اردوغان به‌دنبال تنش‌زدایی با اروپا

محمد امین خرمی،خبرنگار: رجب طیب اردوغان در نخستین سفر خارجی خود در سال 2018، فردا به پاریس می‌رود تا شاید پس از یک سال پرتنش در روابط میان ترکیه و اتحادیه اروپا، آغازگر فصلی جدید باشد.

امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه در کاخ الیزه میزبان رئیس‌جمهور ترکیه خواهد بود و طبق اعلام دفتر اردوغان، 2رئیس‌جمهور در زمینه‌های مختلف ازجمله روابط سیاسی و اقتصادی دوجانبه و مسائل خاورمیانه ازجمله مسائل مربوط به سوریه، عراق و فلسطین به گفت‌وگو خواهند پرداخت. اما فارغ از آنچه از سوی منابع رسمی اعلام شده، موضوع پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا، یکی از مهم‌ترین محورهای مذاکرات اردوغان با رئیس‌جمهور جوان فرانسه خواهد بود.

آنکارا بیش از 50سال است که در برزخ تلاش برای عضویت در اتحادیه اروپا به سر می‌برد؛ شرایطی که البته طی یک سال گذشته و با بالا گرفتن تنش میان رهبران اروپا و اردوغان به کلی به ناامیدی تبدیل شد. سفر اردوغان به فرانسه، بیش از هر موضوع دیگری تلاش او برای آغاز دوباره روند مذاکرات برای پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا تلقی شده است.

اردوغان طی سال 2017میلادی به کشورهای مختلف ازجمله روسیه، ایران، کشورهای عربی و برخی کشورهای آفریقایی سفر کرد اما به جز 2سفر برای حضور در نشست سران گروه 20و سران کشورهای عضو ناتو، هیچ سفر رسمی به قاره سبز نداشته است. روابط میان ترکیه و اروپایی‌ها از 2سال قبل، با وقوع کودتای نافرجام تابستان 2016 رو به تیرگی گذاشت. دولت ترکیه بلافاصله پس از کودتا اقدام به دستگیری‌های گسترده کرد و بسیاری از کارمندان، معلمان و قضات را اخراج کرد؛ روندی که با اعتراض مکرر رهبران اروپایی و سپس واکنش تند مقام‌های ترکیه ازجمله رجب طیب اردوغان روبه‌رو شد. تاکنون بیش از 150هزار نفر در ترکیه به دستور دولت اخراج و حدود 55هزار نفر هم بازداشت شده‌اند.

 طی حدود یک سال و نیمی که از کودتای نافرجام نظامیان در ترکیه می‌گذرد، مقام‌های دولت آلمان به‌خصوص آنگلا مرکل، صدراعظم این کشور، اردوغان را به‌شدت مورد انتقاد قرار داده‌اند. در مقابل، مکرون که حدود 8‌ماه پیش در یک انتخابات پرشور به ریاست‌جمهوری فرانسه رسید، بارها تأکید کرده که اروپایی‌ها باید از «گسست» روابط با ترکیه جلوگیری کنند. شاید همین موضوع باعث شده تا اردوغان از میان 2غول اقتصادی اتحادیه اروپا، یعنی آلمان و فرانسه، دومی را برای قدم نخست در بازسازی روابط انتخاب کند. دیروز  ابراهیم کالین، سخنگوی اردوغان فرانسه را یکی از متحدان اصلی ترکیه خواند و گفت: «سفر اردوغان تقویت کننده اتحاد 2 کشور است.» او اعلام کرد که دوطرف به دنبال افزایش مبادلات تجاری خود هستند. حجم مبادلات تجاری ترکیه و فرانسه اکنون حدود 13 میلیارد و 400 میلیون دلار است.

فلسطین، بهانه تنش‌زدایی ترکیه با اروپا

اردوغان نیز همچون مکرون تمایلش برای تنش‌زدایی را به وضوح نشان داده است. او هفته گذشته در سخنانی کم‌سابقه گفت که ترکیه باید به سمت کاهش دشمنان و افزایش دوستانش‌ حرکت کند. او حتی سعی کرد کدورت‌های گذشته را کنار بگذارد و به بهانه همراهی اروپایی‌ها با فلسطین در مورد بیت‌المقدس از امانوئل مکرون و آنگلا مرکل تقدیر کند. او گفت: «بالاخره آنکارا و اتحادیه اروپا در یک جبهه قرار گرفتند.» اردوغان ازجمله رهبران کشورهای مسلمان بود که به‌شدت با تصمیم دونالد ترامپ برای پذیرفتن بیت‌المقدس به‌عنوان پایتخت اسرائیل مخالفت کرد. اردوغان گفت: «فرانسوی‌ها ما را در مسئله بیت‌المقدس، تنها نگذاشتند.»

تلاش مکرون برای ترمیم سیاست خارجی فرانسه

پذیرایی از اردوغان در کاخ الیزه برای مکرون هم یک برگ برنده به‌حساب می‌آید. مکرون که با وعده متحد کردن جامعه چندپاره فرانسه به کرسی ریاست‌جمهوری رسید، درصدد ترمیم روابط خارجی فرانسه با جهان برآمده است. او طی ماه‌های گذشته در سفر به آفریقا و خاورمیانه، فصل جدیدی از سیاست خارجی کشورش را به جهان عرضه کرده است. رئیس‌جمهور فرانسه در سفر اخیرش به بورکینافاسو، از آغاز دوره جدیدی از روابط میان فرانسه و آفریقا سخن گفت. مکرون از تصمیم فرانسه برای پایان دادن به تسلط پاریس بر کشورهایی آفریقایی خبر داد؛ کشورهایی که زمانی مستعمره فرانسوی‌ها بودند.

در خاورمیانه نیز او در بحران به‌وجود آمده میان لبنان و عربستان بر سر استعفای اجباری سعد حریری، به خوبی نقش میانجی را بازی کرد. فارغ از این‌ها، پس از خروج انگلیس از اتحادیه اروپا، بسیاری پیروزی مکرون در فرانسه را نجات‌بخش ایده «اروپای واحد» دانسته‌اند؛ چراکه او خود را یک «اروپایی معتقد» می‌داند و بارها قول داده همزمان مدافع منافع فرانسه و اروپا باشد. فرانسه اکنون رفته‌رفته شانه به شانه قوی‌ترین بازیگر اروپا یعنی آلمان می‌زند.