چاره اندیشی برای رفع مشکلات شرق اصفهان

نفیسه زمانی‌نژاد| اصفهان- خبرنگار:

 معمولا از شرق استان به عنوان مهد کشاورزی یاد می‌شود، اما شرایط بحرانی سال‌های اخیر باعث شده کشاورزی این بخش دچار آسیب شود و کشاورزان بیکار شوند، به گونه‌ای که به باور مسئولان لازم است با شرایط فعلی برای اشتغال در این منطقه کارهای دیگری غیر از کشاورزی انجام شود تا نبود اشتغال به مسائلی عمیق‌تری همچون مهاجرت و حاشیه‌نشینی نینجامد.


طرح جامع ایجاد اشتغال پایدار

چندی پیش، استاندار اصفهان از اجرای طرح جامع ایجاد اشتغال پایدار برای مقابله با خشکسالی در مناطق آسیب‌دیده بر اثر کم‌آبی در استان خبر داد؛ طرحی که برای مقابله با خشکسالی و کم‌آبی در دستور کار مدیریت استان قرار گرفته و با اجرای آن قرار است برای 63 هزار نفر اشتغال پایدار در مناطق مختلف به‌ویژه در شرق استان که کشاورزی آن به دلیل کمبود آب با مشکل مواجه شده، ایجاد شود.
به گفته «محسن مهرعلیزاده»، این برنامه شامل طرح‌هایی از جمله ایجاد صنایع تکمیلی، صنایع مربوط به بخش کشاورزی و صنایع دستی است که طبق برآورد، اجرای آن به 7 هزار میلیارد تومان بودجه نیاز دارد و بیشتر با استفاده از ظرفیت بخش خصوصی و همچنین ارائه تسهیلات دولتی و بانکی تامین مالی و اجرا می‌شود.

البته با وجود چنین طرح‌هایی هنوز هم مشکل اشتغال در شرق استان به قدری است که برخی از شرق اصفهان با عنوان لکه‌ای بحرانی نام می‌برند که باید به طور ویژه مورد بررسی قرار گیرد. هرچند مسئولان نیز همواره درصدد چاره‌جویی برای رفع این مشکلات بوده‌اند و سعی داشته‌اند با طرح‌های متعددی چون طرح جامعی که استاندار اصفهان از آن خبر می‌دهد از عمق بحران بکاهند، موضوع قابل تامل آن است که شدت بیکاری و عوامل مسبب آن به میزانی در این منطقه رسوخ کرده است که حتی راهکار‌های مسئولان و نسخه‌های متعددی که برای درمان مشکلات این منطقه ارائه می‌شود نتوانسته معضل مهم اشتغال در این محدوده را رفع کند.  در این میان، برخی بر این باورند که دلیل اصلی بیکاری در این منطقه به غیر از خشکسالی و نبود کشاورزی، به‌کارگیری نیروهای غیربومی در برخی از صنایع واقع در شرق است. از طرفی، شاهد رکود صنایع منطقه و پرداخت حداقل حقوق هستیم و از طرف دیگر، با وجود نیروی کار فراوان، از خارج از منطقه نیروی انسانی در صنایع مشغول به کار می‌شوند.
همچنین به دلیل رکود اقتصادی فراگیر و نبود تسهیلات و حمایت‌های لازم تعدادی از مشاغل این منطقه چون قالی‌بافی و حصیربافی که در گذشته رونقی فراوان داشتند، امروز به فراموشی سپرده شده‌اند. واضح است که فعالان این نوع صنایع دستی نیز به سیل بیکاران منطقه پیوسته‌اند. 


شرایط نامطلوب کشاورزی شرق

اما کشاورزی که در روزگاری نه چندان دور شغل اصلی ساکنان این منطقه بود، بیش از دیگر مشاغل آسیب دیده و امروز به وضعیتی ناخوشایند رسیده است. زمین‌های بدون آب و کشت، ادوات کشاورزی رهاشده و کشاورزان بیکار توصیفی کوچک از شرایط بحرانی این منطقه است. 

