سفارتخانه‌های عربستان قتلگاه مخالفان

سیاوش‌فلاح‌پور/ خبرنگار
عربستان سعودی باز هم جهان را در شوکی عمیق فرو برده است؛ این بار در جریان پرونده‌ای که گفته می‌شود براساس آن، نیروهای امنیتی سعودی، جمال خاشقجی، نویسنده و روزنامه‌نگار منتقد محمد بن‌سلمان را به قتل رسانده و یا در بهترین حالت ربوده‌اند. ماجرا از ساعات پایانی روز پنجشنبه شروع شد، زمانی که خدیجه ارزو، نامزد جمال خاشقجی در صفحه توییتر خود اعلام کرد جمال از ظهر وارد کنسولگری عربستان در استانبول شده و تا این لحظه که کنسولگری در حال تعطیلی است هیچ خبری از او نیست. براساس مصاحبه‌های بعدی خدیجه (که گفته می‌شود خواهر یکی از مشاوران رجب طیب اردوغان است) جمال خاشقجی برای ثبت مدارک ازدواج خود با وی، برای دومین‌بار به کنسولگری عربستان مراجعه کرده، درحالی‌که پیش از ورود به این ساختمان از خدیجه خواسته درصورتی‌که خبری از وی نشد، به یکی از مشاوران اردوغان اطلاع دهد. با گذشت یک‌روز و ادامه بی‌خبری، به‌تدریج توجه رسانه‌های جهان به مفقود شدن نویسنده مشهور سعودی جلب شد. حتی واکنش رسمی کنسولگری عربستان در استانبول مبنی بر اینکه جمال خاشقجی در مدت کوتاهی کار خود را انجام داده و از ساختمان کنسولگری خارج شده، به‌دلیل عدم‌وجود سند تصویری از میزان این حساسیت رسانه‌ای کم نکرد. همه اینها با انتشار گزارش اولیه پلیس ترکیه درباره پرونده خاشقجی به یکباره تغییر کرد.

براساس این گزارش که بخشی از آن در خبرگزاری رویترز منتشر شد، جمال خاشقجی در کنسولگری عربستان به قتل رسیده، سپس بدن وی مثله شده و به محلی در استانبول منتقل شده است. این گزارش همچنین به سفر مشکوک 15دیپلمات سعودی به ترکیه، همزمان با حضور خاشقجی در داخل کنسولگری اشاره دارد. این 15دیپلمات (که به‌نظر می‌رسد در پوشش دیپلمات به ترکیه سفر کرده‌اند) به فاصله کوتاهی بعد از مراجعه به ساختمان کنسولگری، مجددا ترکیه را ترک کرده‌اند. کمتر از یک ساعت بعد از انتشار این گزارش که موجی از واکنش‌های رسانه‌ای و حتی سیاسی علیه عربستان را به‌دنبال داشت، حساب توییتری زندانیان سیاسی عربستان در خبری مدعی شد جنازه خاشقجی در یکی از خیابان‌های استانبول پیدا شده است و طی 2 تا 3روز آینده بر آن نماز خوانده خواهد شد.

درحالی‌که کنسولگری عربستان سعودی در استانبول بار دیگر با انتشار بیانیه‌ای تمام این ادعاها را تکذیب و اعلام کرد به‌زودی میزبان هیأتی امنیتی از ریاض برای بررسی پرونده خواهد بود، یاسین اوکتای، مشاور اردوغان در مصاحبه با سی‌ان‌ان ترک گفت: عربستان سعودی ادعا می‌کند تصویر مربوط به زمان حضور خاشقجی در کنسولگری و همچنین خروج وی از ساختمان موجود نیست، این توهین به امنیت ترکیه است، اگر گمان می‌کنند ما همچنان شرایط دهه90 را داریم در اشتباه هستند، کنسولگری باید صادقانه به مردم توضیح دهد در داخل این ساختمان چه گذشته است. اگرچه انتظار می‌رفت این موج با سخنرانی اردوغان به اوج خود رسیده و ترکیه علنا عربستان سعودی را به ترور یکی از مهم‌ترین مخالفان ولیعهد این کشور متهم کند، رجب طیب اردوغان در واکنش به این موضوع گفت: تحقیقات با بررسی تمامی موارد ورود و خروج از فرودگاه‌های ترکیه ادامه دارد، منتظر نتایج هستم و به‌عنوان رئیس‌جمهور ترکیه، نتایج را هرچه که باشد به جهانیان اعلام خواهم کرد. اگرچه هنوز برای قطعی شدن پرونده قتل یا ربایش جمال خاشقجی زمان لازم است، اما نگاهی به پیشینه حاکمیت سعودی در برخورد حذفی با مخالفان و منتقدان در خارج از مرزهای این کشور، نشان می‌دهد انجام چنین اعمالی از سازمان اطلاعات عربستان بعید نیست.


