نمای نزدیک
شهرهای دودگرفته
مسئولان دولت، مجلس و حفاظت محیط زیست خوزستان بر عمدی بودن آتش‌سوزی هورالعظیم تاکید دارند
سعاد سودانی‌زاده و احمد بوعذار| هویزه- خبرنگار:
کف حیاط پر از خاکستر و دوده است. زن با جاروى دستى در حال جارو کردن خاکسترهاست. مرد، بند رخت را نشانمان می‌دهد که به دو نخل بسته شده و روی لباس‌ها خاکستر نشسته است.
مرد مى گوید: «این مشکل هر روز ماست. فقط لباس‌ها نیست. کل خانه و زندگی اهالی شده دود و خاکستر. از این بدتر، مشکل تنفسی است که خیلی از اهالی به آن دچار شده‌اند. خیلی‌ها برای مداوا می‌روند اهواز.»
بی‌آبی هور
هورالعظیم در دو کشور ایران و عراق واقع است، ولى بخش اعظم آن در خاک عراق قرار دارد؛ حدود دوسوم. منابع تأمین آب این تالاب بین‌المللی دو رودخانه دجله و فرات عراق و رودخانه کرخه ایران هستند.
سدسازى‌هاى ترکیه روی دو رودخانه دجله و فرات موجب شده است که آبى به هور وارد نشود. در بخش ایرانى هم با اکتشاف نفت در هورالعظیم، بخش‌هایى از آن خشک شده است. سازمان محیط زیست پس از بهره‌بردارى از چاه‌هاى نفت گفته بود که هور آبگیرى شده است، ولى به آن مقدارى که در گذشته وارد هور مى‌شد نیست. خشکسالى‌هاى اخیر نیز یکى از عمده‌ترین دلایل بى‌آبى هورالعظیم است.
منشأ خارجى آتش‌سوزى
آتش‌سوزى هورالعظیم در بخش عراقى آن اتفاق افتاده است؛ بخشى که طبق مشاهدات هوایى کاملا خشک شده است. این خشکى موجب افزایش گستره آتش شده است. علاوه بر آن، عراقى‌ها در مورد کنترل حریق و خاموش کردن آن بى‌خیال هستند.
فرماندار هویزه در این زمینه به همشهری مى‌گوید: در منطقه هورالعظیم منطقه مسکونى وجود ندارد و به همین دلیل عراقی‌ها براى مهار آتش اهمیت قائل نیستند.
«ناظم ثبوتى» با اشاره به مشکلات هماهنگى با طرف عراقى براى مهار آتش مى‌گوید: براى دریافت اجازه پرواز بالگرد براى خاموش کردن آتش روزها معطل بودیم، تا این‌که با کلانترِ مرز عراق به توافق رسیدیم که بالگردها عملیات اطفاى حریق را انجام دهند.
آتش در زمین عراق
گرچه به نظر مى‌رسد خشکى هور و شرایط جوى موجب آتش‌سوزى هور شده بود، اخیرا رئیس سازمان محیط زیست کشور در بازدیدی هوایى از هورالعظیم اعلام کرد که این آتش‌سوزى به صورت عمدى از سوى عراقی‌ها انجام مى‌شود.
«عیسی کلانتری» گفت: نبود منطقه مسکونى و نیز خشک بودن هورالعظیم این احتمال را تقویت مى‌کند.فرماندار هویزه هم گفت: حدود ٧٠ تا ٨٠ درصد هورالعظیم در خاک کشور ما داراى آب است، اما در بخش عراقی کاملاً بی‌آب است و همین عامل سبب توسعه حریق در نیزارهاى آن شده است.
ثبوتى بیان کرد: اگر وزش باد از سمت ایران به عراق باشد، مشکل خاصى از لحاظ پراکنده شدن دود ناشى از حریق نخواهیم داشت، اما اگر وزش باد از غرب به شرق باشد، دود غلیظى تمام شهرستان‌هاى هویزه، رفیّع، دشت آزادگان و حتی اهواز را فرامى‌گیرد.
هور در محاصره آتش‌سوزی عمدی
تالاب بین‌المللی هورالعظیم در خوزستان از 42 روز پیش در حال سوختن است. هر بار که آتش شعله‌ور می‌شود، نیروهای اطفای حریق وارد عمل می‌شوند، اما پس از چند روز دوباره آتش زبانه می‌کشد. همین مسئله موجب شده است که زمزمه‌هایی درباره عمدی بودن این حریق‌ها شکل بگیرد.
با ساکنان هورالعظیم که هم‌کلام می‌شوی، همه آنها تاکید می‌کنند که آتش‌سوزی هور عمدی است.
اظهار نظر دولت و مجلس
مسئولان دولت و مجلسی‌ها نیز موضوع عمدی بودن آتش‌سوزی هورالعظیم را تکذیب نمی‌کنند. «عیسی کلانتری» رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کشور در اظهار نظری در هشتمین اجلاس شورای عالی استان‌ها، آتش‌سوزی‌های اخیر در بخش عراقی تالاب هورالعظیم را عمدی عنوان کرد و از کم‌کاری طرف عراقی در این زمینه انتقاد کرد.
چند روز پیش، رئیس کمیته امنیت آب کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی با تاکید بر این‌که بخشی از آتش‌سوزی‌های هورالعظیم عمدی است گفت: یک عده عراقی در پی سوزاندن نیزارهای این تالاب‌ها هستند تا زمین‌ها را برای کشاورزی آماده کنند. در بعضی مناطق هم گروه‌هایی که با هم درگیری دارند نی‌ها را آتش می‌زنند تا به دولت مرکزی فشار بیاورند.
