هیجان به قیمت جان

رابعه تیموری | روزنامه‌نگار

مصدومیت شدید رضا امیرخانی، نویسنده مطرح ایرانی که اوایل هفته بر اثر سقوط پاراگلایدر اتفاق افتاد، بار دیگر بحث ایمنی تجهیزات ورزش‌های هوایی را به بحث داغ رسانه‌ها تبدیل کرد، اما نه این اتفاق اولین سانحه در ورزش‌های هوایی کشور است و نه بحث ایمنی این رشته‌های تفریحی پرطرفدار برای اولین بار به موضوع مناقشه و گفت‌وگوی کارشناسان و مسئولان تبدیل شده است.

بیش از نیم قرن سابقه
از روزی که نمایش چتربازی تیپ نیروی مخصوص ارتش، ولع و اشتیاق از زمین کنده شدن را در ایرانیان به‌وجود آورد، 54 سال می‌گذرد و از آن زمان تاکنون پرواز با پاراگلایدر، بالن‌سواری، پرواز با لباس خفاشی، جایروکوپتر و ده‌ها رشته دیگر در قالب ورزش‌های هوایی در ایران رواج پیدا کرده و علاقه‌مندان پروپاقرصی پیدا کرده است. به موازات گسترش و پرخواهان شدن این رشته‌ها، بحث ایمنی تجهیزات و امکانات آنها هم هر‌از‌گاهی داغ می‌شود و بدون رسیدگی اصولی و بنیادین دوباره به اغما می‌رود تا با سانحه‌ای ورزشی و مصدومیت یکی از ورزشکاران دوباره به صدر اول مباحث رسانه‌ای و کارشناسی برگردد. 

اتفاقات نو و کهنه
در حالی که از سقوط خلبان پاراگلایدر در ارتفاعات شمال غرب تهران  فقط چند ماه گذشته، شاهد تکرار این سانحه برای رضا امیرخانی، نويسنده مطرح ايراني هستیم.  آن خلبان پنجشنبه ۸ خردادماه امسال دچار مصدومیت شد. در همین ماه هم در 10 کیلومتری شهر رازمیان و در ارتفاعات الموت، سقوط پاراگلایدر برای یک مرد میانسال رخ داد که او به اندازه خلبان سانحه‌دیده،پایان خوشی نداشت و این اتفاق به مرگش منجر شد. اواخر اسفند سال 1400 هم در سایت شهید عسگری، یک  خلبان پاراگلایدر و مسافرش سقوط کردند که منجر به فوت خلبان و قطع نخاع مسافرش شد. در استان گلستان شهرستان رامیان هم اتفاق مشابهی رخ داد و مسافر پاراگلایدری بر اثر سقوط ،جان خود را از دست داد. در همان روزها در مریوان استان کردستان هم شاهد سقوط پاراگلایدر بودیم که در آن حادثه مسافر جان می‌بازد و خلبان نیز آسیب جدی می‌بیند. حوادث ورزش‌های تفریحی هوایی به پرواز با پاراگلایدر محدود نمی‌شود و از باند خارج شدن سرنشینان یک فروند هواپیمای فوق سبک 2 نفره که ماه گذشته در مازندران رخ داد، نشان می‌دهد نه فقط رشته پرواز با پاراگلایدر، بلکه همه رشته‌های ورزش‌های هوایی که قرار است با افزایش آدرنالین طرفدارانش را سرخوش و قبراق کند به‌توجه و بازبینی ویژه نیاز دارد.

عواملی که دست به دست هم می‌دهند
اگر چه ورزش‌های تفریحی در تمام دنیا، ساز‌و‌کار و مكان‌هاي مشخصی دارند و برخي ارگان‌ها بر آنها نظارت می‌کنند، در کشور ما قصه پرتکرار تعدد و موازی‌کاری نهادهای ناظر بر قوانین و بایدها و نبایدهای این ورزش‌ها به چشم می‌خورد.  انجمن ورزش‌های هوایی، سازمان هواپیمایی و ده‌ها مرکز دیگر در نظارت بر مراکز ورزش‌های هوایی سهیم هستند که باید بر عوامل موثر بر امنیت جان ورزشکاران و ایمنی فضای پروازی آنها نظارت داشته باشند.

مکث
نظارتی بر تجهيزات پاراگلايدرها نمی‌شود
کوروش کیماسی، دکتری مدیریت ورزشی و عضو کمیته حقوق ورزشی در بررسی عوامل این سوانح میزان کاربلدی مربیان را تأثیرگذار می‌داند و می‌گوید: « میزان مهارت مربیان ورزش‌های هوایی در کاهش این اتفاقات نقشی اساسی دارد و اگر مربیانی که به ورزشکاران آموزش می‌دهند، با استانداردهای آموزشی فاصله زیادی داشته باشند یا از توانایی اجرای آموخته‌های نظری خود برخوردار نباشند، نمی‌توانند ورزشکاران  را به درستی هدایت کنند.»  ناایمن بودن تجهیزات و در نظر نگرفتن عمر مفید قطعات مستهلک عامل دیگری است که او به آنها اشاره می‌کند: «هنوز برای نظارت بر این تجهیزات، برنامه‌اي مدون تعریف نشده و بر شیوه اجرای سازوکارهای موجود هم نظارت نمی‌شود، به طوری که گاهی تعویض قطعه‌ای را که عمر مفید آن به پایان رسیده به دلیل گران‌قیمت بودنش به تعویق می‌اندازند و این تأخیر به قیمت به خطر افتادن جان انسان‌ها تمام می‌شود.» ناپایداری شرایط جوی و اقلیم‌های هوایی زنجیره بروز این حوادث را کامل می‌کند: «گاهی شرایط آب‌و‌هوایی نقاط پروازی به اندازه‌ای ناپایدار است که هواشناسی هم نمی‌تواند به صورت مطلق و دقیق این تغییرات را پیش‌بینی کند و درهم پیچیدگی شرایط پروازی زمینه بروز سوانح را به وجود می‌آورد.»