زوال شمال در زباله

در هر نقطه‌ای از ایران می‌توان با یک معضل بزرگ زیست‌محیطی روبه‌رو شد. این معضلات بنا به موقعیت جغرافیایی، ویژگی خود را دارند. به عنوان مثال می‌توان به ریزگردهای غرب و جنوب اشاره و یا به فروچاله‌ها و بی‌آبی در جنوب‌شرقی و شرق کشور. اما این مساله در شمال کشور شرایط دیگری دارد. تراکم بالا، اراضی کم و حضور بالای گردشگر موجب شده تا آنچه بر محیط سایه می‌افکند، دپوی غیر قابل تصور زباله باشد. 
هیچ بعید نیست تا چند وقت دیگر انسانی که عامل تولید زباله بوده خودش در دریای زباله‌هایی که ایجاد کرده دست و پا بزند و دیگر نه زمینی برای‌‌زیست داشته باشد و نه هوای تمیزی برای نفس کشیدن. انسان‌ها، آب‌ها، دریاچه‌ها، چشمه‌ها، دریاها را پر از زباله‌هایی کرده‌اند که بیشتر آنها پلاستیک‌های غیر قابل تجزیه هستند. این زباله‌ها قرار است میراث انسان‌ها برای نسل بعدی باشند. در ایران هم این روند همچنان ادامه دارد و با این‌که ایران با خشکسالی رو‌به‌روست، اما تمیز نگهداشتن آب‌های سطحی هنوز در دستور کار انسان‌ها نیست.

آخرین آمار سازمان دهیاری‌ها و شهرداری‌های کشور نشان می‌دهد ایرانی‌ها سالانه حدود ۲۰ میلیون تن زباله تولید می‌کنند. براساس گزارش سازمان بهداشت جهانی متوسط تولید زباله در جهان روزانه ۳۰۰ گرم است و براساس آمارهای ارائه شده از سوی وزارت کشور، ایرانی‌ها روزانه ۷۰۰ گرم زباله تولید می‌کنند.این آمار وقتی در کنار آمار جهانی قرار می‌گیرد نشان می‌دهد که ایرانی‌ها بیش از سایر ملت‌های دنیا زباله تولید می‌کنند و این یعنی فاجعه. با این وجود جز با ایجاد یک برنامه‌‌ریزی منسجم و هدفمند و توسعه نظام جامع، نمی‌توان این غول کثیف را مهار کرد.



گیلان پاک با مشارکت گیلانی‌ها


فرشته رضایی| رشت - خبرنگار:

وضعیت زباله در شهرهای گیلان مناسب نیست. بارها در خصوص بهسازی وضعیت جایگاه‌های دفن زباله جلسه‌هایی برگزار شده و سرمایه‌گذاران زیادی برای سرمایه‌گذاری در نیروگاه‌های برق و ایجاد زباله‌سوز و جایگاه لندفیل سراوان صحبت کرده‌اند. اما زباله‌ها در رشت، لاهیجان، تالش، رودسر و در شهرهای دیگر هنوز ساماندهی نشده‌اند و خبری از اجرای یک اقدام عاجل نیست.

این مشکل دیرینه استان است و حتی «محمدعلی نجفی» استاندار سابق گیلان در زمان ماموریت خود در این استان حتی به شهرداران مهلت داده بود که اگر برای زباله‌ها اقدامی نکنند دیگر نمی‌توانند به کارشان ادامه بدهند، اما از آنجا که این تهدید‌ها پایه مطالعاتی و علمی نداشت، راه به جایی نبرد. تجربه نشان می‌دهد با تهدید و تشویق نمی‌توان به نتیجه‌ای رسید. به نظر می‌رسد تنها راهکاری که وجود دارد، توجه به جمع‌آوری اطلاعات، آمار درست و مدیریت هدفمند است. 


