تیتر یک
درهای باز و بسته !
لیلی خرسند
ورود زنان به استادیوم‌های فوتبال برای همیشه آزاد شده، یا بازی ایران – بولیوی نخستین و آخرین بازی‌ای بود که این اجازه صادر شد؟ این آزادی برای همه است یا فقط یک عده خاص؟ این حضور نمایشی بود برای اینکه فدراسیون فوتبال مراجع بالادستی نظیر فیفا را راضی نگه دارد یا جامعه حاضر شده، بعد از سال‌ها حقی را که زنان به‌دنبالش بودند، به آنها بدهد؟ و از همه مهم‌تر این ورود هنوز مخالفانی دارد یا همه قبول کرده‌اند که عده‌ای از زنان علاقه‌مند می‌توانند برای تماشای بازی فوتبال به ورزشگاه‌ها بروند؟ این حق فقط برای زنان تهرانی که ورزشگاه آزادی را دارند قائل شده یا زنان در شهرهای دیگر هم می‌توانند به استادیوم‌های شهر خودشان بروند؟
عصر چهارشنبه نزدیک به 100زن در ورزشگاه آزادی و در جایگاه ویژه بازی را تماشا کردند. ساعت سه عصر به این زنان اعلام شده بود که اجازه بازی برایشان صادر شده است. آنها در روز بارانی و ترافیک سنگین شهر تهران سه‌ساعت فرصت داشتند خودشان را به مهمانسرای تیم ملی در هتل المپیک آزادی برسانند. غیراز این تعداد زنان دیگری هم به ورزشگاه رفته بودند؛ زنانی که متقاضی اصلی تماشای بازی بودند، آنهایی که هرازگاهی با رنگ و موی مصنوعی و با ترس از لو رفتن 90دقیقه مضطربانه بازی تیم محبوبشان را می‌بینند، یا زنانی که جرأت یا علاقه به مخفی کردن هویتشان ندارند و در هر بازی مصرانه پشت میله‌های آزادی به امید باز شدن در می‌مانند ولی به جای ورزشگاه سر از بازداشتگاه و ون‌های نیروهای انتظامی درمی‌آورند. این زنان عصر چهارشنبه هم پشت در ماندند. در کنار هیاهویی که برای ورود زنان به استادیوم به پا شده بود، موجی از اعتراض هم برای ممنوع بودن تماشای بازی برای عموم زنان به راه افتاد. در کنار بازتاب جهانی حضور زنان ایرانی در استادیوم‌های فوتبال که حتی به نشریه مارکا هم رسید، توئیتر و اینستاگرام و تلگرام پر بود از انتقاداتی که فدراسیون فوتبال دیگر مراجع برای گزینش زنان تماشاگر داشتند.
حضور چهارشنبه زنان در آزادی از ماه‌های قبل استارت خورده بود؛ از اسفند و زمان حضور اینفانتینو، رئیس فیفا در تهران و در استادیوم آزادی برای تماشای بازی دربی. گفته می‌شد که یکی از دلایلی که مرد اول فدراسیون جهانی را به ایران کشاند، ممنوعیت حضور زنان در استادیوم‌هاست. واقعیت همین بود، چرا که بعد از آن، اینفانتینو در نامه‌های پی‌درپی، پیگیر موضوع بود. وعده فدراسیون این بود که با شروع فصل جدید لیگ، زنان هم می‌توانند به استادیوم بروند. راضی کردن فیفا از یک طرف و راضی نگه داشتن مخالفان ورود زنان به استادیوم در داخل ایران کار فدراسیون فوتبال، وزارت ورزش و...را سخت کرد. الگوی آنها فدراسیون والیبال و بسکتبال بودند که با همین مشکل مواجه شده بودند؛ حضور کنترل‌شده زنان به استادیوم. فدراسیون فوتبال تعداد مشخصی از زنان، افراد خانواده بازیکنان فوتبال، مربیان و بازیکنان تیم‌های ملی فوتبال و فوتسال زنان و تعدادی از خبرنگاران را چهارشنبه به استادیوم برد. این اتفاق برای عده‌ای هنوز قابل پذیرش نیست؛ همین که تلویزیون ایران حاضر نشد تصویری از زنان را حین برگزاری بازی پخش کند. فدراسیون فوتبال منتقدان دیگری هم دارد؛ کسانی که می‌گویند این حضور فقط یک اقدام فرمالیته بوده تا فیفا قانع شود. کسانی که فدراسیون را به رفتار تبعیض‌آمیز متهم می‌کنند و خود زنانی هم که این بازی را تماشا کرده‌اند با هجوم انتقادات بخشی از افراد جامعه روبه‌رو شده‌اند؛ آنها می‌گویند این زنان چطور می‌توانند راحت وارد استادیوم شوند درحالی‌که عده‌ای دیگر از زنان و دختران پشت درهای بسته اشک می‌ریختند و با فریادهای مأموران نیروی انتظامی تحقیر می‌شدند، هرچند نفیسه روشن هنرپیشه سینما می‌گوید: همه زنانی که پشت در مانده بودند وارد استادیوم شدند و همراه بقیه بازی را تماشا کردند.
