راه‌اندازی پایگاه‌های بهداشتی برای حاشیه‌نشین‌ها

بیش از 4سال است که طرح تحول در سراسر کشور اجرایی شده است؛ به گفته وزیر بهداشت با اجرای طرح تحول نظام سلامت برای هر 2هزار و 500نفر حاشیه‌نشین، پایگاه بهداشتی ایجاد شده است.

سیدحسن قاضی‌زاده‌هاشمی با اعلام این آمار گفت: با اجرای طرح تحول سلامت 5هزار خانه و مرکز بهداشت ایجاد شده است.

در عین حال باید توجه کرد که به‌دلیل مشکلاتی مانند خشکسالی و بروز جنگ تحمیلی شاهد مهاجرت مردم از روستاها به شهرها بودیم و هم‌اکنون 11میلیون حاشیه‌نشین در کشور وجود دارد. بر این اساس برای نخستین بار برای هر 2هزار و 500نفر در مناطق حاشیه شهر یک مراقب سلامت قرار داده شده و پایگاه بهداشتی ایجاد کرده‌ایم.

وی گفت: اگر این اقدامات نمایشی بود هم‌اکنون اثری در روستاها و نقاط مرزی دیده نمی‌شد، درحالی‌که امروز در سیستان و بلوچستان 570پروژه در حال اجرا داریم و 6هزار پروژه در سراسر کشور در حال اجرا هستند. همین موضوع نشان می‌دهد در حوزه سلامت به حقوق مردم توجه شده است. 

دکتر کرم توانی، رئیس اداره پزشک خانواده استان فارس در گفت‌وگو با همشهری درباره تفاوت اجرای طرح تحول و پزشک خانواده با شرایط پیش از آن گفت: قبل از طرح تحول، ما با پزشک خانواده سراغ حاشیه‌نشین‌ها رفته بودیم. دسترسی مردم با پزشک خانواده به پزشک عمومی زیادشده بود.

اگر نقشه پراکندگی پزشک عمومی در شیراز را پیش و پس از این طرح نگاه کنید می‌توانید به خوبی ببینید که طرح پزشک خانواده باعث شده پزشکان عمومی چه در بخش دولتی و چه در بخش خصوصی از مرکز شهر خارج شده و در اطراف کلانشهر شیراز پراکنده شوند.

افرادی که در حاشیه‌ها زندگی می‌کنند از لحاظ اقتصادی و اجتماعی شرایط مساعدی ندارند و به تبع آن به خدمات سلامت بیشتری نیاز دارند. پیش از اجرای پزشک خانواده و طرح تحول این افراد مجبور بودند برای دریافت برخی خدمات به مرکز شهر مراجعه کنند و علاوه بر ایجاد مشکلات ترافیکی، هزینه بیشتری برای دریافت خدمات پرداخت کنند اما با اجرای پزشک خانواده با هزینه کمتری و هم‌اکنون به‌صورت رایگان درمان می‌شوند. حمایت دولت خدمات سطح ۲ را نیز به این مناطق آورد.

در واقع فراگیر شدن طرح تحول علاوه بر اینکه بخش خصوصی را در حاشیه‌ها مورد حمایت قرار داد، باعث شد بخش دولتی نیز مراکز جامع سلامت را راه‌اندازی و خدمات غیرپزشک عمومی مانند دندانپزشکی، آزمایشگاه، بهداشت روان و تغذیه را ارائه کند.

عمده سلامت مردم وابسته بر 3عامل خطر شامل بیماری‌های واگیردار، غیرواگیر و آسیب‌های اجتماعی است.

دکتر توانی در این‌باره گفت: آسیب‌های اجتماعی حاشیه شهر بسیار زیادتر از دیگران است. فقر و بیکاری در بین آنها که عمدتا مهاجرند و به کارهای کاذب مشغولند و یا بیکارند بیشتر است.

مسائل بهداشت روانی افراد و خانواده‌ها در این شرایط اهمیت زیادی دارد بنابراین ایجاب می‌کرد دولت برای آنها خدمات بیشتر و متفاوتی را ارائه دهد.

