مانعی در مسیر بهداشت جامعه

زهرا مهدی‌زاده/ پزشک
نقش زنان در هر جامعه پررنگ و منحصربه‌فرد است. فرزندآوری، تربیت افراد جامعه، ایفای نقش مادری در کانون خانواده و حضور در عرصه فعالیت‌های اجتماعی، سلامت زنان را با سلامت کل جامعه مرتبط کرده است.

رعایت شأن و منزلت زن و جایگاه معنوی و اخلاقی او نیز همواره از سوی ادیان آسمانی و آموزه‌های اخلاقی مورد تأکید و تأیید بوده است.

در این میان زن ایرانی از منظر آیینی و میهنی به‌عنوان نماد حیا، عفت و پاکدامنی مورد توجه ویژه بوده است. اما چیزی که دغدغه من به‌عنوان پزشک زن ایرانی و بسیاری از همکارانم است، برداشت و تعریف نادرست از برخی مفاهیم در این زمینه است.

شکی نیست که حیا و عفت ویژگی بارز و وجه ممتاز زنان جامعه است، اما در این میان برخی باورهای نادرست در همین ردیف عنوان و چونان سدی بزرگ در مسیر بهداشت فردی زنان و - باتوجه به نقش ویژه زنان در جامعه - بهداشت عمومی مطرح می‌شود.

واقعیت این است که در بسیاری از خانواده‌ها نگاه خوبی به مراجعه خانم‌ها به مطب پزشکان متخصص زنان وجود ندارد. بسیاری از زنان نیز، خود از مراجعه و معاینه اکراه دارند.

با وجودی که خوشبختانه در کشور ما پزشکان زن متخصص بیماری‌های زنان و زایمان فراوانند و در کار خود چیره‌دستی و مهارت لازم را دارند باز هم این اکراه در جای خود باقی است.

بسیاری از موارد ابتلا به بیماری‌هایی مانند سرطان‌های سینه و دهانه رحم از نوع پیشرفته آن به‌دلیل پیشگیری نکردن به‌موقع است. درواقع کنترل بیماری و جلوگیری از پیشرفت آن تنها زمانی معنی پیدا می‌کند که ما از وجود آن مطلع باشیم. به‌دلیل مراجعه نکردن به پزشک و معاینه نشدن، بسیاری از زنان جامعه از چنین اطلاعی بی‌بهره می‌مانند. نتیجه این می‌شود که مشکلی که در بدو ایجاد با هزینه کمتری قابل برطرف شدن است، در مراحل پیشرفته، هزینه و احتمال خطر بیشتری پیدا می‌کند؛ هزینه‌ای که ایجاد آن از مصادیق اسراف است.

از سوی دیگر چنین رفتاری نمونه عینی به هلاکت افکندن خویشتن است. مواردی که برخلاف تعالیم اسلام و قرآن کریم است. از این رو جامعه ما باید مرز حیا و بی‌اعتنایی به سلامت زنان را بشناسد و زنان ما مراجعه به پزشکان متخصص و انجام آزمایش‌های روتین و غربالگری را کاری کاملا اخلاقی بدانند. شاید ذکر این نکته برای روشن شدن ابعاد این مشکل لازم باشد که برخلاف تصور بسیاری، باورهای غلط درباره مراجعه زنان به پزشکان متخصص، مخصوص روستاها و جوامع سنتی نیست و در خود تهران هم شیوع بسیاری دارد. یادآور می‌شوم که این امتناع درحالی است که پزشکان زن متخصص بیماری‌های زنان خوشبختانه کم نیستند و در همه‌جای کشور در دسترس هستند.