شب گرم زمستان

سید سروش طباطبایی پور  | روزنامه‌نگار

یلدا، این بلندترین شب سال، یکی از کهن‌ترین جشن‌های ایرانی است که ریشه در آیین‌های باستانی ایران‌زمین دارد. واژه «یلدا» برگرفته از زبان سریانی به‌معنای «زایش» است و به تولد خورشید اشاره دارد. ایرانیان باستان بر این باور بودند که در این شب، تاریکی به اوج خود می‌رسد و پس از آن روزها بلندتر می‌شوند و نور بر تاریکی چیره می‌شود؛ از همین‌رو، شب یلدا را جشن می‌گرفتند تا طلوع دوباره خورشید را گرامی بدارند. در این شب، خانواده‌ها گرد هم می‌آیند، کرسی برپا می‌کنند و با خوردن میوه‌هایی چون هندوانه، انار، انگور خشک‌شده و آجیل  به استقبال زمستان می‌روند. اما آنچه شب یلدا را در ایران خاص‌تر می‌کند، تنوع آیین‌ها در مناطق مختلف کشور است.در گیلان، خوردن کونوس و قصه‌گویی رایج است. در کردستان، جوراب‌بازی و شعرخوانی کردی اجرا می‌شود. لرستان با رسم «چارشو دُرکنی» شب چله را جشن می‌گیرد. در خراسان جنوبی، مراسم «کف‌زنی» با چوبک و شاهنامه‌خوانی حال‌وهوای خاصی به شب می‌بخشد. در آذربایجان شرقی، معماگویی (تاپماجا) و هدیه‌بردن برای عروس از رسوم رایجند. بوشهر نیز با موسیقی محلی، نغمه‌خوانی و خوراکی‌های گرمسیری، یلدایی متفاوت دارد. شب یلدا، فراتر از یک مناسبت تقویمی، نمادی از همبستگی، مهر خانوادگی و پاسداشت فرهنگ ایرانی است که نسل‌به‌نسل منتقل و همچنان باشکوه برگزار می‌شود.