به‌نظر نمی‌رسد این بازی آخرین بازی‌ای باشد که زنان به تماشای آن نشستند. از همان چهارشنبه زمزمه این بود که در بازی برگشت پرسپولیس و السد در لیگ قهرمانان آسیا باز هم به زنان اجازه ورود داده می‌شود. گمانه‌زنی‌ها این است که شاید این اجازه فقط برای بازیهای بین‌المللی صادر شده بود، اما نزدیکان به فدراسیون می‌گویند اینطور نیست. فیفا نظارت شدیدی روی بازی‌هایی که در ایران برگزار می‌شود، دارد و مصر است که در بازیهای داخلی هم زنان باید وارد ورزشگاه شوند. اما فدراسیون می‌تواند تماشاگران زن در استادیوم را حفظ کند؟ به‌نظر می‌رسد کار سختی دارد چرا که مخالفت‌ها هنوز ادامه دارد.
سیاووشی: حداقل اتفاق این بود که کسی بازداشت نشد
طیبه سیاووشی با منتقدانی که می‌گویند فدراسیون فوتبال چرا فقط به افراد خاص اجازه ورود به استادیوم را داده است، موافق نیست. نماینده تهران در مجلس می‌گوید: «اگر از نظر بحث حقوقی و اجتماعی به این قضیه ورود کنیم، نمی‌توانیم بگوییم این حضور، اتفاق ایده‌آلی بود ولی با توجه به شرایط موجود باید بگوییم این اتفاق، اتفاق خوبی است.»
نماینده تهران در مجلس از دو نظر این اتفاق را تأیید می‌کند: «هر بار بازی فوتبالی شروع می‌شود من خودم باید تلاش کنم تا عده‌ای از زنان از مراکز نیروی انتظامی به دامن خانواده‌هایشان برگردند. همین که در این بازی کسی دستگیر نشد، اتفاق حداقلی است. دومین موضوع این است که فرصتی فراهم شد تا تعدادی از زنان وارد ورزشگاه شوند. این مهم است که بالاخره همه زنان پشت در نماندند. اینکه حق همه ورود به ورزشگاه است، قابل فراموش شدن نیست.»
سیاووشی امیدوار است اتفاقی که در والیبال و بسکتبال افتاد، در فوتبال هم تکرار شود: «در این دورشته هم ابتدا به همه اجازه داده نشد به سالن بروند. تماشاگران این دو رشته هم سختی‌های زیادی را برای ورود به سالن‌ها پشت سر گذاشتند. اما در بازیهای اخیر در والیبال نزدیک به هشتصد، نهصد نفر در سالن بودند. در بسکتبال هم تعداد تماشاگران زن و مرد برابری می‌کرد. این فرصت ایجاد شده و قدم به قدم باید مشکل حل شود. تجربه این 40سال نشان داده که در بعضی از خواست‌های اجتماعی نمی‌شود با سرعت حرکت کرد و باید قدم به قدم جلو رفت.»
سیاووشی معتقد است این ممنوعیت هزینه‌های بین‌المللی سنگینی در پی داشته: «این که در هر بازی تعدادی زن پشت در استادیوم می‌مانند و تعدادی از آنها هم دستگیر می‌شوند، بازتاب‌هایی را در جوامع بین‌المللی داشته و برای آنها هزینه‌هایی داده شده، درحالی‌که این مسائل حتی در جوامع اسلامی هم حل شده است. ما از این فرصت رسمی و مدیریت شده می‌توانیم برای تفریح سالم استفاده کنیم.»
با وجود مخالفت‌هایی که شده، سیاووشی مطمئن است که این ورود ادامه‌دار خواهد بود: «همه مسئولان وزارت ورزش در تلاش هستند که این امر محقق شود. حداقل همه زیرساخت‌ها برای ورود زنان آماده شده است. مسیر ورود و خروج زنان از مردان جدا شده، برای آنها سرویس‌های بهداشتی هم آماده کرده‌اند. با این شرایط امکان ادامه‌دار شدن این حضور وجود دارد.»
