خداحافظ پدر سینمای کمدی

نیما بهدادی مهر/روزنامه‌نگار



یدالله صمدی، ‌زاده‌مراغه، یکی از پیشروترین کارگردانان سینمای ایران در ژانر کمدی به‌ویژه در دهه60 به‌شمار می‌آید. به مناسبت درگذشت این کارگردان تأثیرگذار دهه 60  به اختصار، مهم‌ترین مؤلفه‌های آثار کمدی وی را مرور کرده‌ایم.

  مردی که زیاد می‌دانست – 1363

در میانه‌های جنگ و سال‌های ابتدایی دهه60 یدالله صمدی با ساخت کمدی «مردی که زیاد می‌دانست» توانست نمونه‌ای از کمدی معناگرا را تولید کند. این فیلم چه به‌لحاظ دستمایه قرار دادن موضوع احتکار کالا و چه از منظر نوع نگاه به مفهوم تقدیر به مذاق مدیران سینمایی آن زمان بسیار خوش آمد و موجی از تمجید را به سوی صمدی روانه کرد.

  اتوبوس - 1364

یکی از اصلی‌ترین نقاط ضعف فیلمنامه اتوبوس را می‌توان شخصیت‌های متعدد آن دانست و به سبب پرداختن به این شخصیت‌ها زمان فیلم بسیار طولانی شده است. اتوبوس در دورانی ساخته شد که رغبت چندانی به ساخت آثار کمدی در میان کارگردانان سینمای ایران وجود نداشت اما فیلم به فروش معقولی دست یافت تا صمدی خود را به‌عنوان کمدی‌ساز تثبیت کند.

  آپارتمان شماره13 - تولید سال 1369

پس از فانتزی تنش‌گونه اتوبوس، صمدی بار دیگر نوعی از تنش را با گره‌های کمدی در فیلم آپارتمان شماره13 خلق کرد. فیلم با وجود داشتن شخصیت‌های متعدد از آزمون تعریف سهم مشخص دراماتیک برای نقش‌ها موفق بیرون آمد. عامل اصلی توفیق آپارتمان شماره13 خلق کمدی موقعیت از دل تنش‌ها بود.

  2 نفر و نصفی - 1370

2 نفر و نصفی آخرین تجربه کمدی قابل دفاع در کارنامه سینمایی یدالله صمدی است و این کارگردان با وجود همه تلاشی که داشت، نتوانست در دیگر آثار کمدی خود در سینما و تلویزیون (معجزه خنده، کلانتری غیرانتفاعی و هفت‌سین) به توفیقی دست یابد. در 2 سال گذشته گمانه‌هایی درباره تولید فیلم کمدی «مشدی عباد» با بازی اکبر عبدی مطرح شد که نشان می‌داد صمدی قصد دارد تا بازگشتی قدرتمند را به سینمای کمدی داشته باشد، اما این پروژه به مرحله تولید نرسید تا یدالله صمدی با کارنامه‌ای محدود به لحاظ کمی و قابل تامل به لحاظ کیفی با سینمای ایران وداع کند. شوق پرواز او در آسمان سینمای ایران ستودنی بود و سینمای کمدی ایران یکی از مهم‌ترین کارگردانان خود را به‌دلیل بیماری کبد و ایست قلبی از دست داد.