گزارش
استیضاح وزرا؛ آری یا نه؟
مناظره 2نماینده مجلس در تلویزیون همشهری درباره ضرورت یا عدمضرورت استیضاح وزرای دولت
سیده زهرا عبداللهی | روزنامهنگار
استیضاح ابزاری قانونی برای اصلاح عملکرد دولت است یا اهرمی که میتواند به تشدید بیثباتی اجرایی و تقابل قوا منجر شود؟ این پرسش، محور اصلی مناظرهای است که میان ۲نماینده مجلس با دیدگاههای متفاوت شکل گرفته است. مرتضی محمودی، نماینده موافق استیضاح با تأکید بر ناکارآمدی، ترک فعل و خسارتهای انباشته در برخی وزارتخانهها، استیضاح را آخرین راهحل مجلس برای جلوگیری از تعمیق بحرانها میداند؛ راهی که پس از طی شدن تذکر، سؤال و پیگیریهای کمیسیونی ناگزیر شده است. در مقابل، مجید نصیرپور، نماینده مخالف استیضاح هشدار میدهد که طرح همزمان و پرتعداد استیضاحها در شرایط غیرعادی کشور، عملا دولت را از کار میاندازد و به جای اصلاح، به فرسایش حکمرانی منجر میشود. محورهای اصلی مناظره در ادامه آمده است.
۱. فلسفه و ضرورت استیضاح در شرایط فعلی کشور
مجید نصیرپور(مخالف استیضاح):
قانون اساسی و آییننامه داخلی مجلس، ترتیب مشخصی برای ابزارهای نظارتی قائل شدهاند که نباید نادیده گرفته شود.
کشور در شرایط عادی و نرمال نیست و نمیتوان از دولت رفتار نرمال انتظار داشت.
دولت درگیر جنگ تمامعیار سیاسی، اقتصادی و امنیتی است و از روز اول با بحرانهایی مواجه بوده است.
اگر دولت امکانات، اختیارات و بودجه کامل ندارد، قضاوت درباره ناکارآمدی آن منصفانه نیست.
مرتضی محمودی (موافق استیضاح):
استیضاح ابزار کاملا قانونی و نظارتی مجلس است و نباید موجب ناراحتی هیچ فردی شود.
مجلس علاقهای به متوقف کردن ماشین اجرایی ندارد، اما وقتی همه راهها طی شده، استیضاح آخرین راه است.
تذکر، سؤال، پیگیریهای کمیسیونی و مراجعه نمایندگان به وزارتخانهها انجام شده، اما اصلاحی صورت نگرفته است.
برخی وزارتخانهها دچار ناکارآمدی، ناتوانی، بیتوجهی و ترک فعل هستند و زیان انبوهی به کشور وارد کردهاند.
سکوت در برابر این وضعیت، خیانت به مردم و کشور است و میتواند روزهای بحرانیتری رقم بزند.
۲. وضعیت کشور و تأثیر شرایط غیرعادی بر عملکرد دولت
نصیرپور:
جمهوری اسلامی در تقابل با تقریبا همه قدرتهای جهانی قرار دارد.
دولت مأموریتی شبیه فعالیت در میدان جنگ دارد و فرصت برنامهریزی عادی نداشته است.
حوادث یکسال اخیر بهقدری سنگین بوده که اگر برای یک خانواده ۴نفره اتفاق میافتاد، امکان ادامه زندگی نبود.
محدودیتهای بینالمللی باعث شده هزینه انتقال کالا ۲۷ تا ۳۰درصد افزایش یابد که مستقیما به تورم منجر میشود.
این ۳۰درصد تورم، بهمعنای شکستن کمر محرومان است.
محمودی:
وجود بحران انکار نمیشود، اما دولت موظف بوده برای این شرایط پیشبینی داشته باشد.
برنامه هفتم توسعه موجود بوده و رئیسجمهور اعلام کرده بر مبنای برنامه حرکت میکند.
رهبر انقلاب تأکید کردهاند که حتی ۳سال میتواند تاریخ کشور را متحول کند؛ بنابراین یک سال زمان کمی نیست.
بهانه «نداشتن زمان» برای توجیه سکون و توقف برخی وزارتخانهها پذیرفتنی نیست.
3. تعداد و همزمانی استیضاحها
نصیرپور:
هماکنون استیضاح حداقل ۵ نفر از اعضای کابینه مطرح است.
طبق استعلام، استیضاح ۷ وزیر (کار، راه، ارشاد، کشاورزی، نیرو، نفت و اقتصاد) به هیأترئیسه ارجاع شده است.
