آغاز دور جدید عرضه‌های اولیه در بازار سهام

بالاخره با یک تأخیر طولانی دور تازه‌ای از عرضه اولیه سهام در بورس آغاز شد.
به گزارش همشهری، چند هفته پیش که بازار سهام مدام در حال رشد بود و به‌دلیل افزایش شدید حجم تقاضا، سهام بسیاری از شرکت‌های بورس اصطلاحا قفل شده بود، بسیاری از کارشناسان اعلام کردند برای ایجاد تعادل در بازار بهتر است سهام شرکت‌های جدید در بورس عرضه شود تا بخشی از تقاضا به سمت خرید سهام شرکت‌های تازه‌وارد هدایت شود. استدلال تحلیلگران این بود که افزایش تقاضا در بورس تحت‌تأثیر ورود نقدینگی عظیم منجر به رشد سریع قیمت‌ها می‌شود و بازار را با یک صعود زودرس مواجه می‌کند؛ با این حال در آن دوره هیچ عرضه‌ای در بورس انجام نشد و مطابق معمول عرضه‌های اولیه به دوره نزول موکول شد. این رویه سال‌هاست در بورس تکرار می‌شود و تاکنون اقدام قابل توجهی برای حل این مشکل انجام نشده است. بخشی از این موضوع به مراحل اداری و بوروکراسی طولانی روند پذیرش، درج و عرضه بازمی‌گردد که منجر شده است شرکت‌های تازه‌وارد برای ورود به بورس بین یک تا 3سال در صف پذیرش و عرضه قرار بگیرند.
این در حالی است که چند هفته پیش که حجم تقاضا برای خرید سهام حتی در برخی روز‌ها به 60برابر تقاضا رسیده و فرصت کمیابی برای انجام عرضه‌های اولیه در بورس ایجاد شده بود، سهام قابل توجهی عرضه نشد تا مانع از بلوغ زودرس شاخص بورس شود. با این حال از این هفته و همزمان با آغاز دوره نزولی بورس که از هفته قبل آغاز شده، قرار است سهام 2شرکت جدید یکی در بورس و دیگری در فرابورس عرضه شود.

اهمیت زمان در عرضه‌های اولیه

از نظر ادبیات مالی عرضه‌های اولیه محرکی برای توسعه بازار سهام و همینطور ایجاد تعادل در معاملات است؛ به این ترتیب که می‌تواند منجر به پویایی و حتی رشد ارزش پایه بازار سهام شود. با این حال مطابق با ادبیات مالی، در عرضه‌های اولیه باید به عنصر زمان هم دقت شود، با این استدلال بسیاری از فعالان بازار سهام از خرداد‌ماه امسال که روند ورود نقدینگی به بورس شتاب گرفت و منجر به رشد شاخص‌ها شد، در انتظار عرضه سهام شرکت‌های جدید بودند، چراکه حجم تقاضا در بورس به‌قدری افزایش یافته بود که باعث قفل‌شدن معاملات سهام بسیاری از شرکت‌ها شده بود. 
در چنین شرایطی از هفته قبل و همزمان با آغاز روند نزولی بورس شرایط تغییر کرد و سهام شرکت‌های بورس این‌بار در صف‌های فروش قفل شده‌اند؛ به‌طوری که بسیاری از سهامداران به‌دلیل تشکیل صف‌های طولانی فروش قادر به فروش سهام خود نیستند و این همان اتفاقی است که چند هفته قبل به شکل دیگری و با تشکیل صف‌های خرید افتاده بود. بخش زیادی از این مشکل به نبودن بازارگردان‌ها در بورس بازمی‌گردد که در طول سال‌های گذشته تلاش چندانی برای توسعه آنها انجام نشده است. بازارگردان‌ها شرکت‌هایی هستند که در اغلب بورس‌های دنیا در زمان‌های صعود یا نزول، قفل‌های خرید و فروش سهام را باز می‌کنند و منجر به بروز تعادل در بازار می‌شوند. در چنین شرایطی و در فقدان بازارگردان‌ها بسیاری از تحلیلگران هشدار داده بودند چنانچه سهام شرکت‌های جدید در بازار عرضه نشود، بازار سهام دچار یک ناترازی خواهد شد و از تعادل خارج می‌شود. این پیش‌بینی تحلیلگران بالاخره هفته قبل به وقوع پیوست و شاخص بورس با یک صعود زودرس وارد روند نزولی شد و صف‌های سنگینی این‌بار برای فروش سهام تشکیل شد. با بروز چنین تحولاتی در بازار قرار است از هفته جاری چند عرضه اولیه در بورس انجام و این رویه در هفته‌های بعد دنبال شود.
فعالان بازار همچنین انتظار دارند روند ورود شرکت‌های جدید به بورس شتاب بیشتری بگیرد، چراکه از نظر آماری تعداد شرکت‌های بورس که نزدیک به 326شرکت برآورد می‌شود در مقایسه با بسیاری از کشور‌های دیگر رقم قابل‌قبولی نیست و حتی فعالان بازار سرمایه تعداد شرکت‌های قابل سرمایه‌گذاری در بورس تهران که از نظر بنیادی ظرفیت‌های قابل‌قبولی دارند را کمتر از 50شرکت ارزیابی می‌کنند. به‌نظر می‌رسد این پتانسیل وجود دارد که تعداد شرکت‌های بورس دست‌کم به 500 و در طولانی مدت به 1000شرکت برسد.

