6 دقیقه‌ای که جهان را شوکه کرد
روایت قتل جمال خاشقجی از عصر روز دوشنبه، 19شهریورماه آغاز می‌شود؛ زمانی که هواپیمای او در فرودگاه آتاتورک بر زمین نشست تا سفری کوتاه را به استانبول شروع کند. هدف خاشقجی از این سفر، علاوه بر مشارکت و سخنرانی در نشستی فرهنگی، انجام آخرین اقدامات اداری و قانونی برای ازدواج با خدیجه چنگی، نویسنده و محقق ترکی در حوزه جهان عرب و به‌طور مشخص سلطنت عمان بود؛ محققی که گفته می‌شود خواهر یکی از چهره‌های نزدیک به رجب طیب اردوغان است. ازجمله این اقدامات قانونی، تهیه سندی دال بر جدایی خاشقجی از همسر اول وی بود که در عربستان زندگی می‌کند. خاشقجی پیش از این برای تکمیل اسناد و مدارک مورد نظر به سفارت عربستان در واشنگتن مراجعه کرده بود اما مسئولان سعودی براساس علتی که مشخص نیست، از او خواسته بودند مدارک خود را با مراجعه به کنسولگری این کشور در استانبول تکمیل کند. حتی درخواست خاشقجی برای حضور وکیلی به نیابت از او در کنسولگری استانبول نیز مورد پذیرش قرار نگرفت و به این ترتیب، خاشقجی سرانجام راهی ترکیه شد.
بعد از ورود به ترکیه، جمال خاشقجی طی 10روز اول مراسم نامزدی با خدیجه چنگی را برگزار کرده و خانه‌ای در استانبول خریداری می‌کند. نخستین مراجعه او به کنسولگری سعودی نیز در همین 10روز صورت می‌گیرد. به گفته خدیجه چنگی، مسئولان کنسولگری سعودی در جریان این مراجعه، مدارک مورد نظر را شخصا از خاشقجی دریافت کرده و از او می‌خواهند برای دریافت سند نهایی، روز جمعه 6 مهرماه مجددا به کنسولگری مراجعه کند؛ اگرچه این بار هم خبری از سند نهایی نیست و در روز جمعه، بعد از یک ساعت انتظار در کنسولگری به خاشقجی گفته می‌شود که سند همچنان آماده نیست و باید در زمان دیگری برای دریافت آن مراجعه کند.
خاشقجی فردای آن روز استانبول را به مقصد لندن برای سخنرانی در نشست «آینده صلح» ترک کرد؛ نشستی که به مناسبت بیست و پنجمین سالگرد انعقاد پیمان اسلو برگزار شده بود. او از لندن بار دیگر با کنسولگری سعودی در استانبول تماس گرفته و پیگیر وضعیت پرونده خود شد؛ پرونده‌ای که به طرز نامتعارفی طولانی شده بود. به گفته خدیجه چنگی، خاشقجی در این مرحله نسبت به رفتار کنسولگری ابراز شک و تردید کرده است. با وجود این، مسئول کنسولگری اطلاع می‌دهد که کار پرونده خاشقجی خاتمه یافته و از او می‌خواهد برای آخرینبار، در ساعت 13:30 بعدازظهر روز سه‌شنبه، 10مهرماه برای دریافت سند به کنسولگری مراجعه کند. به این ترتیب خاشقجی روز دوشنبه، 9مهرماه، سفر بی‌پایان خود به استانبول را آغاز کرد، درحالی‌که براساس اسناد موجود، بلیتی را برای روز چهارشنبه 25مهرماه(امروز)، از استانبول به مقصد واشنگتن رزرو کرده بود؛ پروازی که البته هیچ‌گاه به آن نرسید.