اوضاع نامناسب دفن زباله

رئیس اداره پایش محیط‌زیست گیلان در این‌باره گفت: مراکز دفن زباله رشت و لاهیجان بدترین وضعیت را بین مراکز دفن زباله استان دارد. «احسان‌الله شکری» با اشاره به این‌که گیلان 26 مرکز دفن زباله دارد که هیچ یک وضعیت مناسبی ندارند، بیان کرد: بدترین وضعیت جایگاه دفن زباله استان را جایگاه سراوان و پس از آن جایگاه دفن زباله لاهیجان دارد.به گفته وی، شیرابه جایگاه دفن زباله سراوان علاوه بر رودخانه‌های رشت، تالاب انزلی را هم آلوده می‌کند و شیرابه‌های جایگاه مرکز دفن لاهیجان اراضی کشاورزی اطراف آن را مورد تهدید قرار می‌دهد. با هر ساماندهی مرکز دفن زباله، باز هم شاهد افزایش انتشار گاز متان و سرازیر شدن شیرابه‌ها به مدت 20سال خواهیم بود. 
در حال حاضر راهی جز مشارکت مردم در کاهش تولید زباله نیست. از سوی دیگر آخرین اظهار نظر رئیس سازمان محیط‌زیست کشور در رشت توصیه به سوزاندن زباله از طریق زباله‌سوز بود نه اجرای پروژه‌های بزرگی همچون تولید برق! 


کاهش زباله با آموزش و فرهنگ‌سازی 

مدیرکل امور شهری و شوراهای استانداری گیلان درباره این‌که شهرداری‌ها چگونه باید از این بحران خارج شوند، گفت: برای رفع مشکل زباله به تامین اعتبارات جداگانه، فرهنگ‌سازی برای تفکیک و کاهش تولید زباله و سرمایه‌گذاری در بازیافت نیاز است و حذف مراکز دفن زباله در شهرستان‌ها به دلیل مشکلات‌زیست محیطی، پیگیری خواهد شد.
«هوشنگ عباسقلی‌زاده» اظهار کرد: متاسفانه بخش زیادی از زباله‌ها مربوط به روستاها بوده و حجم آن با آموزش و فرهنگ‌سازی کاهش می‌یابد و شهرداران باید میزان زباله شهر خود را مدیریت کنند.

وی با بیان این‌که همچنان کسی به فکر کم کردن زباله نیست بلکه همچنان در حال افزایش زباله هستیم، بیان کرد: باید سیاست‌های کاهش زباله در کلان‌شهر رشت مورد توجه قرار بگیرد.
این مسئول با تاکید بر ضرورت تغییر الگوی مصرف برای کاهش زباله اضافه کرد: برای کاهش زباله باید مواد پلاستیکی را حذف و در میوه‌فروشی‌ها استفاده از پاکت را اجبار کنیم.
مدیرکل امور شهری و شوراهای استانداری با اشاره به نقش مهم شهرداری در موضوع کاهش تفکیک زباله از مبدا و کاهش زباله اظهار کرد: شهرداری رشت باید در این بخش کارهای اساسی انجام دهد که البته مشارکت شهروندان نیز حائز اهمیت است.
وی در ادامه با بیان این‌که کمپوستی که در رشت تولید می‌کنیم، قابل استفاده نیست، افزود: دلیل اصلی آن مربوط به شیشه، در خروجی این کارخانه است. پیشنهاد ما این است که باکس‌های جمع‌آوری شیشه در تمام نقاط شهر ایجاد شوند.


سراوان؛ درد بی‌درمان محیط‌زیست گیلان

 بزرگ‌ترین معضل گیلان مربوط به زباله سراوان است. قابل تصور نیست، اما گفته شده ۱۴ هکتار زباله به ارتفاع 100 متر طی 2 دهه در جنگل‌های سراوان ریخته شده است. حجم زیادی از زباله در منطقه سراوان در 17 کیلومتری رشت مدفون شده است. روزانه 650 تا 750 تن زباله از رشت و 300 تا 400 تن زباله از برخی شهرهای اطراف گیلان برای دفن به این محل انتقال یافته و هر روز بر حجم زباله افزوده می‌شود. شیرابه‌های ناشی از زباله‌ها در محل دفن، به شدت نگران‌کننده است. به گفته برخی اهالی، شیرابه‌ها به رودخانه سیاهرود (رودخانه‌ای زیبا در دل جنگل سراوان) و در ادامه به رودخانه‌های گوهررود و زرجوب سرازیر می‌شوند.