ناصر السعید



ناصر السعید، ملقب به ابوجهاد، نخستین رهبر سازمانی مخالفین آل‌سعود از زمان تاسیس این نظام در سرزمین حجاز است. او که کارگر شرکت آرامکو بود در اعتراض به شرایط سخت معیشتی خود و همراهانش، موجی از اعتراضات و اعتصابات را سازماندهی کرد. زمانی که ناصر السعید از صدور حکم اعدام خود مطلع شد از عربستان گریخت و مدتی بعد، از طریق دامی که یکی از دوستان ناصر در سازمان فتح برای او طراحی کرده بود به چنگ سازمان اطلاعات عربستان درآمد و به عربستان باز گردانده و اعدام شد.


علال الفاسی



علال الفاسی، شهروند سعودی-مراکشی و برادر زن امیر ترکی بن عبدالعزیز بود. او همزمان با سفر امیر ترکی و همسرش به مصر برای زندگی به این کشور رفت و ناخواسته بخشی از روابط بحرانی این زوج شد. او پس از مرگ خواهرش، شاهزاده سعودی را عامل قتل وی دانست و پس از مدتی بی‌خبری، اعلام شد در جریان حج عمره به عربستان ناپدید شده است. به‌گفته پایگاه خلیج آنلاین، او توسط وابسته‌ اطلاعاتی سفارت عربستان در قاهره و با چراغ سبز سازمان اطلاعات مصر ربوده شد.


سلطان بن‌ترکی



سلطان بن‌ترکی، ازجمله شاهزاده‌های مشهور سعودی و منتقد حاکمیت عربستان بود که برای ادامه زندگی به ژنو، پایتخت سوئیس پناه برده بود. براساس گزارش‌های منتشر‌شده، بعد از رد چندباره درخواست‌های پدرش برای بازگشت به عربستان و توقف انتقادات علنی، توسط مأموران ناشناسی در خانه محل اقامت خود ربوده شد و بعد از نزدیک به 10روز بی‌خبری به عربستان بازگردانده شد. به گفته الجزیره، سلطان بن‎ترکی در این مدت در داخل سفارت عربستان در ژنو نگهداری می‌شده است.


ترکی بن‌بندر



ترکی بن‌بندر، از مسئولان عالی‌رتبه پیشین سازمان اطلاعات عربستان بود که بر اثر مسائل مربوط به ارث و درگیری با چند شاهزاده قدرتمند سعودی در سال2012 ناچار به ترک عربستان و اقامت در فرانسه شد. او اعتراضات مالی خود نسبت به دزدی اموال متعلق به ‌خود را از طریق چند مصاحبه به اطلاع رسانه‌ها رساند اما سرانجام بعد از 5‌ماه بی‌خبری، مشخص شد در سفر به مراکش توسط نیروهای امنیتی مستقر در سفارت عربستان در این کشور ربوده شده و با چراغ سبز دولت مراکش به ریاض بازگردانده و اعدام شد.


طلال الرشید



طلال الرشید، فرزند شاعر مشهور عربستانی، نواف الرشید بود که بخش عمده‌ای از زندگی خود را در مبارزه با آل سعود گذراند و سرانجام در سال2003 در الجزایر به قتل رسید (ترور او توسط سازمان اطلاعات عربستان وتوسط سعود القحطانی، مشاور محمد بن‌سلمان تأیید شده است). او سال‌ها ساکن دوحه بود اما در جریان سفری که سال2017 به کویت داشت، از سوی نیروهای امنیتی این کشور به سفارت عربستان تحویل داده شد و اکنون در زندان به سر می‌برد.


محمد آل‌مفرح



محمد آل‌مفرح، ازجمله سران حزب امت (شاخه عربستان) بود که همزمان با آغاز انقلاب‌های عربی با مطالبه اصلاحات در عربستان تاسیس شد. در پی بازداشت بخش عمده سران حزب؛ آل مفرح به ترکیه فرار کرد و از استانبول به فعالیت‌های خود ادامه داد تا اینکه در اثر بیماری لاعلاجی درگذشت. او در دوران 4ماهه حضور خود در بیمارستان اعلام کرد پیش از این 2بار از سوی نیروهای امنیتی وابسته به سفارت عربستان در استانبول در معرض ترور ناموفق قرار گرفته و یقین دارد از سوی همان نیروها مسموم شده است.