نفیسه روشن: ورزشگاه امن‌تر از خیابان بود
نفسیه روشن تنها بازیگری است که چهارشنبه شب بازی ایران- بولیوی را از نزدیک دید. این نخستین تجربه تماشای فوتبال برای او بوده و از این تجربه هیجان‌زده است. روشن مثل خیلی از زنان دیگر هنوز نتوانسته به جواب این سؤال برسد که چرا این همه سال این فرصت از زنان گرفته شده بود:
شما از خانواده فوتبال نیستید، چطور با خبر شدید که تعداد محدودی از زنان می‌توانند برای تماشای بازی به استادیوم بروند؟
از طریق یکی از دوستانم باخبر شدم. او همسر یکی از بازیکنان است. از من دعوت کرد تا برای تماشای بازی بروم. ساعت سه بعدازظهر بود که گفت می‌توانیم برویم. من هم رفتم. واقعا متأسف شدم که به‌عنوان یک زن ایرانی برای نخستین بار بود که می‌توانستم برای تماشای فوتبال وارد ورزشگاه شوم. من دلم می‌خواست به‌عنوان یک زن عادی به ورزشگاه بروم تا ببینم آنجا کجاست و چیست که حضور در آنجا را برای ما منع کرده‌اند، این حق را از من و دیگر زنان این کشور گرفته‌اند. هر چیزی را که منع کنند، برای داشتنش حریص‌تر می‌شویم. در حالی اگر فرهنگسازی شده بود، الان تماشای فوتبال یک اتفاق عادی و یک تفریح سالم برای همه علاقه‌مندان بود.
کسانی که خیلی علاقه داشتند بازی را ببینند چهارشنبه پشت در ماندند. شما آنها را دیدید؟
به خاطر باران و ترافیکی که شده بود از ساعت 4راه افتادیم و نزدیک به شش و نیم رسیدیم. خیلی دیر خبر داده بودند ولی وقتی ما رسیدیم تعداد زیادی از زنان و دختران پشت در بودند و انتظار ورود داشتند.
انتقاداتی به شما و کسان دیگری که داخل بوده‌اند، شده. اینکه شما خاص بودید و این تبعیض قابل‌قبول نیست.
اتفاقا من از صبح صفحات بی‌در و پیکر زیادی را دیده‌ام که به ما لقب افراد خاص را داده‌اند. ما واقعا خاص نبودیم. همه آنهایی هم که پشت در مانده بودند وارد ورزشگاه شدند.
مطمئن هستید؟ ویدئوهایی که منتشر شده نشان می‌دهد آنها پشت در مانده‌اند.
موقع ورود من به داخل سه دختر بودند که با من صحبت کردند. گفتند که کاش آنها هم می‌توانستند بیایند داخل. بعد از چند دقیقه که گفتند همه را راه داده‌اند اتفاقا همان سه دختر را دیدم، پیش ما نشسته بودند.
جو ورزشگاه چطور بود، همان جای وحشتناکی بود که می‌گفتند؟
نه اصلا و ابدا. من نه فحشی شنیدم نه اذیت شدم. این تصویری است که بقیه به ما داده‌اند.
موقع ورود استرس نداشتید؟
چرا داشتم. می‌ترسیدم. ما از دم در با تیم هماهنگ‌شده وارد شدیم. نه برخورد بدی دیدیم، نه حرف زشتی شنیدیم. کسی هم به ما متلک نیانداخت. استادیوم از خیابان برای ما امن‌تر بود. ورزش مقدس است و جایی هم که ورزش انجام می‌شود، مقدس است. ائمه ما همه ورزش می‌کرده‌اند، اگر ما هم مسلمان هستیم این نباید برای ما وجود داشته باشد، چون قرار نیست در یک جای مقدس اتفاق بدی بیفتد.
مشکلی برای استفاده از سرویس‌های بهداشتی نداشتید؟ یکی از بهانه‌های همیشگی این بوده که زیرساخت‌ها برای ورود زنان آماده نیست.
مشکلی نبود. هرکس می‌خواست آب و خوراکی هم می‌توانست بخرد. حتی زنان بعد از بازی جایگاهی را که نشسته بودند، تمیز کردند. این خودش فرهنگسازی است. موقع ورود و خروج هم امنیت کامل داشتیم.
برای بار دوم هم حاضرید به ورزشگاه بروید؟
چرا نروم. این بازی نشان داد که اگر بخواهند می‌توانند همه‌‌چیز را برای ورود زنان فراهم و امنیت را برای آنها تامین کنند.
دادستان کل کشور: برخورد می‌کنیم
دیروز حجت‌الاسلام محمد جعفر منتظری، دادستان کل کشور علیه کسانی که اجازه داده‌اند تا زنان وارد استادیوم شوند، موضع تندی گرفت: «حضور زنان در ورزشگاه‌ها و تماشای بازی از نظر ما یک آسیب است چرا که زمینه گناه بانوان فراهم شده و این امر شایسته نظام جمهوری اسلامی نیست و باید با کسانی که به‌دنبال شکست حریم‌ها و حرمت‌ها هستند برخورد کرد.»
