تحریم زیر ذره‌بین

تحریریه درنگ

تحریم‌ها در میانه مرداد از راه رسید تا سرنوشت اقتصاد ایران بار دیگر با محدودیت‌های بین‌المللی گره بخورد. معافیت از تحریم‌ها فقط از دی 1394 تا مرداد   1397دوام داشت که هرچند به رشد اقتصادی سال‌های اخیر کمک کرد اما برای تقویت پایه‌‌های صنعت کافی نبود.

این بار پیش از آنکه تحریم‌ها عملیاتی شود، اقتصاد ایران با تکانه بزرگ ارزی مواجه شد و بازار را با چالشی بزرگ مواجه ساخت. تولیدکنندگان نیز تحت‌تأثیر رشد قیمت ارز، در تأمین مواداولیه و هزینه‌های تولید با شوک بزرگی همراه شده‌اند. اقتصاد ایران که بارها زیستن در شرایط تحریم را تجربه کرده این بار قبل از آنکه تحریم از راه برسد، با آینده مواجه شده‌ است.

این دور از تحریم‌ها تفاوت‌هایی با تحریم‌های پیش از برجام دارد. این بار آمریکا به‌تنهایی اقدام به اعمال تحریم کرده و همراهی کشورهای دیگر را در این راه جلب نکرده است. بر همین اساس مذاکره دیپلمات‌ها با اروپایی‌ها برای تسهیل شرایط تحریم ادامه دارد تا شاید بسته‌ای عملیاتی برای ادامه همکاری‌‌های اقتصادی با اروپا طراحی شود.

در پرونده امروز «همشهری درنگ» به واکاوی ابعاد مختلف تحریم‌ها پرداخته شده است. چند پرسش بزرگ در این زمینه طرح شده و سعی شده از طریق گفت‌وگو با کارشناسان و گزارش‌های تحقیقی به آنها پاسخ داده شود.

تفاوت تحریم‌های جدید با تحریم‌های پیش از برجام در گفت‌وگو با 2 کارشناس اقتصادی و بانکی مورد بررسی قرار گرفته است و از نظر سیاسی بررسی شده که در دوره جدید تحریم‌ها، همکاری با کدام کشورهای منطقه برای ایران استراتژیک است و چه تاکتیکی باید در انتخاب دوستان منطقه‌ای در پیش گرفت.

در این پرونده گزارشی از تأثیر تحریم‌ها بر کمبود برخی داروها و همچنین برخی کالاهای به‌ظاهر دم‌دستی که زندگی روزمره شهروندان را تحت‌تأثیر قرار داده، تهیه شده است. نکات تکان‌دهنده‌ای از کتاب «هنر تحریم» نوشته ریچارد نفیو، مشهور به معمار تحریم‌های ایران در کاخ سفید، استخراج شده که واقعیت‌های مهمی را در مورد تحریم‌کنندگان ایران فاش می‌سازد. نفیو که شناخت کاملی از وضعیت اقتصاد و جامعه ایران دارد و به‌عنوان طراح تحریم‌های ضد‌ایرانی در کاخ سفید فعالیت می‌کرد از ظرافت‌‌های چیدمان تحریم علیه مردم ایران پرده برداشته است. همچنین در گزارشی دیگر به بررسی تاریخچه تحریم‌های جهانی علیه ایران پرداخته شده است؛ سابقه‌ای که به دوران دهه 30شمسی بازمی‌گردد و در 40سال گذشته انواع آن علیه ایران اعمال شده است. در این گزارش تاریخ اعمال تحریم‌ها، بهانه تحریم و تحریم‌کنندگان به‌طور خلاصه معرفی شده است.

از کاهش صادرات نفت به‌عنوان مهم‌ترین چالش اقتصاد ایران در شرایط تحریم یاد می‌شود و به همین دلیل میزان صادرات نفت و ترکیب خریداران نفت در 3 دوره زمانی، مورد بررسی قرار گرفته است؛ قبل از اعمال تحریم‌های نفتی در ابتدای دهه90، پس از اعمال آن و پس از برجام که تحریم از میان رفته بود. واکنش‌های 2 رئیس‌جمهور به تحریم در گفت‌وگو با یک فعال سیاسی مورد توجه قرار گرفته  و نوع مواجهه محمود احمدی‌نژاد و حسن روحانی با تحریم‌ها در این گفت‌وگو واکاوی شده است.