گزارش
نفس مصنوعی به جنگل با طرح تنفس
جنگلهای تالش و آستارا به نیروی بیشتری برای حفاظت نیاز دارند
مهسا طالبی| رشت- خبرنگار:
اجرای طرح‌‌های جنگلداری در ایران همواره با چالش‌هایی روبه‌روست؛ طرح‌هایی که برخی کارشناسان معتقدند به دور از واقع‌بینی تهیه شده و بیشتر منجر به آسیب جنگل و رشد دست‌اندازی‌ها به عرصه‌‌های طبیعی می‌شود. با این حال چند سالی است که طرح تنفس جنگل همزمان با سراسر کشور دنبال می‌شود و برخی از کارشناسان نسبت به اجرای آن گلایه‌هایی دارند. به گفته کارشناسان، این موضوع موجب پیر شدن جنگل و تخریب گونه‌‌های با ارزش هیرکانی می‌شود. همچنین به رشد دست‌اندازی‌ها نسبت به چوب جنگل کمک می‌کند.
در عین حال متولیان اجرایی جنگل‌ها و منابع طبیعی گیلان معتقدند؛ اجرای این طرح به جلوگیری از کاهش مساحت جنگل منجر شده؛ در‌حالی‌که برای اجرای این طرح تنها به موضوع اشتغال جنگل‌نشینان توجه شده و اکنون متولیان امر به اجرای صنوبرکاری در سطح استان روی آورده‌اند. با این حال اجرای طرح تنفس جنگل بدون افزایش نیرو‌های حفاظتی و اجرای طرح‌‌های احیا اثربخش نیست.
نیروی بیشتر
مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری گیلان در خصوص وضعیت جنگلهای استان گفت: جنگلهای هیرکانی شمال کشور یکی از جنگلهای با ارزش دنیا هستند که به دلیل قدمت، تنوع زیستی و ژنتیکی بیشترین اثرگذاری را در حفظ تعادل اکولوژیکی کل منطقه دارند.
«محسن یوسف‌پور» افزود: در کشور بیش از یک میلیون و 800 هزار هکتار جنگل داریم که در گیلان این رقم 964 هزار هکتار است. این جنگل‌ها 3 تا 60 میلیون سال قدمت دارند. به همین دلیل افتخار می‌کنیم جنگل‌هایی که از گذشتگان برای ما به جا مانده جزو نادرترین جنگلهای دنیاست.
وی با اشاره به طرح تنفس جنگل و پایان بهره‌برداری صنعتی و تجاری از جنگل‌ها بیان کرد: طرح تنفس جنگل از ابتدای برنامه ششم اجرا شد. اشتغال و اقتصاد برخی مناطق استان وابسته به جنگل است و برای این‌که این اشتغال آسیب نبیند، زراعت چوب را با ترغیب بخش خصوصی دنبال می‌کنیم. در این زمینه 5هزار هکتار از عرصه‌‌های صنوبرکاری شده را به بخش‌‌های دولتی و خصوصی برای تامین نیاز بخش سلولزی جامعه واگذار کردیم.
این مسئول ادامه داد: برای اجرای این طرح 20 میلیارد تومان در نظر گرفته شده و معتقدم طرح تنفس جنگل در کنار حفاظت از آن به خوبی جواب می‌دهد، اما نیازمند افزایش نیرو‌های جنگلبانی است.400 نیروی حفاظتی جنگل کافی نیست. خصوصا در شهرستان‌‌های تالش و آستارا نیازمند حفاظت بیشتری هستیم.
یوسف‌پور بیان کرد: یکی از مهم‌ترین علل تهیه طرح تنفس، کاهش سطح جنگل‌هاست و طراحان این طرح می‌خواهند با توقف بهره‌برداری از کاهش سطح جنگل‌ها جلوگیری کنند. وی گفت: همه این برنامه‌ها نیازمند مشارکت مردم و گروه‌های مردم‌نهاد زیست‌محیطی است.
دست‌اندازی‌ها به جنگل‌ها
در ادامه استاد منابع طبیعی و جنگلداری دانشگاه گیلان بیان کرد: افق روشنی برای جنگلهای شمال ایران بعد از طرح تنفس نمی‌توان تصور کرد و هنوز هم برای رفع مشکلات مطرح شده ناشی از اجرای طرح تنفس راه حلی ارائه نشده است.
دکتر «مهرداد نیکوی» گفت: احیای جنگل زمانی خوب است که به رهاسازی آن فکر نکنیم و واقعا برای بهبود و هرس و احیای آن اقدامی جدی انجام دهیم. برش‌‌های پرورشی و تنک کردن و سایر اصول مهندسی مربوط به جنگل موجب بهبود آن می‌شود، اما متاسفانه توجه نکردن به این اصول موجب از دست رفتن گونه‌‌های ارزشمند جنگلهای هیرکانی گیلان خواهد شد. افزایش قاچاق چوب، اتکا به واردات و خروج ارز از کشور، از آثار اقتصادی طرح توقف بهره‌برداری از جنگل است. وی ادامه داد: طرح تنفس جنگل در کنار حفاظت از آن، که مسلما نیازمند نیرو‌های بیشتری است، به احیا و جوانسازی درختان به روش‌های کارشناسی نیاز دارد، در غیر این صورت اگر روند احیای جنگلهای مخروبه که در قالب جنگلکاری‌ها و از طریق مجریان طرح‌‌های جنگلداری صورت می‌گیرد، متوقف شود، کاهش سطح جنگل‌ها سرعت بیشتری به خود می‌گیرد.
نیکوی با تاکید بر این‌که استراحت و تنفس، یکی از عملیات‌‌های مدیریت جنگل است و در گذشته هم وجود داشته، گفت: در آینده وقتی به نتایج اجرای اشتباه این طرح نگاه می‌کنیم، بیشتر به عمق فاجعه پی می‌بریم، به گونه‌ای که وضعیت جنگل‌هایی که چنین طرح‌هایی در آن اجرا نشده بهتر است. وی در مورد این‌که آیا اجرای این طرح به جلوگیری از کاهش مساحت جنگل‌ها کمک می‌کند یا خیر، بیان کرد: کارشناسان جنگل می‌گویند که عواملی مانند افزایش جمعیت و بیکاری، نیاز به زمین‌‌های مسکونی، تجاوز به جنگل و اراضی جنگلی و تبدیل آن به سایر کاربری‌ها، از مهم‌ترین عوامل تخریب کیفی جنگلهای شمال ایران به شمار می‌رود. بنابراین مجریان طرح‌‌های جنگلداری در ایجاد برخی از این عوامل نقش کلیدی دارند و کمکی به کاهش مساحت جنگل‌ها نمی‌کند.
ویژگی منحصربه‌فرد جنگلهای گیلان
دکتر «مهرداد نیکوی» استاد دانشگاه اظهار کرد: تنها منبع تامین چوب پهن‌برگ کشور، جنگلهای گیلان است و می‌توان به بهترین وجه به تولید تجاری چوب پرداخت، به شرطی که قابلیت تحمل اکولوژیکی را داشته باشند. این موضوع در همه جای جهان دنبال می‌شود و تلاش می‌شود جنگل‌ها با سیاست‌ها و برنامه‌ها حالت تجدیدپذیری خود را حفظ کنند.