دور جدید عرضه‌های اولیه

به‌دنبال افزایش درخواست‌ها برای انجام عرضه‌های اولیه در بازار سهام قرار است در دور جدید عرضه‌های اولیه، سهام 2شرکت در بورس و فرابورس از روز دوشنبه هفته جاری فروخته شود. 
در نخستین عرضه قرار است 10درصد از سهام شرکت ملی کشت و صنعت و دامپروری پارس در بورس تهران و 10درصد از سهام شرکت داروسازی آوه سینا با سرمایه 35میلیارد تومانی معادل 35میلیون سهم در همان روز در فرابورس عرضه شود. همچنین قرار است در ‌ماه‌های آینده عرضه‌های بیشتری در فرابورس انجام شود. در همین رابطه مهدی علم‌الهدی معاون پذیرش و ناشران فرابورس با تشریح تازه‌ترین وضعیت پذیرش شرکت‌ها و عرضه‌های اولیه در فرابورس از وضعیت چند شرکت آماده عرضه در فرابورس خبر داد و گفت: شرکت مادیران، اصفهان‌کشت، بیمه معلم و دشت خرمده از جمله شرکت‌هایی هستند که به‌زودی عرضه می‌شوند.
همچنین سارا اخلاقی مدیر پذیرش فرابورس ایران با بیان اینکه در میان شرکت‌های متقاضی پذیرش شاهد صنایع جدیدی هستیم که تاکنون مشابه آن در بازار سرمایه وجود نداشته است، گفت: از صنایع جدیدالورود می‌توان به صنایع تولید پارکینگ‌های مکانیزه، کترینگ غذایی، تکثیر و پرورش انواع آبزیان، مرغداری، سوخت‌رسانی هواپیما، خدمات شهرداری و اداره شهرک‌های صنعتی اشاره کرد. به گفته اخلاقی همچنین در حوزه دانش‌بنیان، شرکت‌های دانش‌بنیانی ازجمله گلدنت، توفیق‌دارو و رایان هم‌افزا فرابورس ایران را به‌عنوان درگاه ورود به بازار سرمایه انتخاب کرده‌اند. 

مقایسه بورس تهران با بورس‌های جهان

مطابق آمار ارائه‌شده از سوی فدراسیون جهانی بورس‌ها هم‌اکنون 82بورس در سراسر دنیا فعالیت می‌کنند که جریان اصلی مبادلات مالی دنیا را در اختیار دارند. مطابق همین آمار هم‌اکنون سهام 45هزار شرکت در این بورس‌ها دادوستد می‌شود و سهم بورس تهران از این تعداد با 326شرکت کمتر از یک‌درصد است؛ درصورتی که به‌نظر می‌رسد این ظرفیت وجود دارد که تعداد شرکت‌های بورس در کوتاه‌مدت دست‌کم به 500شرکت و در بلندمدت به بیش از 1000شرکت افزایش یابد. هم‌اکنون بورس هند با پذیرش 5هزار و 68شرکت بزرگ‌ترین بورس دنیا از نظر تعداد شرکت‌های عضو است. همچنین گروه مالی ژاپن با 3هزار و 636شرکت و بورس کانادا با 3هزار و 363شرکت در رتبه‌های بعدی قرار داند. حتی بورس کره‌جنوبی که قدمتی کمتر از بورس تهران دارد هم‌اکنون با 2196شرکت در رتبه نهم دنیا قرار دارد.