اقدامی برای نجات سراوان نشده است

در این زمینه نماینده رشت در مجلس با اشاره به این‌که حدود ۱۴ هکتار زباله به ارتفاع 100 متر در دامنه کوه‌های گیلان سلامت مردم را به خطر انداخته، از اقدامات غیر علمی دولت برای رفع این معضل انتقاد کرد.
 «غلامعلی جعفرزاده ایمن‌آبادی» در واکنش به انتقاداتی پیرامون از بین رفتن شمال به دلیل تولید روزانه ۲۰هزار تن زباله، گفت: همه می‌دانند بارش‌های آسمانی موجب افزایش شیرابه می‌شود و به دلیل بالا بودن سطح آب زیرزمینی، شیرابه‌ها در آب‌های زیرزمینی نفوذ کرده و به آب شرب مورد استفاده مردم و خاک نیز آسیب می‌رساند. نماینده رشت در مجلس ادامه داد: دفع غیربهداشتی زباله‌ها و نبود تصفیه‌خانه شیرابه از دیگر مواردی است که به سه عنصر خاک، آب و هوای گیلان به شدت آسیب وارد کرده است.
 

اجرای برنامه ششم؛ راه برون‌رفت

جعفرزاده ایمن‌آبادی با اشاره به تدابیری که مسئولان برای رفع زباله‌های انباشته شده در شمال کشور اندیشیده‌اند، اظهار کرد: در قانون برنامه ششم توسعه به‌رغم برنامه‌های قبلی توسعه به صراحت آورده‌ایم که دولت وظیفه دارد در زمینه دفع این زباله‌ها برنامه‌ریزی کند، ضمن‌این‌که برنامه‌ها فقط نباید به دپوی زباله‌ها خلاصه شود. وی گفت: اگر شما به منطقه سراوان رشت سفر کنید، حدود ۱۴هکتار زباله به ارتفاع صد متر مشاهده می‌کنید که در دامنه کوه‌ها انباشته شده است. در نهایت نیز اقدام به شن‌پاشی روی زباله‌ها می‌کنند تا فضایی برای تجمع حشرات موذی ایجاد نشود.


پاسخ  محمدباقر نوبخت به نامه زیباکلام درباره  پسماند گیلان

در روزهای اخیر برخی کنشگران سیاسی و اجتماعی همچون صادق زیباکلام طی نامه‌ای به «محمدباقر نوبخت» به انباشت زباله‌ها در گیلان و آسیب مرکز استان یعنی رشت (با تولید ۸۰۰ تن زباله) پرداخته بود. نوبخت نیز در پاسخ به وی گفت: متاسفانه به رخداد زیان‌بخشی که در مورد دفن زباله در رشت اشاره کردید نه تنها ابعاد آن به جغرافیای گیلان و استان‌های شمالی محدود نمی‌شود بلکه اکنون یکی از چالش‌های خطیر کشوری است. از این رو در برنامه ششم توسعه به عنوان یکی از مسائل اولویت‌دار برنامه مورد تاکید و حتی تقنین قرار گرفت و در لایحه بودجه٩٧ معادل 2 میلیارد دلار برای اجرای طرح‌های مختلف پسماندها و بازیافت آنها پیش‌بینی شد که مجلس محترم در تبصره (٦) مبلغ هزار میلیارد تومان در یک ساز و کار برای آن تأمین اعتبار کرد.با این ترتیب مشخص نیست آیا دولت می‌تواند با آنچه مصوب شده به نجات کل کشور و خاصه محیط‌زیست شکننده گیلان برخیزد یا خیر.