«ابوالفضل حسن‌بیکی» در خصوص موضوع امنیتی بودن آتش‌سوزی‌های تالاب هورالعظیم و کمبود آب در منطقه گفت: ترکیه سدهای خیلی زیادی در سرشاخه‌های دجله و فرات احداث کرده و این عامل باعث کم شدن خروجی آب از این کشور شده است.
وی گفت: با مسائلی که داعش در کشورهای عراق و سوریه به وجود آورده مشکلات دوچندان شده و آب مورد نیاز هورالعظیم و هورالهویزه تامین نمی‌شود و بخش اعظمی از این منطقه خشک شده است.
حسن‌بیکی گفت: البته این آتش‌سوزی‌ها در گذشته هم وجود داشته است؛ یعنی نی‌ها در فصل گرم سال خشک می‌شد و آتش می‌گرفت و مجدداً در سال بعد می‌رویید یا این‌که در گذشته این نی‌ها توسط مردم جمع می‌شد و در موارد متعدد مورد استفاده قرار می‌گرفت.
اگر آب برسد...
مدیر کل حفاظت محیط زیست خوزستان هم به همشهری گفت: بعد از اطفای حریق در هورالعظیم همچنان دود آسمان جنوب کشور را آلوده می‌کرد. با بررسی آتش‌سوزی دوباره هورالعظیم از سمت کشور عراق، مشخص شد این اتفاق عمدی است.
«احمدرضا لاهیجان‌زاده» با اشاره به تحقیقات انجام‌شده از سوی تیم اطفای حریق جنگل‌ها و تالاب‌ها عنوان کرد: این تحقیقات و گفته ساکنان هورالعظیم نشان می‌دهد ساکنان عراقی این تالاب به دلیل قطع آب و برق برخی روستاهایشان به نشانه اعتراض هور را آتش زده‌اند. البته صحت این موضوع را دستگاه‌های امنیتی و انتظامی دنبال می‌کنند و در حوزه سازمان حفاظت محیط زیست خوزستان نیست.
وی با بیان این‌که آتش‌سوزی اولیه به دلیل خشکسالی و کم‌آبی اتفاق افتاد ادامه داد: هورالعظیم بارها به دلیل خشکسالی سوخته است و اگر آب به قدر کافی به تالاب‌ها و هورالعظیم برسد، دیگر شاهد آتش گرفتن نیزارها و چولان‌ها به دلیل گرما نخواهیم بود.
مدیر کل حفاظت محیط زیست خوزستان همچنین درباره برآورد وسعت آتش‌سوزی در بخش عراقی تالاب هورالعظیم گفت: طبق آخرین برآوردها در مجموع حدود 25 هزار هکتار از بخش عراقی تالاب هورالعظیم تاکنون طعمه حریق شده است.
توقف عملیات مهار آتش
اما در حالی که آتش‌سوزی همچنان ادامه دارد و شهرها با بوی دود غلیظ آمیخته شده‌اند، معاون محیط زیست طبیعی حفاظت محیط زیست خوزستان دیروز (سه‌شنبه) خبر داد که عملیات اطفای حریق توسط بالگردها متوقف شده است.
«عادل مولا» گفت: اطفای آتش به وسیله بالگردها و هواپیمای آبپاش نتوانسته موثر باشد. به همین منظور تصمیم گرفته شد که این کار متوقف شود.
مولا گفت: تنها راه مهار آتش‌سوزی، رهاسازی آب در هورالعظیم است.
هفته گذشته هم «عیسی کلانتری» رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کشور بعد از بازدید هوایی از هورالعظیم اعلام کرده بود که بالگردهای آبپاش توان مهار آتش‌سوزی هورالعظیم را ندارند و باید راه‌های زمینی مهار آتش را بررسی کرد.
با توقف عملیات اطفای حریق و نیز به دلیل وزش باد از سمت شرق به غرب، دود ناشی از سوختن نیزارها دیروز آسمان شهرهای مرزی استان و نیز اهواز را فرا گرفت.
مراقب باشیم موضوع هور عادی نشود
42 روز از آتش‌سوزی شبانه‌روز هورالعظیم می‌گذرد و آتش به جای آن‌که کم‌جان شود، هر روز بیشتر قدرت می‌گیرد و زبانه می‌کشد و تن بی‌رمق هور را بی‌رمق‌تر می‌کند.
برخی ادامه آتش‌سوزی در هور را نتیجه کم‌آبی آن می‌دانند و معتقدند اگر آب در این تالاب رهاسازی شود، آتش خاموش خواهد شد، اما می‌گویند آتش‌سوزی‌ها عمدی است و از سوی شهروندان عراقی ساکن نزدیک تالاب آتش زده می‌شود.اما هرچه هست، آتشی که به جان هور افتاده بلای جان شهرهای خوزستان شده است، خانه و زندگی هورنشینان را سیاه کرده، موجب بروز مشکلات تنفسی برای تعداد زیادی از شهروندان و روستاییان به‌خصوص در شهر هویزه شده است، و محیط زیست را به‌شدت به خطرانداخته است.
به نظر می‌رسد مسئولان کلان کشور غیر از مذاکره با دولت عراق و غیر از به‌کارگیری بالگردها و هواپیمای آبپاش، اکنون باید به راهکارهای تازه و کاربردی بیندیشند تا آتشی را که دود آن به چشم خوزستانی‌ها می‌رود خاموش کنند.
در این میان، رسانه‌ها به‌ویژه صدا و سیما باید مدام خبر تداوم آتش‌سوزی را اطلاع‌رسانی کنند تا موضوع هور و آتش‌سوزی 42روزه آن عادی‌سازی نشود، نه برای مردم و نه برای مسئولان.