تشدید حملات علیه بن‌سلمان در آمریکا
درحالی‌که تحقیقات قانونی ترکیه در پرونده جمال خاشقجی با سرعتی که برای بسیاری از رسانه‌ها کند به‌نظر می‌رسد ادامه دارد، حجم فشارها علیه ولیعهد عربستان سعودی از سطح رسانه‌های غربی به سیاستمداران این کشورها ارتقا یافته است. در تازه‌ترین مواضع، سناتور جمهوریخواه، لیندزی گراهام در مصاحبه با فاکس نیوز گفت: این یارو (محمد بن‌سلمان) باید برود، قتل روزنامه‌نگار سعودی پای او نوشته شده و دیگر نمی‌تواند رهبری بین‌المللی باشد، من شخصا دیگر هیچ تعاملی با عربستان سعودی تا زمانی که او در قدرت باشد نخواهم داشت. از سوی دیگر، سامانتا پاور، سفیر سابق آمریکا در سازمان ملل نیز گفت: این ادعا که خاشقجی بدون اطلاع محمد بن‌سلمان به قتل رسیده مضحک است. این در حالی است که نیویورک‌تایمز، به نقل از منابعی در آمریکا مدعی شد خالد بن‌سلمان، برادر ولیعهد دیگر با عنوان سفیر عربستان به واشنگتن بر نخواهد گشت.
از سوی دیگر آسوشیتدپرس به نقل از منابعی در ترکیه خبر داد که پلیس این کشور در جریان بازرسی از کنسولگری ترکیه به نشانه‌هایی از قتل جمال خاشقجی در آن ساختمان دست یافته است. این در حالی است که قرار است در ادامه تحقیقات، پلیس ترکیه منزل محمد العتیبه، سرکنسول سعودی در استانبول را نیز بازرسی کند؛ محلی که گفته می‌شود ممکن است جنازه یا بخش‌هایی از جنازه خاشقجی به آنجا منتقل شده باشد. اما خبری که بسیاری از رسانه‌ها را در شوک فرو برد، خروج سرکنسول سعودی از ترکیه، آن هم ساعاتی قبل از ورود پلیس ترکیه به خانه‌اش بوده است.
تمام اینها در حالی است که به گفته سی‌ان‌ان، عربستان سعودی برای پذیرش قتل خاشقجی، با روایتی متفاوت از آنچه در رسانه‌ها خوانده‌ایم آماده می‌شود. براساس این روایت، عربستان تلاش می‌کند قتل خاشقجی را غیرعمد و همچنین بدون اطلاع ولیعهد این کشور جلوه دهد و بعد از آن عاملان این جنایت و برخی مسئولان رده دوم در ریاض را مجازات کند. در این زمینه، پایگاه اینترنتی ایلاف اعلام کرد: عربستان به‌زودی شهروندان این کشور که همزمان با ربایش خاشقجی در استانبول بوده‌اند و اسامی آنها در رسانه‌های ترکیه منتشر شده است را برای بازجویی احضار خواهد کرد. با وجود این همچنین تلاش‌های دولت ترامپ برای مهار بحران خاشقجی ادامه دارد. در این زمینه، روز گذشته مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا وارد ریاض شده و با پادشاه و ولیعهد عربستان سعودی دیدار کرد. وی همچنین قرار است در ادامه برای بررسی‌های بیشتر راهی ترکیه شود.
«پیام برای همه روشن است، هر فعالیتی از هر نوعی باید در چارچوب حاکمیت باشد و هرگز جایی برای صدای مستقل یا مخالف نیست. آیا راه دیگری برای ما وجود ندارد؟ آیا بر ماست که بین سینما و حقوق شهروندی‌مان یکی را انتخاب کنیم؟ آیا باید حتما آرای ما محدود به تصمیمات رهبرمان و دیدگاه‌های او نسبت به آینده باشد تا اجازه زندگی آزادانه داشته باشیم؟ به من گفته شد باید اصلاحات اجتماعی را قبول کنم (اصلاحاتی که همواره خواهان آن بوده‌ام) اما در موضوعات دیگر ساکت بمانم، موضوعاتی نظیر باتلاق جنگ یمن، اصلاحات اقتصادی که با شتاب نادرست انجام می‌شود، محاصره قطر، ائتلاف با اسرائیل برای رویارویی با ایران، زندانی‌کردن ده‌ها تن از متفکران و علمای دینی سعودی در سال گذشته و... . این انتخابی است که هر روز صبح، از ماه ژوئیه سال گذشته با آن از خواب بیدار می‌شوم، زمانی که عربستان را برای آخرینبار ترک کردم، بعد از آنکه حکومت، من را برای ۶ ماه ساکت کرده بود»
یادداشت خاشقجی در واشنگتن‌پست با عنوان «اکنون مصلحین در عربستان با انتخاب ترسناکی روبه‌رو هستند» 31 اردیبهشت 97
در همینه زمینه :