خدمات مشاوره که بیشتر توسط بخش خصوصی ارائه می‌شود، عمدتا گران است و حاشیه‌نشینان نمی‌توانند به آن دسترسی داشته باشند.

ارائه خدمات مشاوره روانشناسی و تغذیه در مراکز جامع بهداشت سلامت برای حاشیه‌نشینان بسیار کاربردی است.

هم‌اکنون به ازای هر 25تا 50هراز نفر یک مرکز جامع وجود دارد که در آن علاوه بر مراقبین سلامت، مشاوران روانشناسی و تغذیه نیز سلامت افراد را تحت نظر دارند.

وی با اشاره به اینکه سوء‌تغذیه از مشکلات حاشیه‌نشینان است، گفت: مشاوره تغذیه به کودکانی که سوء‌تغذیه دارند و یا افرادی که دچار فشار خون و دیابت هستند در این مراکز انجام می‌شود و مراکز جامع توانسته‌اند چشم‌انداز خوبی از شرایط موجود به‌دست دهند.

کارشناسان بهداشت روان با حضور در مدارس، مساجد و پایگاه‌های بسیج آموزش‌های لازم را در مورد رعایت بهداشت روان نیز به همگان می‌دهند. مهارت‌های زندگی، فرزندپروری، معضل سیگار و اعتیاد، مشاوره‌های ازدواج و طلاق ازجمله نیاز‌های همگانی است که به‌صورت فراگیر آموزش داده می‌شود؛ به‌طور مثال مراقبین سلامت افرادی را که نمی‌دانند با فرزندشان که مشکوک به اعتیاد است، چه کنند با مشاوره حضوری راهنمایی می‌کنند.

وی با اشاره به اینکه معضلات سلامت در حاشیه‌نشینی‌های همه کلانشهر‌ها ویژگی یکسانی دارد، گفت: حاشیه‌نشین‌ها عمدتا کسانی هستند که در فضای کم و با تراکم افراد زیاد زندگی می‌کنند. تغذیه مناسبی ندارند و فقر و بیکاری هم مزید بر علت شده است.

بیماری‌های تنفسی و اسهالی همچنین اعتیاد به سیگار، قلیان و مواد مخدر در حاشیه‌های شهر‌ها بسیار زیادتر از مناطق دیگر است.

در واقع بیماری‌هایی که ناشی از عدم‌رعایت بهداشت محیط است نیز در این مناطق بیشتر است، اما نتیجه آنچه راه‌اندازی مراکز جامع و مراقبت از خانواده به همراه دارد را در آینده شاهد آن خواهیم بود.

 جمعیت حاشیه‌نشین در حال افزایش است

بشیر خالقی، عضو کمیسیون بهداشت مجلس گفت: مهاجرت روستا به شهر علت اصلی افزایش حاشیه‌نشینی است.

پایگاه‌های بهداشت مانند مراکز بهداشت در حاشیه شهر با توجه به سرشماری دولت احداث شده اما نیاز به تدابیر بیشتری وجود دارد. شهرداری، اداره برق، اداره گاز و وزارت بهداشت مجبور هستند امکاناتی را برای این افراد مهیا کنند.

این افراد فقط خدمات اولیه سلامت و پیشگیری مانند واکسیناسیون را توسط خانه‌های بهداشت دریافت می‌کنند.

بعد از اجرای طرح تحول سلامت بسیاری از این افراد تحت پوشش بیمه قرار گرفتند. درحال حاضر 11میلیون نفر از سوی وزارت بهداشت تحت پوشش بیمه قرار گرفتند که البته مشکلاتی را برای این وزارتخانه ایجاد کرده و از نظر تأمین منابع مالی مسائلی ایجاد شده است، اما بعد از این طرح بخش بزرگ و اکثر حاشیه‌نشینان تحت پوشش بیمه قرار گرفتند که وضعیت آنها را از نظر سلامت بهبود می‌بخشد. (ایلنا)