دزد دریایی و رویای جاودانه انسان

کتاب «جام زرین» (The Cup of Gold) نخستین رمان جان اشتاین‌بک، نویسنده مطرح آمریکایی است که در سال 1929منتشر شد. این اثر با ‌ آنکه شهرت آثار بعدی او مانند موش‌ها و آدم‌ها یا خوشه‌های خشم را ندارد، ‌ نشانه‌های اولیه نبوغ و جهان‌بینی اشتاین‌بک را در خود دارد؛ نگاهی ترکیب‌شده از خیال‌پردازی، اسطوره و واقع‌گرایی اجتماعی.
داستان کتاب بر پایه زندگی هنری مورگان، دزد دریایی افسانه‌ای قرن هفدهم، بنا شده است. مورگان از روستایی کوچک در ولز برخاسته و رؤیای تسخیر شهر ثروتمند پاناما، موسوم به «جام زرین»‌ را در سر می‌پروراند. او در جست‌وجوی افتخار، آزادی و کامیابی به دریا می‌زند، اما در طول مسیر درمی‌یابد که هیچ فتح و گنجی نمی‌تواند عطش روح انسان را سیراب کند. «جام زرین» درواقع نمادی از میل همیشگی بشر به رسیدن به هدفی دست‌نیافتنی است؛ جامی که هرگز تا پایان پر نمی‌شود.
اشتاین‌بک در این اثر، بیش از هر چیز، به تم تضاد میان رؤیا و واقعیت می‌پردازد. او شخصیت مورگان را نه صرفاً به‌عنوان یک قهرمان ماجراجو، بلکه به‌منزله انسانی تصویر می‌کند که میان میل به شکوه و وسوسه قدرت از یک‌سو‌  و وجدان و ناتوانی از درک خوشبختی از سوی دیگر، گرفتار است. نثر کتاب لحنی شاعرانه و استعاری دارد‌ و رد پای ادبیات قرون میانه و اسطوره‌های اروپایی در آن محسوس است.
از دید منتقدان، «جام زرین» اثری خام اما پرنشانه از شکل‌گیری جهان فکری اشتاین‌بک است؛ همان دغدغه‌های جاودانه درباره انسان، آرزو، طبیعت و تقدیر که بعدها در آثار پخته‌تر او تبلور یافت. با این حال، این رمان نه فقط برای شناخت مسیر نویسنده، بلکه به‌خودی‌خود نیز اثری جذاب و پرکشش است؛ داستانی از ماجراجویی و خیال، از عطش انسان برای لمس ناممکن‌ و از جست‌وجوی جامی که درنهایت، شاید جز سراب و آینه‌ای از خویشتن نباشد.
جان استاین بک (۲۷‌فوریه‌۱۹۰۲ - ۲۰‌دسامبر‌۱۹۶۸) که در منابع فارسی بیشتر با نام جان اشتاین بک شناخته می‌شود، یکی از شناخته شده‌ترین و پرخواننده‌ترین نویسندگان قرن بیستم آمریکاست که عموم کارهای او به فارسی ترجمه شده و مخاطبان بسیاری بین ایرانیان دارد.
کتاب جام زرین با ترجمه قابل اعتنا و شیوای ثمین نبی‌پور به فارسی برگردانده ‌ و از سوی نشر افق در 304صفحه به بهای 315هزار تومان منتشر شده است.