زندان فراموشی

شبنم سیدمجیدی

پدربزرگ دیگر بیرون نمی‌رفت. پسرهایش در حیاط‌خانه را قفل می‌کردند چون چند باری پدربزرگ بیرون رفته بود و در کوچه‌های اطراف هنگام گپ‌زدن با غریبه‌ها پیدایش کرده بودند. صبح‌ها وقتی در قفل بود، می‌رفت در حیاط کوچکش می‌نشست در تنهایی و ساعت‌ها آسمان و باغچه را نگاه می‌کرد. پسرها هر روز به پدربزرگ سر می‌زدند و حواسشان بود که یک وقت اتفاقی برای پیرمرد نیفتد. یک‌بار که در قفل نبود، پدربزرگ رفت بدون اینکه کسی بداند کجا. در کوچه‌های اطراف هم نبود. به پلیس زنگ زدند، به بیمارستان‌ها و... تا شب همه جا را گشتند، هزار فکر ناخوش به ذهنشان آمد اما از پیرمرد خبری نشد؛ روز تلخی بود. اما ناگهان زنگ در را زدند.

پدربزرگ با دمپایی و لباس‌های خانه و چهره‌ای بشاش از گردش آن روزش، دم در ایستاده بود، مردی هم کنارش. مرد تعریف کرد که پدربزرگ را در بازار بزرگ تهران پیدا کرده است. پیرمرد سوار اتوبوس شده و از مسیری که در خاطرش مانده بود به بازار رفته بود بدون هیچ پولی. بعد هم مسیر خانه را به درستی به مرد داده و به خانه برگشته بود. آن روز آخرین باری بود که پدربزرگ به تنهایی از خانه بیرون رفت و تا 5سال بعد از آن که هنوز زنده بود و بیماری‌اش هر روز پیشرفت می‌کرد، هیچ کجا بدون مراقب نبود، حتی در خانه. و تا آخر عمر در زندان فراموشی خود اسیر بود.

60 میلیون تومان برای یک‌سال

می گویند بیشترین هزینه نگهداری از یک سالمند مبتلا به آلزایمر مربوط به مراقب و همراه دائمی اوست، تا جایی که یک پرستار دائمی، هزینه‌های نگهداری از یک فرد مبتلا به آلزایمر را تا 5میلیون تومان در‌ماه بالا می‌برد. شما تصور کنید که ما 700هزار بیمار مبتلا به آلزایمر در کشور داریم. با این حساب، هزینه هنگفتی برای مبارزه با این بیماری صرف می‌شود. معصومه صالحی- مدیرعامل انجمن آلزایمر ایران- می‌گوید: هزینه‌های مراقبت از بیمار مبتلا به آلزایمر در ایران با توجه به مراحل مختلف بیماری، متفاوت است. در مرحله اول، شناخت فرد از محیط اطراف کم می‌شود و نیاز دارد که موضوعات مختلف به‌طور مرتب به او یادآوری شود. در این مرحله که بیماری تازه تشخیص داده شده است،

هزینه‌های ‌ام آر آی، رادیولوژی و آزمایش‌های مختلف بیشتر از مراحل دیگر است. او ادامه می‌دهد: هزینه‌های داروهای کنترل بیماری همراه با هزینه‌های ویزیت پزشک هم هست که طبق محاسبات ما، در این مرحله بیمار تا یک و نیم میلیون تومان در‌ماه هزینه دارد. صالحی درباره این مرحله از آلزایمر بیان می‌کند که فرد هنوز می‌تواند کارهایش را انجام دهد، فرزند یا همسرش باید روی کاغذ چیزهایی را برای یادآوری‌اش بنویسند و... . مدیرعامل انجمن آلزایمر ایران ادامه می‌دهد: اما در مرحله دوم که بیماری کمی پیشرفته‌تر است، هزینه‌های دارو افزایش می‌یابد. بیمار 6 تا 8 ساعت در روز باید مراقب و همراه داشته باشد تا مشکلی برایش پیش نیاید. در این مرحله و با مراقب پاره وقت، هزینه‌ها از 2و نیم میلیون تومان تا 3میلیون تومان در‌ماه متغیر است.