این بحران به گفته «عبدالحسین میرمیران‌ ورزنه» حقوقدان و عضو هیات‌ مدیره نظام صنفی کشاورزان شهرستان اصفهان، حدود 300‌ هزار نفر جمعیت کشاورزان شرق اصفهان را مستقیم و غیرمستقیم دچار مشکل کرده است؛ البته به غیر از مشاغلی دیگر که در سایه خشکسالی دچار آسیب شده‌اند. واقعیت آن است که کشاورزان نخستین قشر آسیب‌پذیر از بی‌آبی هستند و این بی‌آبی هم بیش از هر نقطه‌ای دیگر در شرق استان نمود داشته است. حال با وجود این شرایط است که بسیاری از شغل جایگزین برای کشاورزان سخن می‌گویند و در برابر مخالفانی قرار دارند که معتقدند حتی نباید راجع به شغل جایگزین اندیشه‌ای داشت، چون حقابه زاینده‌رود نه‌تنها درآمد کشاورز است، بلکه همه دارایی اوست. بنابراین سرمایه کشاورز نابود شده است.


مهاجرت از روستاهای شرق

نماینده مردم اصفهان در مجلس درباره مشکلات شرق استان اصفهان می‌گوید: بر اساس سرشماری سال گذشته، مشخص شد که در 5 سال گذشته 237 روستا خالی از سکنه شده‌اند و این بدان معناست که روستانشینان مشکلات معیشتی دارند و به دلیل این مشکلات اقدام به مهاجرت می‌کنند که ضرورت دارد هرچه سریع‌تر با توجه به قابلیت‌های روستاهای منطقه شرق استان از این وضعیت جلوگیری شود.  «ناهید تاج‌الدین» می‌افزاید: لازم است بودجه‌ای برای ایجاد اشتغال در منطقه شرق استان تخصیص یابد و قوانینی که مربوط به این بخش می‌شود متفاوت با دیگر مناطق باشد. وی تصریح می‌کند: مشکلات شرق استان از زمانی شروع شد که خشکسالی پیش آمد، اما قابل توجه است که کم‌آبی باید برای همه استان‌ها و مناطق باشد، نه آن‌که فقط منطقه شرق اصفهان درگیر مشکلات تالاب گاوخونی باشد. بحران تالاب گاوخونی مشکلی است که همه استان‌های همجوار را که تعدادشان بیش از 10 مورد است، تهدید می‌کند. از این رو باید این مشکل بین همه این استان‌ها تقسیم شود.


 توجه به قابلیت‌های شغلی شرق

در ادامه، این نماینده مجلس بیان می‌کند: شرق اصفهان به غیر از کشاورزی دارای قابلیت‌هایی است که اگر به آنها توجه شود، می‌توان تا حد زیاد مشکل اشتغال منطقه را رفع کرد. یکی از این قابلیت‌ها توجه به گردشگری در این منطقه است.  

تاج‌الدین تصریح می‌کند: مورد دیگری که می‌توان از طریق آن در این منطقه درآمدزایی کرد استفاده از انرژی خورشیدی است. به گفته مسئولان برق منطقه‌ای، با وجود فعال بودن ۲۸ سرمایه‌گذار برای احداث نیروگاه خورشیدی با ظرفیتی بیش از ۵۵ مگاوات، هنوز دارای نیروگاه بهره‌برداری شده و متصل به شبکه نیستیم. فقط یک نیروگاه خورشیدی با ظرفیت ۱۰ مگاوات تحت نظارت شرکت برق منطقه‌ای اصفهان در حال بهره‌برداری و به پست فوق توزیع جرقویه متصل است و این نشان می‌دهد از این قابلیت تابش خورشیدی در شرق استان می‌توان بیشتر بهره‌‌مند شد.