از زمان مطرح شدن استیضاح تا بررسی در صحن، وزارتخانه عملا دچار اختلال و تعطیلی میشود.
با ۱۰ امضا میتوان هر وزیری را وارد چالش کرد و این خطرناک است.
محمودی:
تعطیلی وزارتخانهها ناشی از رعایت نکردن آییننامه است، نه اصل استیضاح.
مجلس مخالف استیضاحهای همزمان و پرتعداد است.
اولویت باید با وزارتخانههایی باشد که خسارت بیشتری به مردم وارد کردهاند.
همه استیضاحها الزاما به نتیجه نمیرسد و بسیاری در مرحله گفتوگو متوقف میشوند.
4. پیامکها، فشار رسانهای و ادعای خطدهی بیرونی
نصیرپور:
حدود ۶هزار پیامک با متن واحد و شمارههای مختلف علیه دولت دریافت کردهام.
اگر این پیامکها را در ۲۸۰نماینده و هزینه هر پیامک ضرب کنیم، با پول هنگفتی مواجه میشویم.
این حجم پیامک و هماهنگی رسانهای بدون عقبه و مهندسی امکانپذیر نیست.
امپراتوری رسانهای علیه دولت فعال شده و هدف آن فرسایش دولت و مجلس است.
محمودی:
دریافت پیامک برای همه نمایندگان طبیعی است و در موضوعات مختلف اتفاق میافتد.
پیامکها مبنای تصمیم نمایندگان نیست و خطدهی بیرونی تکذیب میشود.
نمایندگان براساس تشخیص خود و رصد شرایط کشور تصمیم میگیرند.
استیضاحها توسط نمایندگان از هر دو جناح اصولگرا و اصلاحطلب امضا شده است.
۵. تجربه استیضاحهای گذشته و نمونه همتی
نصیرپور:
در استیضاح آقای همتی گفته شد با برکناری او اقتصاد آرام میشود، اما چنین نشد.
قیمت دلار به وزیر اقتصاد وابسته نیست و مشکلات ساختاری عمیقتر است.
اکنون هم با وجود کنار رفتن همتی، نرخ ارز افزایش یافته است.
محمودی:
استیضاح همتی یکی از غیرسیاسیترین استیضاحهای سالهای اخیر بود.
علت اصلی، تفکر حاکم بر مدیریت اقتصادی و ناهماهنگی تیم اقتصادی دولت بود.
تعدد نظرات اقتصادی و نبود فرمانده مقتدر اقتصادی از مشکلات جدی دولت است.
فرمانده اقتصادی باید وزیر اقتصاد یا معاون اول باشد و این نقش بهدرستی ایفا
نشده است.
۶. وفاق، حمایت از دولت و مرز نقد و تقابل
نصیرپور:
وفاق نباید فقط شعار باشد؛ باید در عمل دیده شود.
کشور نیازمند آرامش برای برنامهریزی و اجراست.
استیضاحهای انبوه عملا حمایت از دولت نیست.
حکم استیضاح مثل حکم طلاق است؛ آخرین راهحل، نه اقدام اولیه.
محمودی:
وفاق بهمعنای سکوت در برابر ناکارآمدی نیست.
کمک به دولت 2ساحت دارد: تخریب نکردن و نقد اصلاحگرانه.
هر فرد یا جریانی که عامدانه دولت را زمین بزند، خائن به مردم و انقلاب است.
بهترین راه، ترمیم کابینه توسط خود دولت و انتخاب مدیران توانمند است.
۷. راهکارهای پیشنهادی برای خروج از بنبست
نصیرپور:
تشکیل کمیته مشترک ۳نفره از هر دو طیف برای بررسی عملکرد وزرا
انتخاب یک وزیر در مرز نهایی استیضاح و عقبنشینی از بقیه موارد
اصلاح آییننامه داخلی مجلس و فرایند رسیدگی به تخلفات دولتها
تمرکز بر حل محدودیتهای بینالمللی برای کاهش تورم و فشار معیشتی
محمودی:
اگر دولت تعهد بدهد جریانهای دارای اشکال را ترمیم کند، مجلس ورود نمیکند.
اصلاح روندها لازم است، اما وقتی وزارتخانهای تکالیف برنامه هفتم را اجرا نمیکند، استیضاح
اجتنابناپذیر است.
سفره مردم کوچک شده و زمان تعارف و مماشات گذشته است.