صالحی درباره مرحله سوم یا مرحله پیشرفته بیماری می‌گوید: در این مرحله بیمار به یک مراقب شبانه‌روزی نیاز دارد. دیگر کنترلی بر اعمال خود ندارد و به لوازم بهداشتی جانبی نیازمند است. ویلچر، تشک مواج، فیزیوتراپی و مراقب 24ساعته از مواردی هستند که هزینه‌ها را به‌شدت بالا می‌برند که تا 5میلیون تومان در‌ماه یا حتی بیشتر می‌رسد.

مدیرعامل انجمن آلزایمر ایران ادامه می‌دهد: با این حساب می‌بینید که در سال 60میلیون تومان هزینه نگهداری از یک فرد مبتلا به آلزایمر می‌شود که تأمین این هزینه‌ها بر دوش خانواده اوست. در دنیا هزینه نگهداری از بیماران مبتلا به آلزایمر، سالانه معادل یک تریلیارد دلار است.

سند دمانس آماده اجراست

هرچه بیماری زودتر تشخیص داده شود، شروع مرحله پیشرفته عقب می‌افتد. به گفته صالحی، مصرف داروهای کند‌کننده پیشرفت بیماری هر چه سریع‌تر شروع شود، بهتر است. هر یک سال تشخیص زودهنگام، 5سال بروز دوران سختی‌ها و معلولیت‌های ناشی از بیماری را عقب می‌اندازد و به همان میزان کیفیت زندگی فرد مبتلا را بالاتر می‌برد و هزینه‌ها را نیز کاهش می‌دهد.

تامین همه هزینه‌های بیمار مبتلا به آلزایمر بر عهده خانواده اوست و بیمه فقط درصد کمی از داروها را پوشش می‌دهد. اما سندی به نام سند ملی دمانس تدوین شده که به گفته مدیرعامل انجمن آلزایمر ایران 2سال روی آن کار شده است و به‌زودی در وزارت بهداشت به تصویب و به مرحله اجرا می‌رسد. او می‌گوید: امیدواریم با تصویب سند ملی دمانس، دولت در زمینه‌های مراقبت از این بیماران و همچنین تأمین هزینه داروهای آنها کمک کند. همچنین با اجرای این سند طرح غربالگری برای پیشگیری از بیماری آلزایمر به‌صورت گسترده در کشور آغاز و آموزش‌هایی در این زمینه داده می‌شود که می‌تواند بسیار در کاهش هزینه‌ها اثرگذار باشد. صالحی ادامه می‌دهد: سالمندان سکانداران کشور هستند و باید‌ شأن آنها حفظ شود. خیلی‌ها به بیماری آلزایمر می‌گویند بیماری زوال عقل ولی این بیماران دچار زوال عقل نیستند، فقط قسمتی از حافظه آنها دچار اختلال می‌شود. مبتلایان به آلزایمر انسان‌های شریفی هستند که لازم است احترامشان حفظ و به آنها کمک شود.

حالا 700هزار بیمار مبتلا به آلزایمر در کشور داریم که اغلب آنها در سنین 65سال به بالا قرار دارند. با توجه به رشد جمعیت میانسال در کشور، تخمین زده شده که تا 20سال آینده 25درصد جامعه ایران سالمند باشند و به همین میزان تعداد افراد مبتلا به آلزایمر نیز افزایش خواهد یافت. گفته می‌شود که در جوامع در حال‌توسعه تعداد افراد مبتلا به آلزایمر در سال‌های آینده حتی تا 5برابر نیز افزایش خواهد یافت؛ یعنی اینکه بیشتر خانواده‌ها درگیر این بیماری خواهند شد و این یعنی یک بحران که نیازمند مدیریت است. اگر از حالا آموزش‌ها آغاز نشود و غربالگری‌ها انجام نگیرد، به‌زودی این بحران دامن همه ما را خواهد گرفت.