‌شود، اما اراضی وسیعی که مدام زیر کشت بودند این روزها بدون آب مانده‌اند.

حمیدرضا دهقانی درباره وضع 2 سد فارس می‌افزاید: سد کوار یک سد مخزنی است تا بتواند سیلاب‌ها را کنترل و با توجه به کیفیت آب، نیازهای منطقه را برای آشامیدن تامین کند.

اراضی‌ای که از این رودخانه آب می‌گرفتند همچنان به کار خود ادامه می‌دهند و مشکل اصلی مربوط به سد درودزن است،‌ زیرا ورودی‌های این سد به کمترین میزان از روز آبگیری سد رسیده است.